M. H. Shermatov, O. I. Egamberdiyev funksional analiz va integral tenglamalar


Download 1.42 Mb.
Pdf ko'rish
bet40/59
Sana16.04.2020
Hajmi1.42 Mb.
#99788
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   59
Bog'liq
funksional analiz va integral tenglamalar

fazolarda bir-biriga mos keluvchi nor-

malarga misol keltiramiz.

a) Yuqoridagi n − o`lchamli va X



fazolarni qaraymiz. Har bir x ∈ X

uchun (30.5) o`rinli bo`lib, ning normasi

k x k =

Ã

n

X

i=1

|x

i

|

2

!



1

2

formula bilan aniqlangan bo`lsin. U holda ixtiyoriy f ∈ X



uchun


|f (x=

¯

¯



¯

¯

¯



n

X

i=1



g

i

(x)(e



i

)

¯



¯

¯

¯



¯

=

=



¯

¯

¯



¯

¯

n

X

i=1

f

i

· x

i

¯

¯



¯

¯

¯



v

u



u

t

n

X

i=1

| x

i

|

2

·

v

u

u



t

n

X

i=1



| f

i

|

2

=



v

u

u



t

n

X

i=1



| f

i

|

2

· k x k

tengsizlikka ega bo`lamiz, bu yerda f

i

(e



i

), i ∈ {12, . . . , n}

. Agar

x

f

=

n

X

i=1

f

i

· e

i

310


desak,

|f (x

f

)=

¯

¯

¯



¯

¯

n

X

i=1

f

i

· f (e

i

)

¯



¯

¯

¯



¯

=

n

X

i=1

¯

¯f



i

¯

¯



2

=

v



u

u

t



n

X

i=1

¯

¯f



i

¯

¯



2

· kx

f

k .

Bundan


k f k =

v

u



u

t

n

X

i=1

| f

i

|

2

tenglikni olamiz. Shunday ekan, va X



fazolarda



k x k =

v

u



u

t

n

X

i=1

| x

i

|

2

va



k f k =

v

u



u

t

n

X

i=1

| f

i

|

2

normalar bir-biriga mos normalar juftligi ekan.



b) Endi fazodagi har bir x ∈ X element uchun uning normasi

k x k

p

=

Ã



n

X

i=1



| x

i

|

p

!

1



p

< p < ∞

formula bilan aniqlangan bo`lsin. Bu normaga mos X



fazodagi normani

aniqlash uchun Gyolder tengsizligidan ((19.15) formulaga qarang) foydalanamiz.

U holda har bir f ∈ X



chiziqli funksional va ixtiyoriy x ∈ X uchun



=

n

X

i=1



x

i

· e

i

va

(x) =



n

X

i=1



(e

i

· g(x) =



n

X

i=1



f

i

· x

i

desak, Gyolder tengsizligiga asosan



| f (x=

¯

¯



¯

¯

¯



n

X

i=1



f

i

x

i

¯

¯



¯

¯

¯



Ã

n

X

i=1

| f

i

|

q

!

1



q

Ã

n

X

i=1

| x

i

|

p

!

1



p

=

Ã



n

X

i=1



| f

i

|

q

!

1



q

k x k

p

tengsizlik barcha x ∈ X lar uchun o`rinli bo`ladi. Bu yerda

< p < ∞, < q < ∞,

1

p

+

1

q



= 1.

(30.7)

Agar x

f

∈ X

elementning koordinatalarini



x

i

f



i

| f

i

|

q−2

, i ∈ {12, . . . , n}

311


ko`rinishda tanlasak (agar f

i

= 0


bo`lsa, x

i

= 0


deb olinadi), u holda

x

i

· f

i

f



i

· |f

i

|

q−2

· f

i

|f



i

|

q

≥ 0, i ∈ {12, . . . , n}

va

x



i

· f

i

| f



i

|

q

| f



i

|

p

p−1

=

³



| f

i

|

1

p−1

´

p

| x



i

|

p

tengliklar o`rinli bo`ladi. Chunki



| x

i

| f

i

|

q−1

| f



i

|

1

p−1



,

q − 1 =

1

p − 1



.

U holda x



i

· f

i

| f



i

|

q

va x



i

· f | x

i

|

p

tengliklarga ko`ra



|f (x

f

)=

¯

¯

¯



¯

¯

n

X

i=1

x

i

· f

i

¯

¯



¯

¯

¯



=

n

X

i=1



x

i

· f

i

=

Ã



n

X

i=1



x

i

· f

i

!

1



q

Ã

n

X

i=1

x

i

· f

i

!

1



p

=

=



Ã

n

X

i=1



| f

i

|

q

!

1



q

Ã

n

X

i=1

| x

i

|

p

!

1



p

=

Ã



n

X

i=1



| f

i

|

q

!

1



q

k x k

p

.

Demak, funksionalning normasi uchun quyidagi tenglik o`rinli



k f k

q

=

Ã



n

X

i=1



| f

i

|

q

!

1



q

.

Shunday qilib, va X



fazolarda mos normalar juftligi



k x k

p

=

Ã



n

X

i=1



| x

i

|

p

!

1



p

,

k f k

q

=

Ã



n

X

i=1



| f

i

|

q

!

1



q

(30.8)

ko`rinishda bo`lar ekan. Bu yerda va sonlar (30.7) munosabatni qanoat-

lantiradi.

c) fazodagi har bir x ∈ X uchun (30.5) tasvir o`rinli bo`lib, ning

normasi


k x k

1

=



n

X

i=1



| x

i

|

formula bilan aniqlangan bo`lsin. Ixtiyoriy f ∈ X



chiziqli funksional va

barcha x ∈ X larda

(x) =

n

X

i=1



f

i

x

i

, f

i

(e



i

), i ∈ {12, . . . , n}

312


tenglik o`rinli bo`lgani uchun

| f (x=

n

X

i=1



| f

i

· x

i

| ≤ max

1≤i≤n



| f

i

| ·

Ã

n

X

i=1

| x

i

|

!

= max



1≤i≤n

| f

i

| · k x k

1

,

ya'ni

k f k ≤ max

1≤i≤n



| f

i

| .

Faraz qilaylik, biror i

0

∈ {12, . . . , n}

uchun | f



i

0

= max

1≤i≤n

| f

i

|

bo`lsin. Agar



x

0

=



00, . . . , 01

|

{z

}



i

0

0, . . . , 0



desak, k x



0

k

1

= 1



va

| f (x

0

| f



i

0

= max

1≤i≤n

| f

i

= max

1≤i≤n



| f

i

| · k x

0

k

1

tengliklar o`rinli bo`ladi. Bundan



k f k = max

1≤i≤n



| f

i

|

tenglikka ega bo`lamiz. So`nggi normani biz k · k



bilan belgilaymiz. Mate-

matik analizdan ma'lumki, ((19.19) ga qarang)

lim


p→∞

k x k

p

= lim


p→∞

Ã

n

X

i=1

| x

i

|

p

!

1



p

= max


1≤i≤n

| x

i

k x k



.

Shunday qilib, va X



chekli n − o`lchamli fazolarda



k x k

1

=



n

X

i=1



| x

i

| , k f k

= max


1≤i≤n

| f

i

|

(30.9)

lar bir-biriga mos keluvchi normalar juftligini hosil qiladi. Agar biz (30.7)

munosabatni saqlagan holda q → ∞ da limitga o`tsak, = 1 va 

ni olamiz. Demak, (30.9) normalar juftligi (30.8) normalar juftligining limitik

holati ekan.

d) Endi n − o`lchamli fazoda norma

k x k

= max


1≤i≤n

| x

i

|

313


formula vositasida aniqlangan bo`lsin. Ixtiyoriy f ∈ X

chiziqli funksional

uchun f

i

(e



i

), i ∈ {12, . . . , n}

(e

1

, e

2

, . . . , e

n

lar fazoning bazisi)

desak, barcha x ∈ X lar uchun

(x) =

n

X

i=1



f

i

x

i

tenglik va



| f (x=

n

X

i=1



| f

i

· x

i

| ≤ max

1≤i≤n



| x

i

| ·

Ã

n

X

i=1

| f

i

|

!

= max



1≤i≤n

| f

i

| · k x k



,

tengsizlik o`rinli. Ikkinchi tomondan



x

f

=

µ



f

1

|f

1

|

,

f

2

|f

2

|

, . . . ,

f

n

|f

n

|



, k x



f

k

= 1


element uchun

| f (x

f

=



n

X

i=1



f

i

f

i

|f

i

|

=

n

X

i=1

| f

i

=

Ã

n

X

i=1

| f

i

|

!

· k x



f

k



.

U holda


k f k

1

=



n

X

i=1



| f

i

|

tenglikka ega bo`lamiz. Demak, va X



fazolarda



k x k

= max


1≤i≤n

| x

i

| ,

k f k

1

=



n

X

i=1



| f

i

|

(30.10)

normalar bir-biriga mos keluvchi normalar juftligi bo`ladi. (30.10) tenglik (30.8)

tenglikning p → ∞ dagi limitik holatiga mos keladi.

30.3. Endi `

p

fazoni qaraymiz. Ma'lumki, bu fazo



n

X

i=1



| x

i

|

p

< ∞

shartni qanoatlantiruvchi barcha {x



n

}

ketma-ketliklardan iborat va unda



x

elementning normasi



k x k

p

=

Ã



n

X

i=1



| x

i

|

p

!

1



p

314


tenglik bilan aniqlanadi. Agar biz q > 1 sonni (30.7) munosabatdan aniqlasak,

u holda `





p

fazo `



q

fazoga izomorf bo`ladi. Buni isbotlash uchun `



q

fazoning


ixtiyoriy {f

n

}

elementi yordamida `



p

fazoda


e

(x) =

X

n=1



f

n

· x

n

(30.11)

chiziqli funksionalni aniqlaymiz. Dastlab (30.11) tenglikning o`ng tomonidagi

qatorning absolyut yaqinlashuvchi ekanligini ko`rsatamiz. Ma'lumki, ixtiyoriy



n

natural son uchun



n

X

i=1



|f

i

x

i

| ≤

Ã

n

X

i=1

| f

i

|

q

!

1



q

Ã

n

X

i=1

| x

i

|

p

!

1



p

Ã

n

X

i=1

| f

i

|

q

!

1



q

k x k

p

(30.12)

o`rinli. Birinchi tengsizlikni yozishda biz Gyolder tengsizligidan ((19.15) for-

mulaga qarang) foydalandik. Bu yerdan (30.11) tenglikning o`ng tomonida-

gi qatorning absolyut yaqinlashuvchiligi hamda e

f

funksional uchun quyidagi

munosabatlar kelib chiqadi:

¯

¯



¯ e

(x)

¯

¯



¯ =

X

i=1



| f

i

x

i

| ≤ k f k

q

k x k

p

,

°

°



° e

f

°

°



° ≤ k f k

q

.

Demak, (30.11) tenglik bilan aniqlangan e



f

funksional chiziqli va uzluksiz.

Agar x

f

∈ `

p

elementning hadlarini



x

i

f



i

| f

i

|

q−2

, i ∈ {12, . . . , ∞}

(agar f



i

= 0


bo`lsa, x

i

= 0


deb olinadi) ko`rinishda tanlasak, 30.1-misolning

b) bandidagidek quyidagilarga ega bo`lamiz:



x

i

f

i

| f



i

|

q

≥ 0, x

i

f

i

| x



i

|

p

≥ 0, i ∈ {12, . . . , ∞} .

Biz x



f

∈ `

p

va {f



i

} ∈ `

q

ekanligini hisobga olsak,



e

(x

f

)|



X

i=1



x

i

f

i

=

X

i=1



x

i

f

i

=

Ã



X

i=1



x

Download 1.42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   59




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling