Álipbe bayramı scenariysi I. Bap. Sawat ashiw dáwirinde klasstan tısqarı oqıw sabaqları mazmunı

II.Bap. Sawat ashiw tayarlaw dáwirinde oyınlardan paydalanıw
2.1. Sawat ashiw dáwiri klasstan tısqarı oqıw sabaqlarında oqıwshılar sawatlı adamlıǵın asırıwda qollanılatuǵın didaktik oyınlardan paydalanıw
Zamanagóy tálim sharayatında jańa pedagogikalıq hám informaciya texnologiya jumısların qóllaw aktual wazıypalardan esaplanadı. Jańa pedagogikalıq hám informaciya texnologiyalardı qóllawda didaktik táliymattı islep shıǵıw zárúrli áhmiyetke iye.
Didaktik qural degenimiz ne? Bul sorawǵa juwap beriw ushın biz áwele «qural» sóziniń mánisin eske alaylıq. Joqarıda aytıp ótkenimizdek qandayda bir bir jumıstı sapalı hám nátiyjeli ámelge asırıwımız ushın biz álbette tiyisli qurallardan paydalanamız. Mısalı, topıraqqa qayta islewde, onı yumshatish quralları, bular tuvakdagi gúl ushın kishi yumshatgich belsheler bolsa, baǵdın topıraqqa qayta islewde ketpen hám bellerden, bir neshe gektarlıq egislik atızlarǵa bolsa traktorlardan paydalanamız. Endi oyda sawlelendiriw etiń, eger qural bolmasa bul islerdi ámelge asırıw qanshellilik qıyın bolar edi, hátte geyparaların ámelge asırıw múmkinshiligi de bolmaydıdi. Tap sol sıyaqlı ónim tayarlawda qozaqlardan, júk tasıwda kóliklerden, ommaga informaciya jetkiziwde ǵalaba xabar qurallarından hám t.b.paydalanamız. Tap sonıń menen birge tálim beriwde bolsa didaktik qurallardan paydalanamız. Pedagogika stuldan bizge málim bolǵan didaktika, yaǵnıy grekshe «didaktos» sózinen alınǵan bolıp, tálim bermek yamasa tálim teoriyası degen mánisti ańlatıwın eske alıwdıń ózi jetkilikli. Didaktik qurallar - bizge tanıs, turmısımızdıńda ushraytuǵın, hátte biz paydalanıp júrgen qurallar bolıwı múmkin. Yaǵnıy olardıń hámmesi de áyne tálim beriw ushın islep shıǵarılǵan qural bolıwı shárt emes. Sol tárepten alǵanda didaktik qurallardan paydalanıwdı úyreniw ańsatlaw. Tek qollanilayotgan quraldıń didaktik múmkinshiliklerin anıqlap alıw zárúr. Mısalı : televidenieni alsaq, ol turmısımızda dem alıw ushın qollanılatuǵın xojalıq texnikalıq qural bolsa, xalıq arasında úgit-násiyatlaw jumısların aparıwda ǵalaba xabar quralı esaplanadı. Lekin odan tálimde de keń paydalanayapmiz. Mısalı, aralıqtan turıp oqıtıwda ol didaktik qural retinde qollanılıwı múmkin.
Didaktik qurallar oqıw processinde zárúrli orın tutadı. Sebebi olar oqıw procesiniń tiykarǵı quraytuǵın qurallarından biri esaplanadı. Didaktik qurallar oqıw processinde oqıtıwshılardıń bawırlas járdemshisi esaplanadı.
Didaktik qurallardan oqıw processinde tómendegilerden paydalanıladı:
- teoriyalıq shınıǵıwlarda studentlerge jańa bilimlerdi beriw ushın temaǵa tiyisli oqıw materialların túsindiriw, kórsetiw, analiz qılıwda;
- ámeliy shınıǵıwlarda studentlerge tańlaǵan kásiplerine tiyisli wazıypalardı orınlawǵa tiyisli ilmiy tájriybe hám kónlikpelerdi qáliplestiriw ushın atqarılatuǵın jumıstı úlgi retinde ámelge asırıw, shınıǵıw qılıwda;
- qadaǵalaw shınıǵıwlarında studentlerdiń bilimlerin bahalaw ushın túrli testler hám programmalardan paydalanıwda.
Bunnan tısqarı auditoriyadan tısqarı islerdi aparıwda hám túrli ilajlardı ótkeriwde de didaktik qurallarsız gózlengen maqsetke erise almaymız.
Endi bir oyda sawlelendiriw etip kóreylik, shınıǵıwda qandayda bir bir texnologiyalıq mashina yamasa úskenediń islew Principi tuwrısında oqıtıwshı tek awızsha usıl menen qaysı dárejede studentlerge maǵlıwmatlardı bere alardı. Eger bul ishda oqıtıwshı sol texnologiyalıq mashina yamasa úskenediń Principial sxemasınan-ba, onıń virtual, yamasa áyne modelinen-ba, oǵan tiyisli video materialdan -mi paydalansa, studentlerge onı túsiniwleri, oyda sawlelendirisleri qaysı dárejede ańsat boladı. Bul eki jaǵdaynı salıstırsak nátiyje ayqın sezilib turadı. Álbette ekinshi jaǵdayda nátiyje joqarı boladı. Oqıw processinde alıp barılatuǵın shınıǵıwlarda biz tek awızsha usıl menen túsindiriw menen jetkiliklilanmasdan, barlıq túrdegi oqıw informaciyalarınan paydalanamız. Bular sanlı hám jazba kóriniste, dawıslı hám suwretleytuǵın kóriniste, kolemlik hám háreketli kóriniste, elektron hám basqa kórinislerde bolıwı múmkin. Sonnan kelip shıqqan halda biz hár bir didaktik quraldıń múmkinshiliklerin bilip alsaq, olardıń qaysı birinen qaysı wazıypanı, qanday ámelge asırıwda paydalanıw natiyjelilew ekenin bilip alamız. Onıń ushın biz áwele didaktik qurallardıń klassifikasiyasi menen tanısıp shıǵıwımız maqsetke muwapıq boladı.
Didaktik qurallardıń klassifikasiyasi. Áwele biz didaktik qurallardı úsh jóneliske ajratamız. Bular didaktik materiallar, olardan paydalanıw ushın qollanılatuǵın didaktik qurallar, hám de didaktik materiallar hám qurallar járdeminde tálimdi ámelge asırıw ushın joybarlanǵan kompleksler. Hár bir jónelis boyınsha olardıń tiyisli túrleri bar.
Biz bulardıń hár biri menen kelesi lekciyalarda, tiyisli temalar arqalı, tereńrek tanısıp alamız. Házir bolsa olar tuwrısında qısqasha baslawısh maǵlıwmatlardı beremiz. Oqıw shınıǵıwlarında studentlerge beriletuǵın, kórsetiw etiletuǵın, atqarıp kórsetiletuǵın hám soǵan uqsas barlıq túrdegi oqıw informaciyaların biz didaktik materiallar deymiz. Olardı qashan hám qaysı maqsette qóllawimizga qaray olardı bólek gruppalarǵa ajıratıp shıǵamız (1-súwretke qarań).