M. F. Ziyayeva xirurgik kasalliKlar bilan og‘rigan va intensiv terapiyani o‘tayotgan beMorlarda HaMsHiraliK parvarisHi

O‘zbekistonda anesteziologiya-reanimatologiya xizmatining 
tashkil etilishi va rivojlanishi
Respublikamizda anesteziologiya-reanimatologiya xizmati 
1966-yil dan boshlab rivojlana boshladi, ya’ni shifokorlar mala-
kasini oshirish oliygohida anesteziolog-reanimatologlar tayyorlash 
kursi ochildi. Keyinchalik oliygohga qarashli birinchi shahar 
klinikasida anesteziologiya-reanimatologiya kafedrasi tashkil 
etildi (1970). Unga professor A.S. Zarzar boshchilik qilib, kafedra 
yosh mutaxassislarni aspirantura va klinik ordinaturaga qabul 
qila boshladi. Hozirgi vaqtda respublikamizning klinika va kafed-
ralarida shu soha bo‘yicha 40 dan ortiq professor, 8 ta tibbiyot fani 
doktorlari, 60 ga yaqin fan nomzodlari xizmat qilib kelmoqdalar.
Anesteziologiya-reanimatologiya xizmati uch bosqichda 
boshqariladi:
O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligidagi 
–
bosh mutaxassis bosh anesteziolog-reanimatolog;
viloyatlardagi bosh mutaxassis;
–
tumanlardagi bosh mutaxassislar.
–

---

182
Respublikamizning hamma viloyatlarida, tuman kasalxona-
larida va tez tibbiy yordam markazlarida anesteziologiya-
reanimatologiya bo‘limlari mavjud, ayrim kasalxonalarda esa 
mutaxassisliklar bo‘yicha anesteziologiya-reanimatologiya bo‘- 
lim lari tashkil etilgan (masalan, tug‘ruqxona va bolalar kasalxo-
nalarida, kardiologiya bo‘limlarida va h.k.).
Anesteziologiya xizmati faqat og‘riqsizlantirish bilan shu-
g‘ullanadi. Bemorni operatsiyaga tayyorlash, anesteziya tu-
rini aniqlash, operatsiya va boshqa tekshirish muolajalarida 
organizm ishini sun’iy boshqarish, organizmni operatsiya 
davomidagi shikastlar, ruhiy toliqishlardan asrash, operatsiya 
tugagandan so‘ng bemorni reanimatsiya xizmatiga (albatta 
bemor uyg‘ongandan so‘ng) topshirib, narkoz kartasiga yozib 
imzo qo‘yish bilan chegaralanadi. Bundan keyingi jarayonlar 
reanimatolog javobgarligiga o‘tadi. Ko‘pchilik viloyat va tuman 
markaziy kasalxonalarida qo‘shma reanimatsiya-anesteziologiya 
va jadal davolash bo‘limlari mavjud bo‘lib, u yerlarda hozirgi 
davolash usullari qo‘llaniladi. Katta klinik kasalxona va ilmiy 
tekshirish institutlarida bu xizmatlar alohida ko‘rinishda yoki 
har sohaning o‘z reanimatsiyasi, masalan, neyroreanimatsiya, 
kardioreanimatsiya, toksikologik reanimatsiya, operatsiyadan 
keyingi reanimatsiya, bolalar reanimatsiyasi, tug‘ruqxonalar 
reanimatsiyasi va hokazolar bo‘lishi mumkin.
Respublikamizda reanimatsiya-intensiv davolashda har 10000 
aholiga 10,7 ta kasal o‘rni to‘g‘ri keladi.
Respublikamizda 1992-yil 18-avgustda Sog‘liqni saqlash 
vazir ligining 445-sonli «O‘zbekiston Respublikasi xalqiga anes-
teziologiya-reanimatsiya xizmatini kelajakda takomillashtirish va 
yaxshilash choralari to‘g‘risida» qabul qilgan qaroriga muvofiq, 
shu soha xizmati takomillashtirib borilmoqda. Bu ikkala sohaning 
rivojlanishi, ko‘rsatiladigan xizmatlar yoki boshqa o‘xshashliklarini 
hisobga olib, anesteziologiya va reanimatsiya emas, balki aneste-
ziologiya-reanimatologiya xizmati deb, bu soha shifokorlarini esa 
anesteziolog-reanimatologlar deb atashga kelishildi.

---

183
1999-yilda Respublika anesteziolog-reanimatologlarining bi-
rin chi syezdi bo‘lib o‘tdi, Respublika anesteziolog va reanima-
tologlari assotsiatsiyasi tashkil etildi. Bu tashkilot Yevropa va 
Jahon anesteziolog-reanimatologlar tashkilotiga kiritildi. O‘zbekis- 
tonda anesteziolog-reanimatologlar tayyorlash va o‘qitish bo‘yicha 
Yevropa regional fondining ochilishi respublikamizda aneste-
ziologiya-reanimatologiya xizmati rivojlanishiga turtki bo‘ldi.
2003–2010-yillarda respublikamizga 250 dan ortiq narkoz, 
sun’iy nafas berish apparatlari va boshqa diagnostik davolash 
asbob-uskunalari keltirildi.