M. K. Tursunov, Х. A. Matniyozov, sh. M. Mansurova issiqlik ta’minoti tizimlari

 
III. 5. Sanitar priborlar, truba va armaturalar 
Issiq suv ta’minoti tizimlarida ruxlangan po‘lat quvurlardan, 150mm dan katta 
diametrlarda esa – oddiy ruxlanmagan elektr payvandli quvurlar foydalaniladi. Ba’zi 
hollarda ichki yuzasi korroziyaga qarshi va issiqlikka chidamli po‘lat va plastmassa 
quvurlardan foydalanish mumkindir. 
Quvurlar issiqlik tarmoqlarining eng muhim elementlari hisoblanadi, shuning uchun 
zamonaviy qurilish texnologiyasi quyidagi operatsion talablarni qo'yadi: 1) yuqori 
bosimli issiqlik tashuvchini muammosiz tashish uchun zarur bo'lgan yuqori kuch va 
mustahkamlik; - sovutgichning harorat o'zgaruvchan rejimlari; 
2) sovutish moslamasining o'zgaruvchan harorat sharoitida past issiqlik kuchlanishini 
ta'minlaydigan chiziqli uzatishni past koeffitsienti; 3
) korroziyaga qarshi chidamlilik; 
4) issiqlik va issiqlik tashuvchi haroratni saqlashni osonlashtiradigan devor 
strukturasining yuqori issiqlik qarshiligi; 5) uzoq vaqt davomida yuqori harorat 
radiatsiyasiga ta'sir qilish paytida materialning xususiyatlarining o'zgarmasligi; 6) 
kam xarajat, soddaligi va ochilmaganligi; 
Issiqlik tarmoqlarini qurishning har bir bosqichi - magistral, choraklik va hovli - 
o'z quvurlari va ulardan tayyorlangan mahsulotlarni sifatiga, ulardagi sovutish 
qurilmasining parametrlariga, maqsadga, kuchga va sanitariya talablariga javob 

---

36 
berish tavsiya etiladi. Shunday qilib, magistral va chorak quvurli quvurlar uchun, 
tarmoqlarning quvurlari uchun (0,07 MPa va undan past bo'lgan bug 'bosimi va 115 ° 
C va undan past bo'lgan suv harorati) yuqori po'latdan yasalgan quyma temir choksiz 
po'latdan ishlangan quvurlar yoki choksiz temirni nazarda tutish kerak 1,6 Mpa ga 
qadar bo'lgan bosim, metall bo'lmagan quvurlar ham ishlatilishi mumkin. 
Issiqlik tarmoqlarini qurish uchun shartli bosim, maksimal sovutish suvi 
harorati, quvurning diametri va loyihada ko'rsatilgan po'lat quvurlarni hisobga olgan 
holda bir qator quvurlar tanlanadi. Issiq suv tizimlarida yopiq isitish tizimlarida va 
qozonxona xonalaridan galvanizli yoki emallangan po'lat quvurlar, shuningdek, 
quvurlar qo'llanilishi kerak. 
Issiqlik tarmoqlarining armaturani yopish, sozlash, xavfsizlik, chegirish va 
nazorat o'lchovlariga bo'linadi. Bug' tarmoqlarida, shuningdek, maxsus kondensat 
armatur ishlatiladi. Buning natijasida katta diametrli issiqlik quvurlarini ishga 
tushirish vaqtida yuqori qiymatlarga yetadigan termostatik bosimdan klapanlarning 
yorilishi xavfini butunlay oldini olish istagi paydo bo'ladi 
Po‘lat quvurlar o‘zaro payvand yoki rezba bilan ulaniladi. Rezbali ulanishlar 
cho‘yan yoki po‘latdan tayyorlangan birlashtiruvchi fitinglar (ugolnik, troynik, 
krestovina, diametr o‘tkazgich, mufta) yordamida amalga oshiriladi. Ulanishlar tabiiy 
olifaga botirilgan qo‘rg‘oshin zig‘ir tolasi yordamida zichlashtiriladi.
Issiq suv ta’minoti tizimlarida ishlatiladigan armaturani quvurli va suv 
tarqatuvchilarga ajratish mumkin. Quvurli armaturaga zadvijkalar, ventillar, 
rostlovchi va himoyalovchi klapanlar kiradi. Issiq suv ta’minoti quvurlarida 
o‘rnatiladigan armaturalar 1 MPa gacha bo‘lgan bosimda po‘lat, cho‘yan, bronza va 
issiqqa chidamli plastmassadan tayyorlanadi. Armatura 50 mm gacha diametrli 
quvurlar bilan rezba bilan, 50 mm dan katta dametrli quvurlar esa – flanetslar 
yordamida ulaniladi. Tizimning yuqori nuqtalaridagi havoni chiqarib yuborish uchun 
havo yig‘gichlar yoki turli xil havo chiqargichlardan foydalaniladi (III.8-rasm). 

---

37