M. F. Axundov adina miLLİ Kİtabxana ə lam ə

  
 
Noyabr  
 
90 illiyi 
 
Bakı Dövlət Universiteti 
1919 
 
15 
 
 
 
  Mən çox xoşbəxtəm ki, Bakı Dövlət Universitetinin 
məzunuyam
 
 
 
 
Heydər Əliyev, ümummilli lider
 
 
 
 
 
 
Tariximizin çətin, zid-
diyyətli və  şərəfli dövr-
lərindən biri Azərbaycan 
Demokratik Respublika-
sının fəaliyyəti illəridir. 
Azərbaycan Milli Höku-
məti yarandığı gündən 
milli mədəniyyətin və 
xalq maarifinin inkişafına 
xüsusi qayğı ilə yanaşdı, 
xalqın maariflənməsi 
üçün çox ciddi addımlar 
atdı. Bütün məktəblərdə 
təhsilin icbari olması  və 
ana dilində aparılması 
sahəsində bir sıra təd-
birlər həyata keçirdi. 
1919-cu ildə Bakı 
Dövlət Universitetinin 
açılması Azərbaycan xal-
qının mədəni həyatında 
əlamətdar hadisə, Azər-
baycan Demokratik Res-
publikasının isə  ən mü-
hüm xidmətlərindən biri 
oldu.  
1919-cu il sentyabrın 
15-də Universitet komis-
siyasının son iclası oldu. 
İclasda müvəqqəti Şura və 
Universitet  İdarə heyəti 
yaradıldı. 1919-cu il no-
yabrın 15-i Universitetdə 
birinci dərs günü elan 
edildi. Azərbaycanda ilk 
milli ali təhsil ocağı 
fəaliyyətə başladı. Onun 
ilk rektoru görkəmli rus 
alimi V.İ.Razumovski bu 
münasibətlə yazmışdı: 
“Azərbaycan öz maarif 
ocağını yaratdı. Türk 
xalqının tarixinə yeni par-
laq səhifə yazıldı. Avropa 
ilə Asiyanın qovşağında 
yeni məşəl yandı. Bu 
böyük tarixi hadisənin 
şahidləri kimi biz özü-
müzü xoşbəxt hesab edi-

 
319
rik.” Doğrudan da, bu gün 
Bakı Dövlət Univer-
sitetinin keçdiyi tarixi 
yola nəzər salarkən belə 
bir qəti qənaətə  gəlmək 
olur ki, Azərbaycanın bu 
gününü, onun dünya şöh-
rətli elmini, mədəniy-
yətini, alimlərini, iqti-
sadiyyatını, bütövlükdə 
müasir Azərbaycan cə-
miyyətini bu elm məbəd-
gahından ayrılıqda təsəv-
vür etmək qeyri müm-
kündür. Yarandığı zaman 
40 müəllim və 4 (tarix-
filologiya, fizika-riyaziy-
yat, hüquq və tibb) 
fakültəsi olan universite-
tin auditoriyalarında 877 
tələbə  və 217 azad 
dinləyici məşğul olurdu 
ki, onların 297 nəfəri 
azərbaycanlı, 366 nəfəri 
yəhudi, 209 nəfəri isə rus 
idi. Bu gün zəngin tarixi 
bir yol keçmiş  və daima 
inkişafda olmuş Bakı 
Dövlət Universitetinin 16 
fakültəsində 14 mindən 
çox tələbə təhsil alır, 1300 
nəfər professor-müəllim 
heyəti, o cümlədən 300-ə 
yaxın elmlər doktoru, 
800-ə yaxın elmlər 
namizədi, dosent çalışır, 6 
muzey, 80 elmi-tədqiqat 
və  tədris laboratoriyası, 
informasiya və  tərcümə 
mərkəzi, idman-sağlamlıq 
kompleksi, poliklinika 
fəaliyyət göstərir. Burada 
həmçinin yataqxana və 
tələbə şəhərciyi də vardır.  
Azərbaycanın tərəq-
qisi, inkişafı  və çiçək-
lənməsi uğrunda böyük 
əzmlə çalışan vətənpərvər 
ziyalıların çoxu bu milli 
təhsil ocağının yetirmələri 
olmuşdur. Universitet 90 
illik tarixi ərzində res-
publikamızın bütün elm 
sahələrinə görkəmli sima-
lar bəxş etmişdir. Öz 
xalqına, onun mədəniy-
yəti və  mənəviyyatına 
bağlı olan, öz şəxsiyyəti 
ilə xalqımızın simvoluna 
çevrilən, Azərbaycan döv-
lətinin xilaskarı  və quru-
cusu Heydər  Əlirza oğlu 
Əliyev də BDU-nun mə-
zunu olmuşdur. 
Universitetin  şöhrətini 
dünyaya onun Yusif 
Məmmədəliyev, Heydər 
Hüseynov, Abdulla Qara-
yev,  Şəfayət Mehdiyev, 
Zahid Xəlilov, 
Əşrəf 
Hüseynov, Məcid Rəsu-
lov, Mirəli Qaşqay,  İs-
mayıl Hüseynov kimi 
alimləri yayıblar. Fəxr 
edirik ki, Azərbaycanımı-
zın Cəfər Cabbarlı, Mi-
kayıl Müşfiq, Süleyman 
Rəhimov, Səid Rüstəmov, 
Əfrasiyab Bədəlbəyli kimi 
görkəmli elm, mədəniyyət 
xadimləri, yazıçı  və  şair-
ləri də Universitetin mə-
zunlarıdır. Yarandığı gün-
dən bu vaxta qədər 
Universitet Azərbaycan 
ziyalılar ordusuna 100 
mindən artıq yüksək 
ixtisaslı mütəxəssis ver-
mişdir. Diqqətəlayiqdir ki, 
BDU öz fəaliyyətinin bü-
tün dövrlərində elm və 
təhsil məbədi olmaqla 
yanaşı, həm də Azər-
baycan dilinin inkişa-
fında, milli şüurun, və-
tənpərvərlik ruhunun inki-
şafında xidmətlər gös-
tərmiş bir mərkəz rolunu 
oynamışdır.  
Bakı Dövlət Univer-
siteti fəaliyyət göstərdiyi 
illərdə  təkcə respublika-
mız üçün deyil, yaxın və 
uzaq xarici ölkələr üçün: 
Almaniya, Polşa, Çexiya, 
Slovakiya, Bolqarıstan, 
Türk, Misir, Suriya, İor-
daniya,  İran,  Əfqanıstan, 
Çili, Çin, Vyetnam, bir 
sözlə 50-dən çox dövlət 
üçün minlərlə mütəxəssis 
hazırlamışdır.      
 Universitetin 
diplo-
mu dünyanın 50-dən artıq 
ölkəsində tanınır.   
Bakı Dövlət Univer-
siteti Avroasiya Univer-
sitetləri Assosiasiyasının, 
Xəzəryanı Dövlətlərin 
Universitetləri Assosia-
siyası  və Qara dəniz höv-
zəsi ölkələrinin Universi-

 
320
tetlərinin Assosiasiyasının 
üzvüdür.  
Universitetin fəxri 
doktorları arasında Tür-
kiyə, Özbəkistan, Türk-
mənistan, Qırğızıstan, 
Gürcüstan Prezidentləri-
Süleyman Dəmirəl,  İslam 
Kərimov, Saparmurad 
Niyazov, Askar Akayev, 
Eduard 
Şevardnadze, 
YUNESKO-nun prezi-
denti Federiko Mayor, 
amerikalı doktor Lüt-
fizadə, fransalı  İren Mə-
likova, polşalı Tadeuş 
Svyatoxovski, iranlı dok-
tor Cavad Heyət, al-
maniyalı  Əhməd  Şmide 
kimi dünyanın görkəmli 
siyası və dövlət xadimləri, 
məşhur elm və  təhsil 
nümayəndələri vardır.                      
    
 
 
 
Ədəbiyyat 
 
Atakişiyev, A. M.Ə.Rə-
sulzadə adına Bakı Dövlət 
Universitetinin tarixi: 2 
hissədə /Aslan Atakişi-
yev.- B.: Bakı Universiteti 
nəşriyyatı, 1991.- H.I.- 
544 s. 
Bakı Dövlət Darülfünu-
nun təsisi: (Sənədlər top-
lusu) /tərt.: S. İbrahimov.- 
B. ADU, 1989.- 88 s. 
Bakı Dövlət Universite-
tinin dünya şöhrətli mə-
zunu: Heydər 
Əliyev 
haqqında /elmi. red. C. 
Əliyev; buraxıl. məsul A. 
Məhərrəmov.- B.: Bakı 
Universiteti nəşriyyatı, 
2001.- 229 s. 
Məhərrəmov, A. Bakı 
Dövlət Universiteti /Abel 
Məhərrəmov.- B.: Göy-
türk, 2000.-46 s.- (BDU-
nun 80 illik yubileyinə 
həsr olunub) 
BDU-nun yeni tədris 
kursları açılacaqdır: (Al-
maniya Akademik Müba-
dilə Xidmətinin (DAAD) 
baş katibi Kristian Vor-
dun başçılıq etdiyi nü-
mayəndə heyəti BDU-da) 
//Azərbaycan.- 2007.- 19 
aprel.- S. 6. 
Əməkdaşlıq haqqında mü-
qavilə imzalanmışdır: 
(BDU ilə Taras Şevçenko 
adına Kiyev Milli Univer-
siteti arasında) //Azər-
baycan.- 2005.- 9 aprel.- 
S. 4. 
Xəlilzadə, F. Haqqı  və 
xidməti olanlar: (Bakı 
Dövlət Universitetinin 
Jurnalistika fakültəsi haq-
qında) //Azərbaycan.- 
2005.- 20 iyul.- S. 5. 
 
Rus dilində 
 
Алескеров,  М.  Бакин-
ский  Государственный 
Университет (1919-
1994):  специальный  вы-
пуск / М. Алескеров, М. 
Марданов,  Ф.  Вахидов.- 
Б., 1994.- 141 с. 
 
 
İnternetdə 
 
www.bsu.in-
baku.com
 
www.bizimyol.az
 
www.lidertv.com
 
www.baku-
online.com.az
 
www.kitab.az
 
Adilə Abdullayeva 

 
321
 
dö
 
 
Noyabr  
 
Milli Dirçəliş Günü 
1988 
17 
 
 
 
 
1988-ci ildə Sovet 
imperiyasının dağılma-
sıyla bağlı onun hüdudları 
daxilində qanlı çaxnaşma-
lar baş verdı. Artıq 
çürümüş imperiyanın  əsl 
mahiyyəti aydınlaşır, 
uzun illər təlqin olunan 
kommunist beynəlmiləl-
çiliyinin puç olduğu üzə 
çıxırdı. Xalqları bir-birinə 
düşmən etməklə öz 
dayaqlarını saxlamağa 
çalışan imperiya dəhşətli 
cinayətlərə əl atdı...  
1988-ci il noyabrın 17-
də Azərbaycan xalqının 
azadlıq səsini ucaldaraq, 
imperiyaya qarşı 
hamılıqla ayağa qalxması 
onun dirçəlişi yolunda 
dönüş nöqtəsi oldu. 
      Azərbaycan xalqı    
uzun illər arzusunda ol-
duğu müstəqilliyinə qo-
vuşdu. Öz haqqı, azadlığı 
və torpaqlarına sahib 
çıxmaq istəyən xalqımız 
bu müqəddəs ideallar na-
minə birlik və  bəra-
bərliyini bir daha bütün 
dünyaya nümayiş etdirdi.
        
1992-ci   ildən  17 Noyabr 
Milli Dirçəliş Günü kimi 
qeyd olunur. 1988-ci ilin 
ilk günlərində Ermənis-
tanın Azərbaycana qarşı 
açıq təcavüzü başlandı. 
Moskvanın, xüsusən də 
SSRİ-nin rəhbəri M.Qor-
baçovun buna biganə 
münasibətini görən er-
mənilər planlı  şəkildə, 
Ermənistan hökumətinin 
tapşırığı  və göstərişilə 
Ermənistanda yaşayan 
200 mindən çox azər-
baycanlını öz ata-baba 
yurdlarından kütləvi su-
rətdə qovdular. 
 Ermənilər azərbaycan-
lıları  təkcə öz ev-eşik-
lərindən qovmayırdılar, 
həm də onları cismən öl-
dürür, diri-diri yandırır-
dılar. Ermənilərin tarixdə 
görünməmiş bu vandaliz-
minə M.Qorbaçov və    
onun  ətrafı heç bir reak-
siya vermədilər. Erməni-
lər bununla da kifayətlən-
mədilər. 1988-ci ilin fev-
ralın  əvvəllərində Azər-
baycanın Dağlıq Qarabağ 
bölgəsində ixtişaşlar törət-
dilər. Onlar Azərbaycanın 
tarixi torpağı olan Dağlıq 
Qarabağı Azərbaycandan 
qoparıb Ermənistana bir-
ləşdirməsi haqqında mə-
sələ qaldırdılar. Belə bir 
vaxtda Azərbaycan xalqı 

 
322
ayağa qalxdı. Xalq öz 
etirazını sakit şəkildə rəh-
bərliyə bildirdi. İlk za-
manlar Azərbaycan vətən-
daşları Moskvaya, yerli 
hakimiyyət başçılarına 
inanırdılar. Onların  şüar-
ları, gəzdirdikləri portret 
və bayraqlar bunu sübut 
edirdi. 
Ancaq, xalq gördü və 
başa düşdü ki, nə Moskva, 
nə  də Azərbaycanın o 
vaxtkı  rəhbərliyi heç bir 
qəti tədbir görmək is-
təmirlər. Belə olduqda, 
respublikanın hər yerin-
dən insanlar axın-axın Ba-
kıya gəlir, Azadlıq mey-
danına (o vaxt V.İ.Lenin 
adını daşıyırdı) toplaşır, 
ermənilərin və Sovet hö-
kumətinin belə münasi-
bətinə qarşı mitinqlər ke-
çirir, öz etirazlarını bil-
dirirdilər.  
    1988-ci  ilin  noyabrın 
17-də Bakının  əsas mey-
danı sayılan Azadlıq mey-
danında Sovet dövlətinin 
xalqımıza qarşı apardığı 
antiazərbaycan siyasətinə 
etiraz 
əlaməti olaraq 
Azərbaycan ictimaiyyə-
tinin sonu bilinməyən 
mitinqi başlandı. O vaxt 
bütün xalq bir yumruq 
kimi düyünlənmişdi. Bu, 
əsl xalq hərəkatı, milli 
azadlıq hərəkatı idi. De-
kabrın  əvvəllərində sovet 
qoşunları 
tərəfindən    
ümumxalq mitinqi dağı-
dıldı. Azərbaycanda bu 
hadisələr milli azadlıq 
hərəkatı kimi qiymət-
ləndirilir və  Vətənimizin 
istiqlaliyyət qazanmasın-
da əsas amil sayılır.  
 
Ədəbiyyat 
 
Dirçəliş illərində: Kitab-
albom. (Heydər Əliyev 
haqqında).- B.: Azər-
baycan, 1998.- 80 s. 
 
 
Allahverdiyev, R. İnki-
şafa, sabitliyə aparan yol: 
17 Noyabr-Milli Dirçəliş 
Günüdür //Cəmiyyət və 
cəza.- 2005.- № 6.- S. 33. 
Əliyev, H. Əsl müstəqil-
liyə aparan yol: Bu yol 
ulu öndər Heydər  Əli-
yevin hakimiyyətə gəldiyi 
gündən başlanır: [Dirçəliş 
günü ilə əlaqədar] //Azər-
baycan.- 2006.- 17 no-
yabr.- S. 4. 
Əliyev, H. Mənəvi gücün 
qüdrəti: [Heydər  Əliyev 
və Dirçəliş Günü haq-
qında] Milli Dirçəliş 
Günü //Qocayev, Ə. 
Bayramlar və tarixi 
günlər.- B.: Altun kitab.- 
S. 64-66.  
 
 
Adilə Abdullayeva

 
323
 
 
Noyabr  
 
85 
 
illiyi 
 
Vəcihə Səmədova 
1924-1965 
 
 
 
 
Rəssam 
24 
      
 
 Görkəmli Azərbaycan 
rəssamı, Azərbaycanın 
Əməkdar incəsənət xa-
dimi Vəcihə  Əli qızı  Sə-
mədova 1924-cü ildə Bakı 
şəhərində anadan olmuş-
dur. 
  1939-1944-cü  illərdə 
Əzim  Əzimzadə adına 
Azərbaycan Dövlət Rəs-
samlıq Texnikumunda 
təhsil alan  Vəcihə xanım, 
sonradan V.İ.Surikov adı-
na Moskva Dövlət Rəs-
samlıq İnstitutunun Rəng-
karlıq fakültəsinə - tanın-
mış rus rəssamı Pavel 
Korinin emalatxanasına 
daxil olur. O, 1951-ci ildə 
“Üzeyir Hacıbəyov 
tələbələri arasında” adlı 
diplom işini müvəffəqiy-
yətlə müdafiə edir. 
Təhsilini başa vurduqdan 
sonra vətənə qayıdır və 
Azərbaycanın ilk peşəkar 
qadın rəngkarı olur. 
Portret, mənzərə 
və 
tematik tablolar çəkmiş-
dir.    
   Vəcihə 
Səmədova 
ömrünün axıranadək  təh-
sil aldığı  rəssamlıq tex-
nikumunda pedaqoji fəa-
liyyətlə məşğul olmuşdur. 
Və indi onun yetirmələri 
respublikanın adlı-sanlı 
fırça ustalarıdır. 
  1954-cü  ilin  avqus-
tunda Moskvada SSRİ 
Rəssamlıq Akademiya-
sının salonunda müha-
ribədən sonra ilk dəfə 
Gürcüstan, Ermənistan və 
Azərbaycan rəssamlarının 
əsərlərindən ibarət sərgi 
açıldı. Vəcihə  Səmədova 
bu sərgidə özünün ən 
yaxşı tablolarından birini-
“İmtahandan  əvvəl”  əsə-
rini nümayiş etdirdi. Mos-
kva tamaşaçıları, sənət bi-
liciləri gözəl naxışlı xalça 
fonunda təsvir edilmiş 
tələbə obrazına baxa-baxa  
əsər haqqında səmimi 
fikirlər söylədilər. Obra-
zın təbiiliyi, gözəlliyi və 
bütövlükdə  əsərin güclü 
koloriti tamaşaçıların bö-
yük marağına səbəb oldu. 
Az sonra Bakıda Res-
publika sərgisində  onun 
Göy-göldə  çəkdiyi bir 
neçə  mənzərə tabloları da 
sənətsevərlər tərəfindən 
eyni səmimiliklə qar-
şılandı.  
Sərgidəki  “Leyla Bə-
dirbəylinin portreti” Və-
cihə xanımın bu janrdakı 
uğurunu göstərirdi. Onun 
əsərlərini indi də mu-
zeylərdə görənlər bu 

 
324
rəssamın necə yüksək bir 
istedada, professional ha-
zırlığa malik olduğunu 
təsdiq edə bilərlər. 
Uşaqlara həsr etdiyi 
hər bir əsərində isə  Və-
cihə xanımın körpələri 
qəlbən sevən bir ana 
olduğu qabarıq görünür 
və bu əsərlərə indinin 
özündə  də  həyəcansız 
baxmaq olmur. “Gənc 
skripkaçının portreti” (oğ-
lu Nicatın portreti) və 
“Fatimənin portreti” (rəs-
samın qızı) kimi əsərləri 
doğrudan da misilsiz 
sənət yadigarlarıdır.  
Fırça ustasının “Toy 
günü”, “Gözləmə”  əsər-
ləri Moskvada, Riqada, 
Tbilisidə  təçkil olunmuş 
sərgilərdə nümayiş etdiril-
mişdir. Vəcihə  Səmədova 
“Xəbər gözləyərkən” (Xə-
zər balıqçılarının həyatına 
həsr olunmuş) kimi ciddi 
planda psixoloji əsərlər də 
işləmişdir.  
  1962- ci ildə rəssamın 
Bakıda fərdi sərgisi açılır. 
Onun “Bayram”, “Türk 
qızı” kimi digər  əsərləri 
tamaşaçıları valeh edir. 
Tablolarındakı  rəng ça-
larları, milli kolorit böyük 
ustalıqla işlənmiş bu 
əsərləri dünyanın bir sıra 
muzeylərində layiqli yer 
tutmasına səbəb olub.  
1965-ci ildən Bakıda 
rəssamın adını daşıyan 
sərgi salonu var.  
1965-ci ildə Bakıda 
vəfat etmişdir. 
 
 
Ədəbiyyat 
 
Vəcihə  Səmədova. Azər-
baycan SSR Əməkdar 
incəsənət xadimi.- B., 
1966.- 6 s.   
İsmayılova, T. Əsərlərin-
də əbədiləşən rəssam 
 //Bakı.- 1984.- 13 aprel.-
S.3. 
Qasımova, E. Doğma, 
əziz...: [Rəssamın yarat-
dığı  əsərlər haqqında] 
//Qobustan, 1985.- № 2.- 
S. 16-18. 
Nəcəfov, M. Rəssamın 
yeni sərgisi qarşısında  
//Ədəbiyyat və incəsənət.- 
1985.- 6 dekabr.- S. 8. 
 
Elnaz Həsənova  

 
325
 
 
Noyabr  
 
120
   
illiyi 
 
Rəşad Nuri Güntəkin 
1889-1956 
    
 
 
Türk yazıçısı 
25 
 
 
 
 
Görkəmli türk yazıçısı 
Rəşad Nuri Güntəkin 
1889-cu il noyabrın 25-də 
İstanbulda  həkim ailə-
sində anadan olmuş, uşaq-
lıq illərini Anadolu, Ça-
naqqala və  İzmirdə ke-
çirmişdir.  İzmirdə fran-
sızca orta təhsil almış, 
İstanbul Universitetinin 
Ədəbiyyat fakültəsini 
bitirmişdir. Sonralar 
Rəşad Nuri müəllim və 
məktəb müdiri işləmiş, bir 
neçə il sənət dostları ilə 
birgə satirik jurnal nəşr 
etmiş, 1927-ci ildə Maarif  
 
Nazirliyində müfəttiş  və-
zifəsinə  təyin edilmişdir. 
On iki il müfəttiş  işlədiyi 
dövrdə o, kənd və 
şəhərləri dolaşmış, xalq 
həyatını yaxından öyrən-
mişdir.  
     Görkəmli yazıçı kimi 
şöhrət qazanan Rəşad 
Nuri 1939-cu ildə Türkiyə 
Böyük Millət Məclisinə 
deputat seçilmişdir. 1947-
ci ildə  İstanbulda çıxan 
“Məmləkət” qəzetinin baş 
redaktoru işləmiş, daha 
sonra Parisdə Birləşmiş 
Millətlər Təşkilatı  nəz-
dində  fəaliyyət göstərən 
Mədəni cəmiyyətdə Tür-
kiyənin nümayəndəsi ol-
muşdur. Yaradıcılıqla Bi-
rinci Dünya müharibəsi 
illərindən məşğul olmağa 
başlayan Rəşad Nuri ilk 
məqalələrini fransızca  
nəşr olunan jurnalda dərc 
etdirmişdir. Yazıçının ilk 
nəsr əsəri 1917-ci ildə  
 
 
yazdığı “Köhnə dost” 
hekayəsidir. Sonra 1918- 
ci ildə “Xarabaların çi-
çəyi” romanını yazmış, 
1923-1930-cu illərdə bir-
birinin ardınca bir neçə 
hekayələr kitabı  nəşr et-
dirmişdir. R.N.Güntəkin 
çoxlu hekayə, pyes və 
məqalələr yazsa da, daha 
çox romançı kimi məş-
hurdur. O, “Çalıquşu” 
(1922), “Damğa” (1924), 
“Dodaqdan qəlbə”(1925), 
“Acımaq” (1928), “Yar-
paq tökümü” (1930), 
“Köhnə  xəstəlik” (1938), 
“Dəyirman” (1944), “Qo-
vaq yelləri” (1950), “Qan 
davası” (1956) və s. ro-
manlarında Türkiyə  hə-
yatının geniş realist təs-
virini vermişdir. “Yaşıl 
gecə” (1928) romanı isə 
türk xalqının milli azadlıq 
mübarizəsindən bəhs edir. 
Rəşad Nuri “Xəncər” 
(1918), “Daş parçası” 
(1926), “Fəlakət qarşı-

 
326
sında” (1931), “Vergi oğ-
rusu” (1933), “İstiqlal” 
(1933) və başqa dram 
əsərləri də yazmışdır. 
1919-cu ildə Azərbaycan 
artistlərinin qastrol tama-
şaları münasibəti ilə yaz-
dığı “Azərbaycan teatrı” 
məqaləsində Azərbaycan 
teatrının ideya-sənətkarlıq 
səviyyəsini, Ü.Hacıbə-
yovun “Arşın mal alan” 
və “Məşədi  İbad” kome-
diyalarını yüksək qiymət-
ləndirmişdir. Ömrünün 
son illərində 
təzədən 
Maarif Nazirliyinə qayıt-
mış, az sonra təqaüdə 
çıxmışdır. 
     Rəşad Nuri Güntəkin 
1956-cı il dekabrın 7-də 
Londonda müalicədə olar-
kən vəfat etmiş  və  İs-
tanbulda dəfn edilmişdir. 
 
 
Ədəbiyyat 
 
Çalıquşu: roman / tərc.ed. 
M.Rzaquluzadə.- B.: Şərq 
-Qərb, 2006.- 373 s. 
Dodaqdan qəlbə: roman   
/nəş. haz. M. Axundova.- 
B.:  Şərq-Qərb, 2006.- 
 
277 s. 
Yarpaq  tökümü:  roman     
/red. F.Qoçəliyeva.- B.: 
Çinar-Çap, 2007.- 111 s.  
 
Rus dilində 
 
Избранные  произведе-
ния.-  М.:  Художествен-
ная  литература, 1986.- 
750 с. 
Птичка  певчая:  Роман 
/пер. с тур. И.Печенова.- 
М.:  Издательство  МС-
ХА, 1991.- 412 с. 
 
Adilə Abdullayeva 

 
327
 
Noyabr 
75  illiyi 
İlyаs Tаpdıq       
1934 
 
 
Şair 
30 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
    İlyas Tapdıq  Аzərbаy-
cаn uşаq  ədəbiyyаtının 
tаnınmış  nümаyəndələ-
rindən biridir. O, 1934-cü 
il nоyаbr  аyının 30-dа 
Gədəbəy rаyоnunun  Əli 
İsmаyıllı  kəndində  dоğul-
muş, məktəbi bitirdikdən 
sоnrа  АPİ-nin Dil və 
ədəbiyyаt fаkültəsində 
təhsil аlmışdır.  
    Ədəbi yаrаdıcılığа tələ-
bəlik illərində “Bаkının 
gеcəsi”  şеirilə  bаşlаmış-
dır. 1957-1962-ci illərdə 
“Uşаqgəncnəşr”də, 1962 -
1968-ci ilərdə  “Аzər-
nəşr”də  rеdаktоr, 1968-
1976-cı illərdə ”Gənclik” 
nəşriyyаtındа  böyük rе-
dаktоr, rеdаksiyа müdiri, 
1968-1976-cı ildə  bаş 
rеdаktоr, 1976-1978-ci il-
də    Аzərbаycаn Bаş  Mət-
buаt Müvəkilliyində  qrup 
rəhbəri, 1978-1983-cü il-
lərdə  Аzərbаycаn Tеlе-
viziyа və Rаdiо Vеrilişləri 
Kоmitəsində    Tеlеviziyа 
gənclər bаş rеdаksiyаsının 
bаş rеdаktоru, 1989-1992-
ci illərdə Türkiyənin 
Аnkаrа  şəhərində    Türk 
Stаndаrtlаrı  İnstitutundа  
və  Хаrici  İşlər Nаzirliyi 
və  kаlkınmа  аjаsındа 
müəllim, “Аzərbаycаn” 
qəzеtinin Türkiyə üzrə 
хüsusi müхbiri vəzifə-
lərində işləmişdir. 
     İ.Tapdıq gözünü dün-
yаyа  аçdığı  zаmаndаn 
sаzın lаylаsı ilə    pərvəriş 
tаpmış, xalqın sеvinci ilə 
sеvinmiş, kədəri ilə  kə-
dərlənmiş, müаsir həyаtlа 
yаşаmış, zаmаnlа, vахtlа  
аyаqlаşmаğа  çаlışmış, in-
sаnlаrın istək və  аrzu-
lаrının  əsl tərənnümçü-
sünə    çеvrilmişdir. Bu 
cəhd və  mаrаq  оnun yа-
rаdıcılığındа müsbət bəh-
rələrini bu gün də gös-
tərir. 
     Хаlq pоеziyаsınа,  аşıq 
şеirinə  yахındаn bаğlılıq, 
vurğunluq  оnun pоеzi-
yаsınа    хüsusi bir оynаq-
lıq, səmimiyyət gətirir. 
   Təsаdüfi dеyildir ki, 
оnun  əsərləri rеspublikа 
sərhədlərindən çох-çох 
uzаqlаrdа  dа    yаyılmış, 
özünə digər rеspublikаlаr-
dаn dа охucu tаpmışdır. 
   İlyаs Tаpdıq ədəbiyyаtı-
mızın  əllinci illərin  nəs-
linə  mənsubdur. Hələ ilk 
şеirlərindəki yığcаmlıq, 
zəngin  хаlq  ədəbiyyаtın-
dаn yаrаdıcı 
şəkildə  
bəhrələnmək  şаiri  охucu-

 
328
lаrınа   tаnıtdırmış və sеv-
dirmişdir.  Müхtəlif illər-
də  nəşriyyаtlаrdа  burа-
хılmış “Kəndimizin çо-
bаnı”, “Bulаq bаşındа”, 
“Хumаr”, “Аrхаlı dаğlаr”, 
“Çimnаz  оynаyır”, “Bir 
gülün qönçəsi” və  bаşqа 
kitаblаrı  uşаq  ədəbiy-
yаtının inkişаfındа mü-
hüm rоl оynаmışdır. 
İlyаs Tаpdıq həm də li-
rik şаirdir. “Əksim və qəl-
bim”, “Bir еşqin şimşəyi” 
və bаşqа kitаblаrındа tоp-
lаnmış  şеirlər gənclərin 
sеvə-sеvə  охuduğu  şеir-
lərdəndir. 
1989-cu ildən “Аzər-
nəşr”də  bədii  ədəbiyyаt 
şöbəsinin müdiri vəzi-
fəsində  çаlışır. Prezident 
təqaüdçüsüdür.  
 
 
Ədəbiyyat 
Bir  еvim vаr:  Аzyаşlı 
uşаqlаr  üçün  şеirlər.- B.: 
Gənclik, 1971.-12 s. 
Bir gülün qönçəsi:  şеir-
lər. -B.: Gənclik, 1970.- 
123 s. 
Əziz bir insаnı  хаtırlа-
yırаm: (Mir Cəlаl hаq-
qındа хаtirələr).- B.: Şur, 
199.-26 s. 
Qızаr,  qаğаyılаr:  şеirlər 
və  pоеmаlаr.- B.: Аzər-
nəşr, 1974.-154 s. 
Məhəbbət yоllаrı:  şеir-
lər.- B: Yаzıçı, 1973.- 
191 s. 
Şеir sеvən bаlаlаr: şеir və 
pоеmаlаr.- B.: Turаn еvi, 
2005.-503 s. 
 
Hаcızаdə, N. Prеzidеnt 
təqаüdçüsü 
«Şеirimin 
cаnıdır bu еl, bu vətən… 
(Şаir  İlyаs Tаpdıq hаq-
qındа) //Аzərbаycаn.-
2004.-25 dеkаbr.- S.6 
Məmməd, А. Ustаd hаq-
qı qаzаnmış şаir  (müəl-
lifin İlyаs Tаpdığın yа-
rаdıcılığı hаqqındа 2001-
ci ildə yаzdığı məqаləsi) 
//Rеspublikа.- 2006.-14 
fеvrаl.- S. 7. 
Məmməd  Аrаzın mək-
tublаrı: (İlyаs Tаpdığа) 
//Zəfər qаlаsı.-2005.-1-10 
sеntyаbr.- S. 4. 
Şаirin yubilеyi kеçirildi: 
İlyаs Tаpdığın  аnаdаn 
оlmаsının 65, yаrаdıcı-
lığının 50 illiyi //Mədə-
niyyət.- 2000.- yаnvаr.- 
№1.- S.5. 
 
 
Rus dilində 
 
Возьми  меня  за  руку: 
Стихи.- М.:  Детская ли-
тература, 1981.-95 с. 
Следы  ветра:  Стихи  и 
поема.-  М.: Cов.писа-
тель,  1973.- 103 с. 
 
 
Nailə Alışova 

 
329
 
 
 
1 dekabr 
Gün çıxır 
06:08   
Gün batır 
17:15 
31 dekabr    
Gün çıxır  
06:26   
Gün batır 
17:24 
De
kabr
 
 
 
23 
noyabr- 
21 dekabr 
 
Oxatanın Nişanı 
oddur. Yupiterin 
himayəsindədir. 
Günəşin Oxatan 
bürcündən keçdiyi 
dövrdə doğulanlar 
təmkinli, fəal 
olurlar. Kişilər 
qadınların xoşuna 
Ça 1 
Ç 2 
Ca 3 
C 4 
Ş 5