M. F. Ziyayeva xirurgik kasalliKlar bilan og‘rigan va intensiv terapiyani o‘tayotgan beMorlarda HaMsHiraliK parvarisHi

intensiv kuzatish apparatlaridan foydalanib bemorni 
kuzatish.

---

187
Tezkor va intensiv terapiyani o‘tkazish vaqtida bemorning 
hayotini saqlab qolish eng muhim vazifa bo‘lganligi sababli, ko‘p 
sonli apparatlar va doimiy kuzatish sistemasi qo‘llanadi.
Reanimatsiya va intensiv terapiya bo‘limida maxsus qurilma 
monitorlar yordamida bemorlarni kuzatish organizm holati 
haqidagi obyektiv ma’lumotlarni to‘plash va to‘satdan yuzaga 
keladigan hayot uchun xavfli holatlar haqida xavf­xatar signalini 
berish imkoniyatini beradi.
reanimatsiya va intensiv terapiya bo‘limi hamshirasining 
vazifalari:
1. Hamshira ishni boshlaganida quyidagilarni bajarishi shart:
bo‘limdagi bemorlar haqida ma’lumot yig‘ish va stabil 
–
bo‘lmagan gemodinamikali, terminal va koma holatidagi, 
o‘pka sun’iy ventilatsiyasi o‘tkazilayotgan, operatsiyadan 
keyingi va psixozli bemorlarga alohida e’tibor berishi;
bemorlar va ularning psixik holatining og‘irlik darajasini 
–
baholashi;
arterial qon bosim, puls, nafas olish tezligi, tana harorati, 
–
diurez, yuborilgan suyuqlik hajmini o‘lchash va intensiv 
terapiya kartasida qayd qilishi;
qo‘yilgan bog‘lamlar holatini baholash (joyidan surilmagan-
–
ligi, ifloslanganligi);
kateterlar, zondlar, stomalar holatining va mahkamlan-
–
ganligi va o‘tkazuvchanligini, drenajlar va ulardan chi-
qayotgan ajralmalarni baholashi;
yotoq yaralar paydo bo‘lishi mumkin bo‘lgan sohalarda 
–
yumshoq to‘qimalar holatini baholashi;
monitor datchiklarining to‘g‘ri mahkamlanganligi, monitor 
–
ko‘rsatkichlari, o‘pkaning sun’iy ventilatsiyasi apparati ishi-
ni nazorat qilish;
bemor kasalligini hisobga olgan holda uning holatini 
–
(Fauler, Sims va boshqa holatlar) nazorat qilish.
2. Ish kuni davomida hamshira quyidagilarni bajarishi 
shart:

---

188
bemorlarni yuvintirish va og‘iz bo‘shlig‘i, oralig‘i, tashqi 
–
jinsiy a’zolariga ishlov berishi;
oqliklari va kiyimlarini almashtirishi;
–
bemorlarni ovqatlantirishi;
–
yotoq yaralarini oldini olishi;
–
koma holatidagi bemorlarda endotraxeal yoki traxeostomik 
–
naycha orqali hamda og‘iz bo‘shlig‘idan balg‘amni so‘rib 
olish yo‘li bilan traxeo-bronxial nafas yo‘llari sanatsiyasini 
amalga oshirishi;
nafas gimnastikasi va davolash fizkulturasini o‘tkazishi;
–
markaziy venoz va peridural kateterlar atrofidagi teriga 
–
ishlov berish, bog‘lamini almashtirish, operatsiyadan 
keyingi ifloslangan bog‘lamlarni almashtirishi;
oddiy fizioterapevtik muolajalarni (ingalyatsiya, xantal 
–
qo‘yish, oksigenoterapiya va b.) o‘tkazishi;
doimiy kateter yoki sistostoma orqali qovuqni antiseptik 
–
eritmalar bilan yuvishi (sutkada 2 marta);
nazo‘gastral zond orqali me’dani yuvishi.
–
3. Hamshira кип mobaynida shifokor quyidagi ко‘rsatmalarini 
bajarishi zarur:
dori moddalarini yuborish va infusion-transfuzion terapiya 
–
o‘tkazishi;
infuziyadan so‘ng markaziy venoz kateterga geparinli 
–
«qulf» yuborish;
peridural kateterga dori vositalarini yuborishi;
–
me’da zondini qo‘yishi;
–
qovuqqa kateter qo‘yishi;
–
huqna qilishi;
–
qon yoki boshqa biologik suyuqliklarni tahlil qilish uchun 
–
olishi.
4. Hamshira klinik o‘lim yuz berganda reanimatsiya tadbir-
larini boshlaydi.
5. Hamshira markaziy vena kateterizatsiyasi, traxea intubat-
siyasi, traxeostomiya, lumbal va plevral punksiya uchun jihozlar 

---

189
to‘plamini tayyorlaydi, ularni o‘tkazishda shifokorga yordam 
beradi.
6. Hamshira nazorat va diagnostika apparatlarni: kardiomo-
nitor, kardiograf, elektrodefibrillator, o‘pkaning sun’iy ventilat­
siyasi apparatini ishlatishga tayyorlaydi, ulaydi va ularning 
saqlanishiga javob beradi.
7. Hamshira jihozlarni sterilizatsiyaga tayyorlash va steril-
lashni amalga oshiradi, ishlatilgan materiallarni zararsizlan tiradi 
hamda palatada sanitar­profilaktik tartibni saqlashni nazo rat 
qiladi.
8. Hamshira quyidagi tibbiy hujjatlarni rasmiylashtiradi:
bemorlar harakati hisobotini;
–
porsiyali talabnomani;
–
intensiv terapiya kartasini;
–
bo‘lim navbatchi hamshirasi jurnalini;
–
harorat varaqasini;
–
narkotik va kuchli ta’sir etuvchi vositalarni hisobga olish 
–
jurnalini;
qon va qon komponentlarini quyish jurnalini;
–
qon o‘rnini bosuvchilarni quyish jurnalini;
–
laborator tahlillar va instrumental tekshiruvga yo‘llanmalarni;
–
mutaxassislar konsultatsiyasi uchun talabnomani;
–
qon quyish bo‘limiga qon va qon komponentlari uchun 
–
talabnomani;
kasallik tarixi varaqasiga narkotik va kuchli ta’sir etuvchi 
–
vositalar yuborilganligini qayd etadi.
Bundan tashqari hamshira quyidagilarni bilishi va bajarishi 
lozim:
bo‘limdagi apparatlarni ishlatishni bilishi (yoqish, o‘chirish, 
–
apparat ishini nazorat qilish);
bemor ahvoli yoki laborator tahlillar ko‘rsatkichlarida, 
–
apparat nazorati ko‘rsatkichlaridagi har qanday o‘zgarishlar, 
qabul qilingan va ajratilgan suyuqlik miqdori haqida 
shifokorga o‘z vaqtida axborot berib turishi;

---

190
shifokor buyurgan tibbiy muolajalarni o‘tkazishni;
–
bemorlarni davolashda shifokorga malakali yordam ko‘rsa-
–
tishni; 
o‘zini-o‘zi parvarishlash tanqisligini hisobga olgan holda 
–
ahvoli og‘ir bemorlarni parvarishlashni;
o‘pka sun’iy ventilatsiyasi va yurakni yopiq massaj qilish 
–
ko‘nikmalariga ega bo‘lishi.