M. Dáwletov, Sh. Allaniyazova, D. Seytqasımov, A. Dáwletova

183-shınıǵıw. Qosıqtı tásirli etip oqıń. 
BOLARSAŃ
Bálent tawlar, biyikpen dep buwsanba,
Erigen bir uwıs zerdey bolarsań.
Tereń dárya, aybatıńa quwanba,
Waqtıń jetse, qara jerdey bolarsań.
Bilgenimdi ayttım, sóz kelgen waqta,
Zawal bar orınsız urǵan tayaqta,
Zalımlar qor bolıp, qalar ayaqta,
Ǵárip, sen jılama, sherdey bolarsań.
Jaqsılar janında júrgil sen óziń,
Mánisi dúr bolsın sóylegen sóziń.
Alımǵa uyısań, ashılar kóziń,
Jáhillerge erseń, górdey bolarsań.
Luqmanday kóp dártke dárman berseń de,
Rustemdey dáwlerge párman berseń de,
Iskenderdey jerdiń júzin alsań da,
Sońında hámmege teńdey bolarsań.
Maqtımqulı, serle ishi-tısıńdı,
Jayın bilip sarp et bolsa asıńdı.

---

133
Aqıllınıń qoy jolına basıńdı,
Er izine erseń, erdey bolarsań.
(Maqtımqulı)
184-shınıǵıw. Naqıl-maqallardı oqıp shıǵıń. Mánilerin túsin-
dirip beriń. 
Xalıq penen dos bol,
Atıń shıǵadı.
Dos jılatıp aytadı,
Dushpan kúldirip aytadı.
Jaqsı dos, is túskende biliner.
Sırın bilmegen adam menen dos bolma.
Mıń somıń bolǵansha,
Mıń dostıń bolsın.
Dostıń mıń bolsa da — az,
Dushpanıń bir bolsa da — kóp.
Dos dosqa qolın berse,
Arasınan qıl ótpeydi.
Ası kóptiń táni semiredi,
Dosı kóptiń janı semiredi.
Dostıń sırınan ósek aytpa,
Bir kúni qulaqqa shalınadı.
(Qaraqalpaq naqıl-maqalları)
185-shınıǵıw. Tekstti oqıp shıǵıń. Tildiń tazalıǵı boyınsha pi-
kirlesiń.
Mektepte oqısın-oqımasın, biraq hár insannan talap 
etiletuǵın bir nárse — júzin taza tutqanı yańlı aytar sóziniń 

---

134
taza bolıwına erisiw. Patas sóz aldı menen iyesine kir 
jaǵadı. 
Biymáni sóz — jırtıq pul, onı kimge usınsań da, ózińe 
qaytaradı. Awzıńnan shıqqan sóz sheńgel bolsa, aylanıp 
ózińdi de tırnaydı. Awzıńnan shıqqan sóz gújim bolsa, 
ózińdi de sayasına aladı, záhár bolsa ózińdi de uwlaydı, pal 
bolsa, ózińdi de mazaǵa toydıradı. «Jıllı-jıllı sóyleseń, jılan 
ininen shıǵadı» dep biykarǵa aytılmasa kerek.
Diywaldıń qunı qalanǵan gerbishlerdiń sapasınan ǵárezli 
bolǵanınday, aytılǵan áńgimeniń qunı sózlerdiń shıyraq-
lıǵınan ǵárezli.
(T. Qayıpbergenov).