’lim, fan va innovatsiyalar

2.1 1-rasm. Apteka sparjasi (Asparagus officinalis):
1 — yosh novdali ildizpoyasi; 2 — mevali kladodiylari; 3 — gulli kladodiylari; 4 — gullari; 5 — mevasiiing ko‘ndalang kesigi.
Bu ildizpoyali, ellipssimon, 2—3 bargli, oq gulli o‘simlikdir. U O’rta Osiyodan tashqari O’zbekistonning Yev­ropa qismida, Uzoq, Sharqda hamda Shimoliy Amerikaning o‘rmon va tog‘li yerlarida tarqa.lgan. U erta ko‘klamda gullaydigan, xushbo‘y o‘simlik bo‘lganidan O’zbekistonda ba’zi havaskor gulchilar uni xonadonlarda o‘stiradi. Landishning guli va barglari yurak faoliyatini yaxshilashga ta’sir etuvchi glikozidlarga ega. Shuning uchun u muhim dorivor o‘simliklardan hisoblanadi. Professor Botkin uni dori o‘simlik sifa­tida ilmiy meditsinaga kirgizgan.



2.2 2-rasm Qarg‘ako‘zi avlodi
A — landish (Convollaria majalis); B — sarg‘ako‘zi (Paris gaadrlfotla).
Qarg‘ako‘zi avlodi (Paris). Bu avlod vakillari ko‘p yil­lik kichkina o‘t o‘simliklardir. Ular poyasining uchi bir gul bilan tugaydi, barglari tuxumsimon bo‘lib, gulining ostida doyra hosil qilib joylashgan. Guli sarg‘ish-yashil. Gulqo‘rg‘on barglari ko‘pincha 8 ta, ikki doyra bo‘lib joylashgan. Otaligi 6—8—10 ta, iplari yassidir. Tugunchasi ustki, 3—5 mevabargli-dir. Mevasi ko‘p urug‘li, qora rangli ho‘l mevadir. Qarg‘ako‘zi avlodi YEvropa va Osiyo qit’alarining o‘rta poyasida tarqalgan, Bu avlodniig ma’lum bo‘lgan 8 turidan 4 tasi O’zbekiston da uchray­di. Mashhur turlaridan to‘rt bargli qarg‘ako‘zi (P. quadrifdia) O’rta Osiyo respublikalari va uzoq Sharqdan tashq.ari O’zbekiston ning qariyb hamma o‘rmonlarida o‘sadi. Zaharli o‘simliklardan hisoblanadi.
Sparjalar oylachasiga dekorativ o‘simlik sifatida uchray-digan aspidistra elatior (Aspidistria elatior) xam kiradi. Bu ildizpoyali, bargi to‘q yashil, etli, qagtiqroq, ellipslansetsimon, ingichka va uzun bandli bo‘lib, ildiz bo‘g‘zidan chiqqandek, g‘uj bo‘lib joylashgan. Guli kichik, gulqo‘rg‘oni 6 ta bargchali, qo‘ng‘ir rangli. Otaligi 6—8 ta, onaligining og‘izchasi gunafsha rangli. Buning asli vatani Yaponiya va Janubiy Xitoydagi qa-lin o‘rmonlardir. U xonadonlarda sovuqqa, issiqqa va noqulay sharoitga juda chidamli o‘simlik sifatida o‘stiriladi. Bargi xlorofill olish uchun yaxshi ob’yekt hisoblanadi.