M j o r a y e V, J. E s h o n q u L o V

e m a slig i 
va qisqaligi bilan ulardan ajralib turadi. Demak, afsonalar- 
da barqaror syujet va kompozitsiya yo‘q. Bunday xususiyaf ular­
ning ommaviy ijro shakli hamda axborot berish vazifasini o‘tashi 
bilan bog'liq.
Darhaqiqat, ko'pgina afsonalardagi epizodlarda otashparastlik 
diniga aloqador talqinlar ham uchraydi. «Qayu-mars», «Odami Od», 
«Er Xubbi», «Anbar ona», «Hazrati Xizr» kabi mifologik afsonalar 
ibtidoiy dunyoqarash, u yoki bu sirli ko‘ringan narsani muqaddas- 
lashtirish, 
unga e ’tiqod qo‘yish kabi diniy tasavvurlar zamirida pay­
do bo'lgan,
Afsonalar g‘oyaviy-tematik yo‘nalishlariga ko‘ra, shartli ra- 
vishda sof mifologik afsonalar, tarixiy voqea va hodisalar haqida 
to‘qilgan afsonalarga bo‘linadi. Afsonalami asosan osmon jismlari 
bilan bog‘liq samoviy afsonalar, o‘simliklar olami, hayvonot olami, 
m akon, 
zamon va insoniyat tarixi bilan bog‘liq katta besh guruhga 
bo‘lish mumkin. 0 ‘z navbatida bu guruhdagi afsonalar ham kichik 
-kichik guruhlarga bo’lishi mumkin. 0 ‘zbek xalq afsonalari sira- 
sida tarixiy voqea va hodisalar haqidagi afsonalar katta o‘rin egal- 
laydi- «Devqal’a», «Shirin qiz», «Kalta minor», «lion buzgan» kabi- 
lar shunday afsonalardandir. Ular insoniyatning beqiyos kuchi va 
go‘/,alligini madh etadi.
Aftosiyob» kabi afsonalar esa tarixiy joy va tarixiy shaxslar nomi 
bilan bog‘langan, Ularda voqelik fantastik yo‘nalishda hikoya qili- 
nadi- Bu xildagi afsonalar ko‘proq muayyan hodisa, qabila yoki elat, 
geografik 
joy - qal’a, maqbara, qo‘rg‘on, saroy, minora, daryo, den- 
giz, shaharlar bilan bogMiq bo‘lib, ularning yuzaga kelishi va vayron 
bo‘lish sabab lari, u yoki bu nomning paydo bo‘lishi tarixidan xabar 
beradi. Shu jihatdan. «Hazorasp» afsonasi xarakterlidir.