Лойиҳа бошқаруви

 
§17. Лойиҳада коммуникацияларни бошқариш 
 
Лойиҳада коммуникацияларни бошқариш жараёнида кўриб чи-
қиладиган асосий мавзулар – булар ахборот ва унга коммуникациядор 
масалалар - коммуникация турлари, маълумот алмашиш, тўплаш, тар-
қатиш, сақлаш, фойдаланиш процедураларидир. Лойиҳа томонидан 
ишлаб чиқарилган барча маълумотлар лойиҳа ичидаги ва ташқариси-
даги истеъмолчиларга етказилиши, лойиҳа мақсадларига эришиш 
учун фойдаланилиши ва лойиҳа архивида сақланиши керак. 
Лойиҳанинг ҳар бир иштирокчиси керакли миқдорда, керакли 
вақтда, керакли шаклда ва керакли манбадан маълумотга муҳтож. Бун-
дай маълумотларнинг етишмаслиги лойиҳанинг кечикишига, ходим-
ларнинг ишдан бўшатилишига, нотўғри хулосалар пайдо бўлишига, 
номувофиқликлар, тушунмовчиликларга олиб келади ва охир-оқибат 
лойиҳанинг муваффақиятига хавф туғдиради. 
Шундай қилиб, лойиҳа коммуникацияларини бошқаришда 
қуйидагиларни таъминлаши керак: 
• иштирокчилар ўртасидаги зарурий муносабатлар ва коммуни-
кация муҳити; 
• маълумотларни ўз вақтида тайёрлаш, тўплаш, сақлаш ва архив-
лаш; 
• тўпланган маълумотни истеъмолчиларга ўз вақтида ва керакли 
миқдорда етказиш; 
• ҳар бир иштирокчининг лойиҳа учун маълумотлардан самарали 

---

 
ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ 
~ 154 ~ 
фойдаланиши учун жавобгарлиги. 
Лойиҳа коммуникацияларини бошқариш лойиҳа ва унинг ман-
фаатдор томонларининг маълумотлар эҳтиёжларини қондириш учун 
зарур бўлган жараёнларни ўз ичига олади, бу эса артефактларни 
яратиш ва самарали маълумот алмашишни таъминлайдиган операция-
ларни амалга ошириш орқали амалга оширилади. Лойиҳа коммуника-
цияларини бошқариш икки қисмдан иборат. Биринчи қисм – манфаа-
тдор томонлар учун коммуникация самарадорлигини таъминлаш стра-
тегиясини ишлаб чиқиш. Иккинчи қисм - ахборотни қўллаб-қувватлаш 
стратегиясини амалга ошириш учун зарур бўлган операцияларни 
бажариш. 
Лойиҳада коммуникацияларни бошқариш қуйидаги жараёнлар-
ни ўз ичига олади: 
1. Коммуникацияларни бошқаришни режалаштириш - бу ҳар бир 
манфаатдор томон ёки гуруҳнинг ахборот эҳтиёжлари, ташкилотнинг 
мавжуд активлари ва лойиҳанинг эҳтиёжлари асосида лойиҳавий 
коммуникация операциялари учун тегишли ёндашув ва режани ишлаб 
чиқиш жараёнидир. 
2. Коммуникацияларни бошқариш - бу лойиҳа маълумотларини 
ўз вақтида ва тўғри тўплаш, яратиш, тарқатиш, сақлаш, излаш, бошқа-
риш, назорат қилиш ва архивлаш / йўқ қилишни таъминлаш жараё-
нидир. 
3. Коммуникациялар мониторинги - бу лойиҳа ва унинг манфаат-
дор томонларининг ахборотга бўлган эҳтиёжларини қондиришни 
таъминлаш жараёнидир. 
Лойиҳада коммуникацияларни бошқариш жараёнлари аниқ чега-
раларга эга бўлган дискреция жараёнлар сифатида тақдим этила-ди, 
аммо амалда улар тўлиқ ва батафсил ёритиб бўлмайдиган тарзда ўзаро 
тўқнашади. 
Коммуникация бу мақсадга йўналтирилган ёки билмай туриб 
маълумот алмашишдир. Aхборот алмашинуви ғоялар, йўналишлар 
ёки ҳиссиётларни ифодалаш шаклида бўлиши мумкин. 
Коммуникация ижтимоий тармоқлардаги нашрлар, лойиҳа ҳисо-
ботлари ёки лойиҳа ҳужжатлари кўринишидаги коммуникация опе-
рациялари, масалан учрашувлар ва тақдимотлар ёки артефактлар каби 
маълумотларни узатиш ва олишнинг мумкин бўлган усулларини 
тавсифлайди. 

---

 
ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ 
~ 155 ~ 
Лойиҳа менежерлари кўп вақтларини ички (ташкилотнинг барча 
даражаларида) ва ташкилот ташқарисида бўлган жамоа аъзолари ва 
бошқа манфаатдор томонлар билан мулоқот қилиш учун сарфлашади. 
Самарали коммуникация турли хил маданий ва ташкилий тажрибага 
эга бўлиши мумкин бўлган турли хил манфаатдор томонлар, 
шунингдек, турли даражалар, муносабатлар ва қизиқишларга 
асосланган муносабатларни ўрнатади. 
 
Чизма 17.1. Лойиҳадаги коммуникацияларнинг умумий схемаси 
(PMBoK, 6-нашр) 
Коммуникация лойиҳа ва дастурларни муваффақиятли амалга 
ошириш учун зарур бўлган муносабатларни ривожлантиради. Комму-
никация операциялари ва уларни қўллаб-қувватлашга мўлжалланган 
артефактлар жуда хилма-хил: электрон почта ва норасмий суҳбатлар-
дан тортиб расмий учрашувлар ва лойиҳа ҳақида мунтазам ҳисобот 
беришгача.
Aхборотни узатиш ва олиш сўзлар, юз ифодалари, имо-ишоралар 
ва бошқа ҳаракатлар ёрдамида онгли равишда ёки онгсиз равишда 

---

 
ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ 
~ 156 ~ 
амалга оширилади. Лойиҳанинг манфаатдор томонлар билан муноса-
батларни бошқариш лойиҳасининг бир қисми сифатида, коммуни-
кация манфаатдор томонлар билан ишлаш операциялари бўйича стра-
тегия ва режаларни ишлаб чиқишни, шунингдек режалаштирилган ва 
бошқа вазиятли коммуникацияларнинг самарадорлигини ошириш 
учун кўникмаларни ишлатишни ўз ичига олади. 
Муваффақиятли коммуникация икки қисмдан иборат. Биринчи 
қисм - бу умуман лойиҳанинг ва лойиҳанинг манфаатдор томонлари-
нинг эҳтиёжларидан келиб чиққан ҳолда тегишли коммуникация стра-
тегиясини ишлаб чиқиш. Ушбу стратегияга мувофиқ, коммуникация 
стратегиясида кўзда тутилганидек, турли хил форматларда ва турли 
хил воситалар орқали тегишли хабарлар манфаатдор томонларга етка-
зилишини таъминлаш учун коммуникацияларни бошқариш режаси 
ишлаб чиқилади.
Ушбу хабарлар муваффақиятли коммуникацияларнинг иккинчи 
қисми бўлиб, лойиҳа коммуникацияларини ташкил қилади. Лойиҳада 
коммуникациялар - бу коммуникация артефактларини қандай тўплаш, 
яратиш, тарқатиш, сақлаш, олиш, бошқариш, сақлаш ва архивлаш / 
ишлатишни белгилайдиган коммуникацияларни бошқариш режаси-
нинг мавзуси бўлган режалаштириш жараёнининг маҳсулидир. Ва 
ниҳоят, коммуникация стратегияси ва коммуникацияларни бошқариш 
режаси коммуникация натижалари мониторинги учун асос бўлади. 
Лойиҳанинг коммуникациялари қўшимча равишда тушунмовчилик ва 
номувофиқликни олдини олишга қаратилган ҳаракатлар, шунингдек 
режалаштириш жараёнида ишлаб чиқилган усуллар, хабарлар воси-
талари ва хабарларни синчковлик билан танлаш орқали қувватланади.