M. F. Ziyayeva xirurgik kasalliKlar bilan og‘rigan va intensiv terapiyani o‘tayotgan beMorlarda HaMsHiraliK parvarisHi

2.2. Reanimatsiya yoki jadal kuzatish bo‘limida 
hamshiraning ish o‘rnini to‘g‘ri tashkil etish
Hamshiraning ish o‘rnini to‘g‘ri tashkil etish bemorlar 
ahvolini yaxshilashda muhim ahamiyatga ega. Reanimatsiya 
palatalari yoki reanimatsiya bo‘limlarida mavjud jihozlarni ishchi 
holatda tayyorlab qo‘yishdan maqsad har qanday tasodif va 
baxtsiz hodisalarda ham malakali yordam ko‘rsatishdir.
Reanimatsiya palatalarida hamshiraning ish o‘rni palata ichida 
bo‘lishi, bu bemor organizmida bo‘ladigan o‘zgarishlar va boshqa 
ko‘rsatkichlarni o‘z vaqtida aniqlab, tegishli yordam ko‘rsatish 
imkonini beradi. Bemor reanimatsiya bo‘limiga qabul qilingandan 
so‘ng, hamshira birinchi navbatda qilinadigan ishlar tartibini tuzadi, 
sun’iy nafas berish apparatida turgan bemorlarga alohida e’tibor 
beradi. Navbatchilikni qabul qilayotgan hamshira dori-darmondan 
tortib, xonadagi barcha asboblar ishga taxtligini tekshiradi.
2.3. reanimatsiya va intensiv terapiya bo‘limining 
tuzilish va jihozlanishi
Reanimatsiya va intensiv terapiya bo‘limi tarkibida reani matsiya 
zali, intensiv terapiya palatalari, muolaja xonasi, shifokorlar xonasi, 
hamshiralar xonasi, bo‘lim boshlig‘i va katta hamshira xonalari, 
apparatlar va oqliklar xonalari, ekspress-laboratoriya, dush va 
hojatxonalar bo‘ladi. Reanimatsiya va intensiv terapiya bo‘limi 

---

184
tuzilishining asosiy prinsipi markazda reanimatsiya zali va uning 
atrofida intensiv terapiya palatalarining joylashishidir.
Bu joylashuv hamshira postidan hamma bemorlarni kuzatish 
imkonini beradi. Bo‘limning tuzilishida quyidagi shartlarga amal 
qilish ko‘zda tutilgan. Har bir bemorni kuzata olish va bemor 
karavotiga har tomondan maxsus apparaturalarni o‘rnata olish. 
Xonalarda elektr tokiga ulanadigan apparatlardan foydalanilishi 
sababli yerga ulanish imkoniyati bo‘lishi zarur va apparaturalar 
uchun tagliklar bilan jihozlangan bo‘lishi zarur. Har bir karavot 
oldida kislorod manbai, manfiy bosim tizimi (faol drenajlash 
uchun) va bosimli tizimlar (o‘pka sun’iy ventilatsiyasi apparati 
uchun) bo‘lishi zarur.
Bo‘lim narkoz va nafas berish apparaturalari, kardiomonitorlar va 
pulsoksimetrlar, elektrodefibrillatorlar va kardiostimulatorlar, efferent 
davolash usullari (gemosorbsiya, qonni ultrabinafsha nurlantirish) 
moslamalari, elektroso‘rg‘ich, ingalyatorlar, portativ rentgen apparati, 
traxea intubatsiyasi, traxeostomiya, markaziy venalarni kateterlash, 
prevral va lyumbal punksiya uchun jihozlar to‘plami, «Ambu» 
qopchasi, zondlar va kateterlar, funksional karavotlar, zarur laborator 
jihozlar va dori vositalari bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak.
Tezkor va intensiv terapiyani o‘tkazish vaqtida bemorning 
hayotini saqlab qolish eng muhim vazifa bo‘lganligi sababli, ko‘p 
sonli apparatlar va doimiy kuzatish sistemasi qo‘llaniladi.
Reanimatsiya va intensiv terapiya bo‘limida maxsus qurilma 
monitorlar yordamida bemorlarni kuzatish organizm holati ha-
qidagi obyektiv ma’lumotlarni to‘plash va to‘satdan yuzaga 
keladigan hayot uchun xavfli daqiqalarda xavf signalini berish 
imkoniyatini beradi.
Monitorlar quyidagi ko‘rsatkichlarni qayd qiladi: arterial 
qon bosim, EKG, qonning kislorod bilan to‘yinish darajasi 
pulsoksimetriya. Bundan tashqari, ba’zi monitorlar yordamida 
boshqa parametrlar kattaligini kuzatish mumkin: chiqarilayotgan 
havoda karbonat angidrid gazining parsial bosimi va o‘pkani sun
:
iy 
ravishda apparatli ventilatsiyasini o‘tkazish vaqtida O‘KCH.

---

185
Ko‘rsatmalarni qayd qilish hamshira tomonidan intensiv 
kuzatish xonasida chiziqli grafik­gistogrammalar ko‘rinishida 
amalga oshiriladi.
Apparatli monitoringni o‘tkazish vaqtida hamshira quyida-
gilarni bajarishi lozim:
apparat datchiklarini bemorning badaniga o‘rnatish va ular 
–
to‘g‘ri o‘rnatilganligini kuzatish;
apparatni yoqish va uni ish tartibiga sozlash;
–
fiziologik parametrlar ahamiyatini displeyda qayd qilish 
–
va intensiv kuzatish kartasida ma’lum chastotasi bilan 
ifodalash;
xavf-xatar signali bo‘lgan taqdirda shifokorni chaqirib, zaru-
–
riyat bo‘lsa, reanimatsiya tadbirlarini zudlik bilan boshlash;
monitoring tugagandan so‘ng bir marotaba foydalanadigan 
–
datchiklarni utilizatsiya qilish, ko‘p marotaba foydala-
nadigan datchiklarni dezinfeksiyalash.
Kardioreanimatsiya bo‘limida o‘tkir miokard infarkti, o‘tkir 
yurak-tomir yetishmovchiligi kabi yurak faoliyatining o‘tkir 
buzilishlariga uchragan bemorlarda tezkor tadbirlar amalga 
oshiriladi. Katta va o‘rta yoshdagi kishilar uchun muammo bo‘lib 
hisoblanadigan yurakning ishemik kasalliklari orasida miokard 
infarkti hayot uchun xavflidir. To‘satdan keskin og‘riq bilan 
kechuvchi yurak xuruji oqibatida bemor ahvoli og‘irlashadi, ba’zida 
hushdan ketadi. Bunday hollarda bemor intensiv terapiyaning 
kardioreanimatsiya bo‘limiga olib kelinadi. Bu yerda bemorni 
xavfsiz holat va uni qo‘llab-quvvatlashga yo‘naltirilgan davolash 
va parvarish amalga oshiriladi. Kardioreanimatsiya bo‘limida bir 
vaqtning o‘zida quyidagi 4 asosiy vazifa hal qilinadi:
diagnostika;
–
intensiv davolash;
–
EKG va gemodinamika ko‘rsatmalarini uzluksiz kuzatish;
–
to‘laqonli parvarish.
–