M. G. Safin,D. G‘. Hayitov, yu. S. Ruziyev

25- ish. Oqsil miqdorini refraktometrik uslubida aniqlash 
Refraktometrning ishlash tamyili har xil eritmali muhitning yorug‘lik 
nurini o‘tkazishi bir xil bo‘lmaganligiga asoslanadi. Tushish burchagi 
sinusini sinish burchagi sinusiga bo‘lgan nisbati sinish ko‘rsatkichi 
(koeffisiyenti) deyiladi: 
Eritmaning refraktsiya darajasi unda erigan zarrachalarning miqdori, 
kattaligi va fizik holati, shuningdek tashqi muhit harorati bilan bog‘liq. 
Biologik suyuqliklarda, masalan qon zardobida, refraksiya darajasi 
birinchi navbatda oqsillarning miqdori va sifatiga bog‘liq, tuzlar va boshqa 
tarkibiy qism moddalarining roli kam. Sinish ko‘rsatkichini aniqlashda 
maxsus asboblar refraktometrlardan foydalaniladi. Ko‘pincha qon zardobi 

---

51 
tarkibidagi oqsillar miqdorini aniqlashda refraktometr qo‘llaniladi. Odatda 
qon zardobi oqsillarini miqdorini aniqlashda Pulfrix refraktometridan 
foydalaniladi (6 a va b rasm).
Bu refraktometr prizma bilan tugaydigan obyektiv va okulyarga ega 
bo‘lgan ko‘rish trubasi (A) dan iborat. Asbobda chiziqlar bilan ajratilgan 
shkala mavjud, ular yordamida ko‘rish chegarasidagi yorug‘ va qorong‘ i 
chegarani farqlash mumkin. Kompensator( K) va mikrometrik buragich 
(M)yordamida shkalani surib o‘zgartirib ko‘rish chegarasidagi yorug‘lik 
va qorong‘ulik nuqtasi aniq belgilab olinadi. Refraksiya ko‘rsatkichini 
aniqlash maxsus rezervuar- hammom (B)da ma’lum harorat (17,5
o
C) da 
amalga oshiriladi. Hammomga termometr (T) o‘rnatilgan. Qon zardobi 
tarkibidagi oqsilni mikrometod yordamida qo‘shimcha prizmadan 
foydalangan holda aniqlanadi. 
Kerakli biomaterial:oqsilli eritma, qon zardobi. 
Kerakli jihozlar: refraktometr, shtativ, probirkalar, pipetkalar.
 
Kerakli reaktivlar:0,9 % li natriy xlor eritmasi, distillangan suv.