M. F. Axundov adina miLLİ Kİtabxana ə lam ə

B 6 
Be 7 
Ça 8 
Ç 9 
Ca 10 
C 11 
Ş 12 
B 13 
Be 14 
Ça 15 
Ç 16 
Ca 17 
C 18 
Ş 19 
B 20 
Be 21 
Ça 22 
Ç 23 
Ca 24 
C 25 
Ş 26 
B 27 
Be 28 
Ça 29 
Ç 30 
Ca 31 
  2009      
 
     Əlamətdar və  
     tarixi günlər 
Qan yaddaşı  
1988-2009 
    1988-ci  ilin  yanvar  ayından etibarən azərbaycanlıların indiki Ermənistan 
Respublikasının  ərazisindən, öz tarixi torpaqlarından kütləvi deportasiyasına 
başlayaraq, Azərbaycan Respublikasının Dağlıq Qarabağ daxil olmaqla 20 faiz 
ərazisini işğal edib orada «etnik təmizləmə», «yandırılmış  ərazilər» prinsipini 
həyata keçirən erməni tərəfi həmvətənlərimizə qarşı kütləvi qətllər və 
soyqırımı törətmiş, 1 milyondan artıq vətəndaşımızı öz yurd-yuvasından 
didərgin salmışdır. 1995-ci ildən etibarən işğal olunmuş  ərazilərdəki qeyri-
qanuni fəaliyyətini daha da genişləndirən erməni tərəfi narkotik maddələrin 
qanunsuz becərilməsi, istehsalı, dövriyyəsi, insan ticarəti, qanunsuz 
məskunlaşdırma, maddi-mənəvi sərvətlərin talan edilməsi, nüvə və radioaktiv 
tullantıların basdırılması  və digər beynəlxalq cinayətlər törətməklə  həmin 
əraziləri beynəlxalq, o cümlədən erməni terrorçularının sığınacaq yerinə  və 
təlim-məşq bazasına çevirmiş, cəbhəyanı zonadan yüz kilometrlərlə uzaq 
yaşayış  məntəqələrini  əhatə edən terror-təxribat  əməllərinin coğrafiyasını 
genişləndirmiş, bu cinayət əməllərinə Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqların 
nümayəndələrini də cəlb etmişdir.
 
1.   QİÇS-ə qarşı mübarizə Günü  
3.   Bеynəlxalq Əlillər günü  
11. Uşaqların Bеynəlxalq  Tеlеviziya və Radiо  
       Vеrilişləri Günü   
12. Respublikamızda ilk dəfə  bələdiyyə seçkiləri  
       keçirilməsinin 10 illiyi 
16.  Sərhəd Qоşunları Günü  
30.  Gəncə şəhərinin tarixi adının bərpa  
       olunmasının 20 illiyi 
31. Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü  
 
 
 
 
 
 

 
330
 
 
 
 QİÇS-ə qarşı Mübarizə Günü (01.12.1996)  
 
Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı  Əliyev Yusif Əliyusif oğlunun (02.12.1969-
14.09.1991) anadan olmasının 40 illiyi 
 
Bеynəlxalq Əlillər Günü (03.12.1992) 
 
Azərbaycan Rеspublikasının Əməkdar incəsənət xadimi, kinоrеjissоr Mahmudbəyоv 
Şamil Fərəməz oğlunun (05.12.1924)  anadan оlmasının 85 illiyi 
 
Azərbaycanın neft ustası, Əliyev Gülbala Ağabala oğlunun (05.12.1879-27.03.1971) 
anadan оlmasının 130 illiyi 
 
Azərbaycanın Xalq şairi Babayеv Nəbi Ələkbər oğlunun (Nəbi Xəzri) (10.12.1924-
15.01.2007) anadan оlmasının 85 illiyi 
 
Uşaqların Bеynəlxalq  Tеlеviziya və Radiо Vеrilişləri Günü  (11 dеkabr) 
 
Respublikamızda ilk dəfə  bələdiyyə seçkiləri keçirilməsinin (12.12.1999) 10 illiyi 
 
Gürcüstanın  Əməkdar mədəniyyət işçisi,  ədəbiyyatşünas, tərcüməçi  Əliyеva Dilarə 
Əkbər qızının (14.12.1929-20.04.1991) anadan оlmasının 80 illiyi 
 
Azərbaycanın Xalq rəssamı  Bəhlulzadə  Səttar Bəhlul oğlunun (15.12.1909-
14.10.1974) anadan olmasının 100 illiyi 
 
Azərbaycanın Xalq şairi Hüseynzadə Hüseyn  Camal oğlunun (Hüseyn Arif) 
(15.12.1924-14.09.1992) anadan olmasının 85 illiyi 
 
Sərhəd Qоşunları Günü (16 dеkabr) 
 
Şair, dramaturq Qurbanov Teyyub Yarməmməd oğlunun (Teyyub Ourban) 
(18.12.1934) anadan оlmasının 75 illiyi 
 
Azərbaycanın Xalq şairi Bayramоv Tоfiq Qulam oğlunun (Tоfiq Bayram) 
(18.12.1934-18.04.1991) anadan оlmasının  75 illiyi 
 

 
331
Azərbaycanın Xalq artisti, aktyor Məmmədov İbrahim Əhməd oğlunun (22.12.1934) 
anadan olmasının 75 illiyi 
 
Ədəbiyyatşünas, tənqidçi  Əkbərov Tofiq Süleyman oğlunun (22.12.1939-
29.12.1985) anadan olmasının 70 illiyi 
Əməkdar elm xadimi, ədəbiyyatşünas  İsmayılov Rauf  Əbdüləli oğlunun 
(22.12.1939) anadan olmasının 70  illiyi 
 
Azərbaycanın  Əməkdar mədəniyyət işçisi,  şair Aslanоv Məmməd Muxtar oğlunun 
(Məmməd Aslan) (24.12.1939) anadan оlmasının 70 illiyi 
 
Şair, tənqidçi, prоfеssоr Mеhdiyеv Famil Ağalar oğlunun (Famil Mehdi) 
(25.12.1934-18.09.2003) anadan оlmasının 75 illiyi 
 
Azərbaycanın Xalq artisti, rəqqasə Dilbazi Əminə Paşa qızının (26.12.1919) anadan 
оlmasının 90 illiyi 
 
Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Fondunun (ARDNF) yaradılmasının 
(29.12.1999) 10 illiyi 
 
Azərbaycan tarixçisi, professor Əzizbəyova Püstə  Əzizağa qızının (29.12.1929-
08.01.1998) anadan оlmasının 80 illiyi 
 
Gəncə şəhərinin tarixi adının bərpa olunmasının (30.12.1989) 20 illiyi 
 
İctimai xadim, tarixçi İsgəndərov Məmməd Salman oğlunun (30.12.1909-1965) 
anadan оlmasının 100 illiyi 
 
Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü (31.12.1991) 
 
                    

 
332
  
 
Dekabr 
 
85 illiyi 
Nəbi Xəzri    
  1924-2007 
 
 
Şair 
10 
 
 
 
Azərbaycanın  Əmək-
dar incəsənət xadimi, 
 
Xalq  şairi Nəbi  Ələkbər 
oğlu Babayev 1924-cü il 
dekabrın 10-da Bakının 
Xırdalan kəndində yoxsul 
kəndli  ailəsində anadan 
olmuş, opta məktəbi bi-
tirdikdən sonra  ADU-nun 
Filologiya fakültəsinə da-
xil olmuşdur. 1942-1943-
cü illərdə ordu sıralarına 
çağırılmış, lakin xəstəli-
yinə görə  tərxis edil-
muşdur. 1943-1945-ci il-
lərdə “Kommunist” qəzeti 
redaksiyasında korrektor, 
Azərbaycan radio ko-
mitəsində diktor, 1945-
1947-ci illərdə “Vətən uğ-
runda” jurnalı redaksiya-
sında ədəbi işçi vəzifəsin-
də  işləmişdir. 1947-1949-
cu illərdə Leninqrad Döv-
lət Universitetində,  1949-
1953-cü illərdə Moskvada 
M.Qorki adına  Ədəbiyyat 
İnstitutunda təhsil almış-
dır. 
“Çiçəklənən arzular” 
adlı ilk kitabı (1950), 
 
“Bakı  səhəri” (1954), 
“Salxım söyüdlər” (1957), 
“Kim məni xatırlasa” 
(1960), “Dəniz, göy mə-
həbbət” (1965), “İllər və 
sahillər” (1969), “Də-
rələr” (1970), “Ulduz kar-
vanı” (1979) lirik şeirlər 
kitabları nəşr edilmişdur. 
N.Xəzrinin poemala-
rında müasirlərimizin zən-
gin mənəvi aləmi, doğma 
vətən təbiətinin gözəl-
likləri tərənnüm olunur. 
Buna misal olaraq “Təmiz 
ürək” (1954), “Dağlar da-
ğımdır mənım” (1962), 
 
“Günəşin bacısı” (1964), 
“İki Xəzər” (1967), “Əf-
sanəvi yuxular” (1971), 
“Mənim babam baxan 
dağlar” (1976), “Bacı” 
(1977), “İnam” (1980) 
poemalarını göstərmək 
olar.  Əsərləri      SSRİ 
xalqları dillərinə  və bir 
sıra xarici dillərə  tərcümə 
edilmişdir. N.Xəzri Azər-
baycan Yazıçılar  İttifa-
qında məsləhətçi (1949-
1952), “Ədəbiyyat və in-
cəsənət” qəzeti redaksiya-
sında  ədəbi işçi (1957-
1958), Azərbaycan Yazı-
çılar  İttifaqının katibi 
(1958-1965), Azərbaycan 
Dövlət Radio və Te-
leviziya Verlişləri Komi-
təsinin sədr müavini 
(1965-1971), Azərbaycan 
mədəniyyət nazirinin 
müavini (1971-1974), 
 

 
333
Azərbaycanın Xarici Öl-
kələrlə Dostluq və  Mə-
dəni  Əlaqələr  Cəmiyyəti 
Rəyasət Heyətinin sədri, 
(1974-1992), 1992-ci il-
dən “Azərbaycan dün-
yası” Beynəlxalq Əlaqələr 
Mərkəzinin prezidenti 
 
vəzifəsində 
işləmişdir.  
1981-ci ildə SSRİ Yazı-
çılar  İttifaqı idarə he-
yətinə üzv, 1991-cı ildə 
Azərbaycan Yazıçılar Bir-
liyi Ağsaqqallar  Şurasına 
üzv seçılmışdir.  Şair Qır-
mızı  “Əmək Bayrağı” or-
deni ilə  təltif olunmuş, 
anadan olmasının 70 illiyi 
münasibətilə  “Şöhrət” or-
deninə layiq görülmüşdür.  
N.Xəzri 17 yanvar 
2007-ci il tarixində, Bakı 
şəhərində vəfat etmişdir. 
                                                   
 
Ədəbiyyat 
 
Seçilmiş  əsərləri:  2 cild-
də.-B.: ”Lider nəşriyyatı”, 
2004.- 2004.- 246 s.  
Salatın.- B.: Gənclik, 
1991. - 22 s. 
Ömür çinarından yarpaq-
lar.- B.: Gənclik, 1995.-
359 s. 
Peygəmbərlər.- B.: Azər-
baycan, 1992.- 48 s. 
Səndən eldə bir nişanə 
qalar söz.- B.: Azərbay-
can, 1994.- 20 s. 
Səma uca, torpaq dərin.- 
B.: Gənclik, 1995.- 269 s. 
Əsrin qanlı laləsi.- B.: 
Azərnəşr,  1996.- 465 s. 
 
“Bu gün Nəbi Xəzri  
kimsəsizlik dövrünü yaşa-
yır /Şair APA-nın sual-
larına cavab verir 
//Azadlıq.- 2006.- 27 ap-
rel. – S. 3. 
Kim məni xatırlasa: (Şeir) 
//Ədəbiyyat qəzeti.- 
2007.- 19 yanvar.-S.1. 
 
Rus dilində 
 
Хазри, Н. Ветка чинары: 
Стихи  /сост.  и  авт  пре-
дисл.  Н.Хазри,  А.Лов-
рин.-  М.:  Сов.  Рoссия, 
1988.- 302 с. 
Голубая книга:  Стихи.-  
Б.: Язычы, 1988.- 302 с.    
 
 
 
İnternetdə 
 
www.az-customs.net
 
www.bizimasr.media-
az.com
 
www.dil-tarix-poeziya
 
www.xalqqazeti.com
 
www.xazar.info
 
www.iatp.az
 
 
www.lider.tv.az
 
 
Saqibə Mehrəliyeva 
 

 
334
 
 
Dekabr 
 
80 illiyi 
Dilarə Əliyeva     
   1929-1991 
 
 
Ədəbiyyatşünas 
14 
 
 
 
Ədəbiyyatşünas, tər-
cüməçi  Əliyeva Dilarə 
Ələkbər qızı 1929-cu il 
dekabrın 14-də Gürcüs-
tanın Tbilisi şəhərində 
dəmirçi ailəsində anadan 
olmuşdur. 97 saylı Azər-
baycandilli  şəhər orta 
məktəbini bitirdikdən son-
ra ADU-nun Şərqşünaslıq 
fakültəsində  təhsil almış-
dır (1945-1950). Azər-
baycan EA Nizami adına 
Dil və  Ədəbiyyat  İnsti-
tutunun aspiranturasına 
daxil olandan sonra Gür-
cüstan EA-nın 
Şota 
Rustaveli adına Ədəbiyyat 
İnstitutuna ezam edilmiş, 
“Azərbaycan-gürcü  ədəbi 
əlaqələrinin XIX əsr 
ədəbiyyatında inikası” 
mövzusunda namizədlik 
dissertasiyasını tamam-
lamış, 1954-cü ildə mü-
dafiə etmişdir. 
1960-cı ildən Azər-
baycan Yazıçılar Birli-
yinin üzvü, Gürcüstanın 
Əməkdar mədəniyyət iş-
çisi (1980),  Azərbaycan 
Respublikası Ali Sove-
tinin deputatı (1990) və-
zifələrində işləmişdir. 
Azərbaycan EA Niza-
mi adına Dil və Ədəbiyyat 
İnstitutunda kiçik elmi 
işçi, Nizami adına  Ədə-
biyyat Muzeyində baş 
elmi işçi (1957-1959), 
qədim və orta əsrlər  ədə-
biyyatı  şöbəsində müdir 
(1959-1972), sonra Ni-
zami adına  Ədəbiyyat 
İnstitutunun  ədəbi  əlaqə-
lər  şöbəsində böyük elmi 
işçi (1972-1979), Niza-
mişünaslıq  şöbəsində bö-
yük elmi işçi (1979-
1986), institutun ədəbi 
əlaqələr  şöbəsində aparıcı 
elmi işçi vəzifələrində 
işləmiş, (1986-cı ildən)  
eyni zamanda bölmə mü-
diri kimi çalışmışdır. «Ni-
zami və gürcü ədəbiyyatı» 
mövzusunda doktorluq 
dissertasiyası müdafiə et-
mişdir. Filologiya elmləri 
doktoru olmuşdur (1985). 
1991-ci il aprelin 20-də 
avtomobil qəzasında fa-
ciəli  şəkildə  həlak olmuş, 
Bakıda Fəxri Xiyabanda 
dəfn olunmuşdur. Qadın 
Hüquqlarını Müdafiə  Cə-
miyyəti onun adını 
daşıyır. 
 
 

 
335
Ədəbiyyat 
 
 “Koroğlu”nun yeni 
əlyazma nüsxəsi: Yed-
dinci məclis //Azərbay-
can.- 1990.- № 9.- S. 
174-189. 
Tərcümə 
məharətinin 
nümunəsi (Əhməd Ca-
vad haqqında).-  Ədə-
biyyat və incəsənət.- 
1989.- 12 iyul.- S. 10-
11. 
Türkiyə görüşləri: (I Mil 
lətlərarası Böyük Azər-
baycan Konqresi haq- 
qında) //Elm.- 1990.- 7 
iyul.- S. 1- 4. 
Ürək bir, dilək bir  .- B.: 
Yazıçı, 1981.- 217 s. 
 
 
Əhmədov, T.  XX  əsr 
Azərbaycan yazıçıları.- 
B.: “Nurlar”,  2004.- 
 S. 175.  
İsmayıllı,  Ə. Bitməmiş 
müsahibə  və ya duru 
meydanı: /Dilarə  Əli-
yeva haqqında //Ədə-
biyyat qəzeti.- 1992.- 27 
mart.- S. 5. 
Kəngərli, F.  ...Öncə 
məsləkdaş idik: [Dilarə 
Əliyeva haqqında] 
//Ədəbiyyat qəzeti.- 
1993.- 23 aprel.- S. 4. 
 
Aytən  Abdullayeva  

 
336
 
 
Dekabr 
 
75 illiyi 
 
Tofiq  Bayram 
1934-1991 
 
 
Şair 
18 
 
 
 
 Tofiq Bayram 1934-cü 
il dekabrın 16-da Bakının 
Əmircan kəndində anadan 
olmuş, həmin kənddə   
orta məktəbi bitirdikdən 
sonra Azərbaycan Peda-
qoji  İnstitutunun Tarix 
fakültəsində  təhsilini da-
vam etdirmişdir.  İnsti-
tutda oxuyarkən ədəbiyyat 
dərnəyinə getmiş  və ilk 
şeirlərini də elə orada 
yazmışdır.  
Əmək fəaliyyətinə 
“Azərbaycan müəllimi” 
qəzeti redaksiyasında  şö-
bə müdiri kimi başla-
mışdır. Sonra Azərbaycan 
Dövlət Radio və Te-
leviziya Verilişləri Komi-
təsində 
ədəbi işçi, 
M.F.Axundov adına Döv-
lət Opera və Balet Teat-
rında  ədəbi hissə müdiri 
(1961-1964), “Ulduz” jur-
nalı redaksiyasında (1964-
1968), “Ədəbiyyat və  İn-
cəsənət” qəzeti redaksi-
yasında 
şöbə müdiri 
(1968-1978), ”Yazıçı” 
nəşriyyatında baş redaktor 
müavini vəzifələrində 
(1978) işləmişdir.   
Şairin yaradıcılığında 
Səməd Vurğun poezi-
yasının,  Vurğun  ədəbi 
məktəbinin böyük  rolu 
olmuşdur.        
Bu baxımdan “Səməd 
Vurgun çələngi” silsilə 
şeirlərini göstərmək  olar. 
Şair Səməd Vurguna olan 
sonsuz el sevgisini, Vur-
ğunun müdrik poezi-
yasının səxavətini öz 
şeirində göstərmişdir. 
T.Bayram yaradıcılı-
ğının aparıcı  xətti onun 
vətəndaşlıq ehtirasıdır. 
Şairin “Ana təbəssümü”, 
“Mənim şair xalqım”, “Si-
zi düşünürəm”,  “İnamım, 
əqidəm”, “Gərək elə ya-
nım..”, “Azərbaycan de-
yəndə”, “Səninlə görü-
şəndə”və s. kitabları oxu-
cular tərəfindən maraqla 
qarşılanmışdır.    
Tofiq Bayram əsasən 
lirik  şairdir. Ancaq onun 
lirikasında siyasi-motivlər 
üstünlük təşkil edir. O, bir 
şair kimi çox yaxşı başa 
düşürdü ki, həyatda insanı 
yaşadan inamdır, əqidədir. 
Əqidəsiz, inamsız  yaşa-
maq  ölümə  bərabərdir. 
Ona  görə də şair yazır: 
Yaşaya bilmərəm çö-
rəksiz, susuz, 
Yaşaya bilmərəm bir 
gün amalsız. 

 
337
Dərin fəlsəfi təfəkkürə 
malik olan şair öz şeir-
lərində ilk baxışda çox adi 
görünən məsələləri poetik 
zənginliklə bəzəyir və ona  
fəlsəfi mahiyyət verə bilir. 
Şair “Ərik ağacı” şeirində 
həyətlərində bitən  ərik 
ağacını elə  təsvir edir ki, 
oxucu həmin  ərik ağa-
cının timsalında canlı bir 
aləmi görür.  
T.Bayram həm də epik 
poemalar müəlifidir.  Şai-
rin “Yaralı nəğmə”, “Fəh-
lə danışır” kimi poemaları 
buna misaldır.  
T.Bayramın bir tərcü-
məçi kimi fəaliyyəti onun 
yaradıcılığının böyük bir 
sahəsini təşkil etmişdir. 
Lope de Veqanın “Hiy-
ləgər məşuqə” pyesini 
(1978) tərcümə etmişdir. 
1988-ci ildə A.T.Tvar-
dovskinin “Yaddaşın hök-
mü” poemasının tərcümə-
sinə görə M.Qorki adına 
Azərbaycan  Dövlət mü-
kafatı  fəxri adına layiq 
görülmüşdür. 
T.Bayramın  ədəbiyyat 
sahəsindəki xidmətləri 
dövlətimiz tərəfindən 
yüksək qiymətləndirilmiş, 
o, respublikanın Əməkdar 
incəsənət xadimi kimi 
 
fəxri ada layiq görül-
müşdür.    
1991-ci il aprelin18-də 
vəfat etmiş, Bakının 
Əmircan kəndində  dəfn 
olunmuşdur. 
 
Ədəbiyyat 
 
Seçilmiş  əsərləri.- B.: Li-
der nəşriyyatı, 2005.- 
325 s.   
Ay gecikən məhəbbətim .- 
B.: Yazıçı, 1987.-235 s. 
Əsrin oyunu.- B.: 
Gənclik, 1979.-120 s. 
Könlümdə yaşayanlar.- 
B.: Yazıçı, 1980.-252 s. 
 Məsləkim-silahım.- B.: 
Yazıçı,1984.-268 s. 
Səninlə görüşəndə.- B.: 
Azərnəşr, 1977.-136 s. 
 
Bayram, T. /Tofiq Bay-
ram. Dostum sair Həsən 
Valehə cavab [Şeir] 
//Azərbaycan. 2001.- 6 
yanv.-S.4. 
Quliyeva, Z “Silinib it-
mərəm xatirələrdən”  
[AMEA-nın “Nizami 
Gəncəvi” adına Azər-
baycan  ədəbiyyatı Muze-
yində  şair Tofiq Bayrama 
həsr olunmuş “Silinib 
itmərəm xatirələrdən” adlı 
xatirə gecəsi haqqında]-
//Azərbaycan.- 2005.- 18 
iyun.- S. 7.  
Ulduz, B. Məslək və il-
ham şairi Tofiq Bayram- 
70. //Azərbaycan 2004.-
№10.-S. 106-116. 
 
   
 
 
 
İnternetdə 
 
 
www.romantik.iatp.az
. 
www.az.wikipedia.org
. 
www.load.az
. 
www.azerbaijan.news.az
 
www.municipality.az
. 
 
 
 
Saqibə Mehrəliyeva 
 

 
338
 
Dekabr 
 
75  illiyi 
Teyyub Qurban    
  1934 
 
 
Şair 
18 
 
 
 
 
Qurban Teyyub Yar-
məmməd oğlu 1934-cü il 
dekabrın 18-də Bakı 
yaxınlığındakı Bülbülə 
qəsəbəsində  fəhlə ailə-
sində anadan olmuşdur. 
208 saylı orta məktəbi 
bitirdikdən sonra 1954-
1959-cu illərdə ADU-nun 
(indiki BDU) Filologiya 
fakültəsinin jurnalistika 
şöbəsində  təhsil almışdır. 
T.Qurban ədəbi fəaliyyətə 
50-ci illərdə başlamışdır. 
Onun “Koreyalı döyüş-
çüyə” adlı ilk şeiri 1950-
ci ildə “Pioner” jurnalının 
12-ci sayında çıxmışdır. 
Dövri mətbuatda mün-
təzəm çıxış edir, şeirləri 
ayrı-ayrı xalqların dilində 
çap olunmuşdur. 1993-cü 
ildə Hacı Zeynalabdin 
Tağıyevə 
həsr etdiyi 
“Yaşayan ömür” pyesi 
Azərbaycan Dövlət Gənc-
lər Teatrında tamaşaya 
qoyulmuşdur. 1994-cü 
ilin may-sentyabr ayla-
rında M.Ə.Rəsulzadənin 
həyatından bəhs edən 
“Dönməzlik” poeması 
“Bakının səsi” qəzetində 
dərc olunmuşdur. 2002-ci 
ildə “Yaşıl rəngin işığı” 
kitabını tərtib etmişdir. 
Hazırda  fərdi yaradıcı-
lıqla məşğuldur. 
 
 
Ədəbiyyat 
 
Dostluğun gücü.- B.: 
Azərnəşr, 1966.- 43 s. 
Dostluq və  qəhrəmanlıq 
səhifələri.- B.: Azərnəşr, 
1985.- 103 s. 
Dönməzlik.- B.: Şirvan-
nəşr,  1997.- 114 s. 
Yanğı.- B.: Azərnəşr, 
1972.- 80 s. 
Mənim  gəncliyim.- B.: 
Azərnəşr, 1963.- 42 s. 
Ömrün gecikən yazı .- B.: 
Yazıçı, 1992.- 152 s. 
Sara (poema).- B.: Şirvan-
nəşr, 2002.- 110 s. 
Bəybala Ələsgərov 

 
339
 
Dekabr 
75 illiyi 
İbrahim   Məmmədov  
1934 
 
 
Aktyor 
22 
 
                                                        
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Məmmədov İbrahim 
 Əhməd oğlu Culfa ra-
yonunun Bənənyar kən-
dində 1934-cü ildə anadan 
olub.  
    1955-ci  ildən C.Məm-
mədquluzadə adına Nax-
çıvan Dövlət Dram Teat-
rında işləyir.  Əsas rolları 
Yaşar, Rəbi (“Yaşar”, 
“Od gəlini”, C. Cabbarlı), 
Hacı Qara (“Hacı Qara”, 
M.F.Axundov), Bəxtiyar 
(“Komsomol poeması”, S. 
Vurğun),  Vahan (“Na-
kam qız”, A.Şirvanzadə), 
Nər oğlan (“Qız atası”, 
Ə.Əsgərov), Məşədi İbad, 
Mərcan bəy (“O, olmasın, 
bu olsun”, “Ər və arvad”, 
(Ü. Hacıbəyov), Kərəmov 
(“Toy”, S.Rəhman), Da-
daşbala (“Hicran”, S. 
Rəhman, E.Sabitoğlu), 
Əli Paşa (“Nadir şah”, 
N.Nərimanov) və s.  
  2000-ci ildə Azərbay-
canın Xalq artisti adına 
layiq görülüb. Azər-
baycan Teatr Xadimləri 
İttifaqının üzvüdür. 
 
 
Ədəbiyyat 
 
Naxçıvan Ensiklopediya-
sı.-  B.: Azərbaycan Milli 
Elmlər Akademiyası, 
2002.- S. 312. 
 
 
 
Elnaz  Həsənova  

 
340
 
 
Dekabr 
 
70 illiyi 
Məmməd   Aslan       
1939 
 
 
Şair 
24 
 
 
 
Şair Aslanov Məmməd 
Muxtar oglu 1939-cu il 
dekabrın 24-də Azərbay-
canın Kəlbəcər rayonunun 
Laçın kəndində ziyalı 
ailəsində anadan olmuş-
dur. Atasının klassik ədə-
biyyata  dərindən bələd 
olması onda şeirə-sənətə 
tükənməz həvəs oyatmış-
dır. 
Kəlbəcərdə orta məktə-
bi bitirdikdən sonra APİ-
nin Filologiya fakül-
təsində təhsil almış, əmək 
fəaliyyətinə    Kəlbəcər ra-
yonunun Yanşaq,  İstisu 
kənd məktəblərində müəl-
lim kimi başlamışdır.  
Sonra rayonda nəşr olu-
nan “Yenilik” qəzetinin 
redaksiyasında məsul ka-
tib işləmişdir. 1970-ci ildə 
Bakı  şəhərinə köçmüş, 
burada “Ulduz”, “Azər-
baycan təbiəti” jurnal-
larında, “Azərbaycan 
gəncləri”, “Ədəbiyyat və 
incəsənət” qəzeti redak-
siylarında çalışmış, Yazıçı 
nəşriyyatında böyük 
redaktor olmuşdur. 
Bədii yaradıcılığa 1960 
-cı ildə “Azərbaycan 
müəllimi”  qəzetində    çı-
xan ilk şeirilə başlamış, 
keçmiş SSRİ xalqları ədə-
biyyatından tərcümələr et-
mişdir. Özbək 
şairi 
Zülfiyyənin “Torpağa 
səcdə”, qazax şairi Qədir 
Mirzalıyevin “Bu bağda 
bülbüllər ötər”  şeirlər 
məcmuələrini 
şərikli 
tərcümə etmişdir. 
Bir sıra beynəlxalq və 
respublika mükafatları 
laureatıdır. 2000-ci ildə 
“Şöhrət” ordeni ilə  təltif  
edilmişdir. 
Məmməd Aslan şeir-
dən-şeirə inkişaf edən, 
müasir həyatımızı, adam-
larımızın zəngin  mənəvi  
aləmini daha dolğun  əkş 
etdirməyi bacaran şairdir. 
Məmməd Aslanın  şeir-
lərinin mayası 
vətən 
məhəbbətidir.                             
  Şairin “Dəlidağda qa-
lan var”, “Çiçək dənizi”, 
“Dərə  və zirvə”, “Kəlbə-
cər”, “Torpaq”  və s. şeir-
ləri  buna misaldır. 
Məmməd Aslan şeir-
lərində  şifahi xalq yara-
dıcılığına arxalanmış, elin 
bu tükənməz sərvətindən 
bol-bol faydalanmışdır.  
Şairin ilk məqalələr  
kitabı “Bizdən sonra nə 

 
341
qaldı” 1979-cu ildə çap-
dan  çıxmışdır. 
  Həmişə axtarışda 
olan, elimizin dadlı-duzlu 
ifadələrini, müdrik atalar 
sözlərini  şeirlərində  işlə-
dən  Məmməd Aslanın bu 
kitabında onun 15 illik  
publisist yazıları, oçerk və 
məqalələri toplanmışdır. 
Səməd Vurgun, B.Va-
habzadə, Aşıq  Şəmşır, 
Aşıq Ömər, Misgin Abdal 
haqqında yazdığı  məqa-
lələri nə  qədər təbii və 
səmimidirsə, müasirləri 
olan həkim, müəllim, 
valideynlər,  Böyük Vətən 
müharibəsinin iştirakçıları 
haqqındakı  yazılarda da 
eyni odlu sətirlər, qay-
ğıkeşlik və  səmimiyyət 
vardır. 
“Ərzurumun gədiyinə 
varanda” kitabı  şairin 
Türkiyə səfərindən  aldığı 
təəssüratın məhsuludur. 
Kitabda  şairin türk və 
Azərbaycan 
ədəbiyyatı 
haqqında müqayisəli qeyd 
və mülahizələri  əsas yer 
tutur. Özünün dediyi 
kimi, “mənim yazdıqlarım 
istər təmasda olduğum 
mövzular baxımından, is-
tərsə  də dil cəhətdən bir 
folklorçu gündəliyidir. 
Kitabın ruhuna hopan 
duyğulardan biri də şairin 
Türkiyəni gəzərkən həmi-
şə  və  hər yerdə öz 
Azərbaycanını anması  və 
doğma torpaq ətrinin 
həsrətini çəkməsidir.                        
Xalq dilinin məna və 
zənginliyi, bədii təsvir və 
ifadə vasıtələri  Məmməd 
Aslanın publisistikasının 
canıdır. Bu cəhəti xüsusi 
qiymətləndirən  B.Vahab-
zadə onun “Səsimə  səs 
ver” kitabı haqqında belə 
yazmışdır: “Qoy ana dili-
mizin dadını, duzunu, şə-
kərini duymaq istəyənlər 
bu kitabı oxusun, səslərin 
düzülüşünə, sözlərin nəğ-
məsinə valeh olsunlar”. 
 
            
 
Ədəbiyyat 
 
Bizdən sonra nə qalır: 
(oçerklər, puplisistika).-
B.: Gənclik, 1979.-180 s.    
Durnalar lələk salır: 
(Hekayələr).- B.: Gənclik, 
1982.-167 s. 
Dəvələr  niyə gövşəyir: 
(uşaq  şeirləri).- B.: Gənc-
lik, 1980.- 81 s. 
Ərzurumun gədiyinə va-
randa: (xatirələr).- B.: 
İşıq, 1985.- 250 s. 
Saxla izimi dünya.- B.: 
İşıq, 1989.- 200 s. 
Nur içində nur (şeirlər).- 
Ankara, 1997.-128 s. 
Allahın rəsulu.- B.,  2001. 
- 327 s. 
Bir sultan yaşardı Sul-
tantəpədə.- İstanbul, 
2003.  - 123 s. 
.  
Haciyeva,  M. Müdriklik 
çeşməsi.- B.: Azərnəşr, 
1984.- S. 102-107 
İsmayılqızı, X. Görüş 
yeri. Bənövşə qoxulu 
sətirlər müəllifi: [Məm-
məd Aslan haqqında] 
//Yeni Azərbaycan.- 2003. 
-may.- S.8. 
 
İnternetdə