Lochinbekovich jismoniy tarbiya va sport

Engil atletika. Oliy ta‘lim muassasalarida talabalar bilan jismoniy tarbiya 
darslarida engil atletika mashqlaridan asosan qisqa, o‗rta va uzoq masofalarga 
yugurish, yugurib kelib uzunlikka va balandlikka sakrash, uloqtirish mashqlari 
o‗rgatiladi. Engil atletika mashqlariga o‗rgatishda harakatlarni qismlarga bo‗lib 
o‗rgatish usullaridan foydalaniladi. Murakkab mashqlarni o‗rgatishda harakatlarni 
soddalashtirish hamda asosiy harakatlarni o‗rgatishga katta e‘tibor qaratish kerak 
bo‗ladi. 
Qisqa masofaga yugurishlar – tezkor mashqlar hisoblanib, qisqa vaqt ichida 
harakatlarni maksimal zo‗riqishda bajarish bilan ifodalanadi. Qisqa masofaga 
yugurishda past startdan chiqish qo‗llaniladi. Qisqa masofaga yugurishlar 100, 200 
va 400 m, erkaklar va ayollar uchun 4x100 m., masofalarga estafeta yugurishlari 
shakllarida bo‗ladi. 30, 50, 60 va 300 m., masofaga yugurishlar yopiq sport 
inshootlarida o‗tkaziladigan musobaqalarda qo‗llaniladi. Asosan bu masofaga 
yugurishlar yoshlar va o‗smirlar o‗rtasida tashkil etiladi. 
Qisqa masofaga yugurish – sprint to‗rt bosqichga: start, startdan chiqish, 
masofa bo‗ylab yugurish va marraga kelishdan iborat bo‗ladi.

---

147 
YUgurishni boshlanishi (start). Qisqa masofaga yugurishlar past startdan 
boshlanishi, startdan tezlik bilan chiqish boshlang‗ich masofalarni katta tezlikda 
bosib o‗tishni ta‘minlaydi. Engil atletikachilarning mashg‗ulotlarida qisqa 
masofalarga yugurishda start jixozlari va tagliklaridan keng foydalaniladi. Ular 
depsinish va tayanishga katta yordam bera oladi.
«Startga!» buyrug‗i bilan yuguruvchi oyoqlarini start chizig‗iga mos qilib 
qo‗yadi. Bunda tayanch oyog‗i start chizig‗i oldida, qadam tashlash oyog‗i orqada 
bo‗ladi. Tayanch oyog‗ining tizzasi ko‗tarilgan bo‗lsa, qadamlash oyog‗i tizzasi 
erga tegar tegmas bukilgan holda bo‗ladi. Qo‗llar elka kengligida, bilak va elka 
muskullari erkin holda bo‗lib, bosh barmoq va qolgan barmoqlar chiziq bo‗ylab 
qo‗yiladi. Bosh to‗g‗riga tutilgan, gavda bir oz ko‗tarilgan bo‗ladi. Tana og‗irligi 
qo‗llar va old yoq hamda orqa oyoq bukilgan tizzalariga beriladi.
«Diqqat!» buyrug‗i bilan yuguruvchi old oyoq va gavda tiklanadi, orqa oyoq 
tizzasi yo‗lkadan uziladi. Bu bilan tana og‗irlik markazi oldga va tepaga siljiydi. 
Bel tos qismi elkadan 15-20 sm balandroq ko‗tariladi. Bunda tizzalarning bukilishi 
muhim bo‗lib hisoblanadi. Tizzaning etarli darajada bukilgan bo‗lishi bilan 
dastlabki tezlikni yuqori darajada bo‗lishiga erishiladi. YUgurish buyrug‗i berilishi 
bilan yuguruvchi startdan otilib chiqadi. Otilib chiqish tayanch va qadamlash 
oyog‗ining ketma ket kuch bilan qilgan harakati evaziga vujudga keladi. Oldindagi 
oyoq tayanch harakat yordamida depsinish bilan gavda tiklanib oldga olib 
chiqiladi. Orqadagi oyoq esa tizzada to‗g‗rilanib oldga katta qadam tashlanish 
bilan chiqib keladi.