M. Dáwletov, Sh. Allaniyazova, D. Seytqasımov, A. Dáwletova

JAY, QOSPA HÁM KEŃEYTILGEN BASLAWÍSHLAR
Baslawıshlar dúzilisine qaray jay, qospa hám 
keńeytilgen baslawısh bolıp bólinedi.
Dara bir sózden bolǵan baslawıshlar jay baslawıshlar 
boladı. Mısalı: Jaqsılıq jerde qalmaydı. (naqıl) Keme 
kórinbey ketti. (Sh. A.)
Iyelik sepligindegi atlıq penen kómekshi atawıshlar 
qosılıp, bir sorawǵa juwap beredi hám bir baslawısh 
aǵza boladı. Mısalı: Ójireniń ishi jaqtı. Úydiń ishi jım-
jırt.
Qospa baslawıshlar qospa sózden hám sintaksislik 
bólekke bólinbeytuǵın sózlerdiń dizbeginen boladı. 
Mısalı: Nawrız bayramı — xalqımızdıń milliy bayramı. 
(«E.Q») Seytimbet ekewimiz eki jaǵınan kóteremiz. 
(Ǵ.S.) Jaqsı miynet etiw — jaqsı ómir súriw degen sóz. 
(N.I.Lobachevskiy) Qaraqalpaqstannıń paytaxtı — Nókis.

---

35
3. Keńeytilgen baslawısh kelbetlik feyil hám atawısh 
feyilleriniń basqarıwındaǵı toplamlardan boladı. M ı s a l ı : 
1. Kópti jamanlaǵan kómiwsiz qaladı. 2. Eki kemeniń 
basın uslaǵan suwǵa ketedi. (Naqıl) 3. Ata-anaǵa húrmet 
hám izzet kórsetiw, olarǵa miyrimli bolıw — hárbir per-
zenttiń wazıypalarınıń biri. (Mustafa Hamiypashsha)
42-shınıǵıw. Gáplerdi kóshirip jazıń. Qara hárip penen 
jazılǵan sózlerge itibar beriń. Olardıń jay, qospa baslawısh eken-
ligin, olardıń ayırmashılıǵın aytıń.
Adam balasınıń ómiri de júdá qızıq ǵoy. Ol álleqanday 
bir keńislikte bıjnap júrgen sansız qumırısqalarǵa usaydı. 
Adam balası da sonday. (K.M.) Narbay atamnıń ózi awılǵa 
aparıp qaytpaqshı boldı. Men oǵan kóndim. (Á.A.)
43-shınıǵıw. Kóp noqattıń ornına tiyisli sózlerdi qoyıp kóshi-
rip jazıń. Baslawıshlardı anıqlań, sorawlar qoyıp, qaysı sóz 
shaqabınan ekenin anıqlań.
1. ... Tashkent. 2. ... — xalıq baylıǵı. 3. ... — Allaniyaz 
Óteniyazov. 4. ... — ómirdiń báhári. 5. ... — awırmay óledi 
(naqıl). 6. ... — ráhát (naqıl). 7. ... — millettiń namısı, onıń 
ruwxıy ómiriniń jemisi hám gúli. (V. G. Belinskiy)