M kariyev, R. Alimov

1. Miya yopiq jarohati miya chayqalishi simptomlari bilan kechadi. 
Bu eng ko‘p uchraydigan jarohatdir. Barcha bunday jarohatlangan- 
larni klinik ko'rinishlari sezilarli boMmagan miya chayqalishi olgan- 
larga va klinik ko'rinishi yaqqol bo'lganlarga boMinadi. 
Qisqacha: MYJ — chayqalish (ko'rinarli, yaqqol) bo'ladi. Birin- 
chilarni o‘tirgan holatda ko'chirish qilinadi. Ikkinchilarni faqat yot- 
gan holatda ko'chiriladi. 
80 

---

2. Miya yopiq jarohati, miya fat yeyishi simptomlari bilan kechadi 
(yengil, o'rta og‘ir, og'ir darajali). 
MYJ - lat yeyish (1, 11, III darajali) 
3. Miya yopiq jarohati kalla suyagi ichi gematomasi nati- 
jasida 
kuchayib 
boruvchi 
bosh 
miya 
ezilishi 
simptomlari, 
tez rivojlanadigan miya shishi, pnevmasefaliya, kalla suyagining katta 
niaydonida botiq sinish bilan kechadi. 
Qisqacha: MYJ - ezilish. Miya kompressiyasi (ezilish) kuchayib 
borayotgan jarohatlanganlarga birinchi navbatda jarrohlik muolajalari 
o'tkazish talab qilinadi. Sanab o‘tilgan bosh miya jarohati kalla suyak- 
lari shikastlanishi bilan biiga bo'lishi mumkin. 
Kalla suyaklari sinishi joylashishi bo‘yicha (kalla gumbazi, asosi) 
va turi bo‘yicha (chiziqli yoki yoriqli, botib kirgan, parchali sinishjga 
bo'linadi. 
Miya yopiq jarohati simptomlari umumiy (umummiya) va ma- 
halliy (o'choqli) bo'ladi. 
Umummiya simptomlari: behush holat, bosh og‘rig‘i, qayt qilish, 
bradikardiya, bosh aylanish. Ular miya ish faoliyatining buzilishidan 
kelib chiqadi. 
Mahalliy (o'choqii) simptomlari falajlar, afaziya, sezuvchanlik va 
ko'rishning buzilishi. Mahalliy (o'choqli) simptomlar miyaning qaysidir 
markazi, analizatorlar joylangan qismi jarohatlanishi natijasida yuzaga 
keladi. 
Yopiq-ochi'q miya jarohati klinik kechuvi og'irligi hushini yo'qotish 
darajasi va muddatiga qarab baholanadi. Hushdan ketish holatining 
quyidagi gradatsiyasi qabul qilingan (A. N. Konovalov, 1982): 
1. Aniq. 2. Yuzaki ganglik. 3. Chuqur ganglik. 4. Sopor. 5. Yuzaki 
koma. 6. Chuqur koma. 7. 0‘ta chuqur koma.