M kariyev, R. Alimov

Vaziyatli masalalar 
1. BrTP ga yarador zambilda olib kelindi. Artilleriya otuvi vaqtida, 
1 soat oldin snaryad oskolkasi o‘ng qo‘lini — yelkasining o rta qis- 
midan uzib yuborgan. Jang maydonida IBP yordamida bogiam 
qo'yilgan. Ko‘rilganda: yarador vazni 70 kg, ahvoli og‘ir, qo'zg'algan. 
0‘tirganda boshi aylanadi, puls daqiqada 120 ta, AQB 80/50. BogMov 
47 

---

qon bilan ho‘Hangan, tomchilab qon oqib turibdi. Tashxis qo'ying 
va asoslang. Saralashni o'tkazing, tibbiy yordam hajmini ayting. «Shok 
indeksi» bo‘yicha yo'qotilgan qon hajmini hisoblang, transfuzion vosita 
hajmini asoslang. 
2. BrTP ga yarador zambilda olib kelindi. 2 soat oldin o‘ng soni 
o‘qdan jarohat olgan. Sonning o‘rtacha qismida jgut qo'yilgan. Sonning 
pastki qismida qon bilan ho'llangan bog‘lov bor. Ko'rilganda: vazni 
72 kg. Ahvoli o'rtacha, teri qoplami oqargan. Puls — 100 ta 1 da- 
qiqada. AQB 100/60 mm.sim.ust.O'ng oyoqni erkin ko'taradi. Jgut 
yechilganda arteriyada qon ketish to'xtagan. Sonning pastki uchdan 
bir qismida kirish va chiqish jarohat teshigi bor. Patologik harakat- 
ianish yo‘q. Diagnoz qo'ying va asoslang. Tibbiy yordam hajmini 
ayting. «Shok indeksi» bo‘yicha qon yo'qotish hajmini hisoblang. 
Kerakli transfuzion vositalarni tanlash va hajmi. 
3. BrTPga yarador o‘zi keldi. 1 soat awal chap yelkadan oskolkali 
jarohat olib murojaat qilgan. Chap yelkaning o'rta uchdan bir qismida 
qo'yilgan bog'lamning tashqi yuzasida qon dog'i ko‘rinadi. Obyektiv: 
vazni 70 kg, ahvoli qoniqarli, teri qoplami oqish, puls — 80 ta. AQB 
130/69 
mm.sim.ust., 
chap 
qo‘l 
ro'mol 
bilan 
osib 
qo'yilgan. 
Bo‘g‘imlarda to'la harakat saqlangan. Bilak arteriyasida puls va kaft, 
barmoqlarda sezuvchanlik saqlangan. Diagnoz qo'ying va asoslang. 
Tibbiy saralash o'tkazing. Tibbiy yordam hajmini ayting. «Shok in- 
deks» bo'yicha qon yo'qotish miqdorini hisoblang. Transfuzion tera- 
piyaning zaruriyat bor yoki yo'qligini asoslang. 
4. ATO da yarador bemor TPga jarohatlangandan 3 soat keyin 
zambilda quyidagi diagnoz bilan olib kelindi: chap sonning pastki 
uchdan bir qismi va o'ng tizzaning yuqorigi uchdan bir qismi o't 
otuvchi quro! o'qidan singan. Ill darajli shok. BrTPda venaga po- 
liglukin 1000 ml, promedol 2% li 2 ml, singan sohalarini 0,5%li 
novokain 
eritmasi 
bilan 
futlyar 
blokadasi, 
shikastlangan 
sohaga 
transport immobilizatsiya qo'yilgan. Obyektiv: vazni 60 kg, ahvoli 
og'ir, oqargan, adinamik tormoziangan, puls 1 daqiqada 140 ta. AQB 
70/40 mm.sim.ust. Barashkov bo'yicha qon zichligi 1,044, HB 40 g/1, 
Ht 0,22, oyoqqa qo'yilgan bog'lamlari quruq. Periferik arteriyalarda 
Puls aniq seziladi. Diagnoz qo'ying va asoslang, tibbiy saralash 
o'tkazing, «Shok indeksi» va Barashkov usulida qon yo'qotish hajmini 
hisoblang. 
Jarrohlik 
taktikasini, 
transfuziya 
hajmini 
asoslang 
va 
transfuzion vositasini tanlang. 
5. ATO ga yarador yaralanganidan 1 soat 30 daqiqadadan keyin 
vertolyot bilan olib kelindi. Jarohatni mina portlashidan olgan. Qorniga 
keng bog'lam qo'yilgan. Vertolyotda vrach bog'lamni to'g'irlayotib, 
jarohatdan ichak qovuzlog'i chiqib qolganini ko'rdi. Vertolyotda be- 
mor AQB kritik hoiatda tushib ketgani uchun venaga suyuqliklar 
48 

---

quyildi, qon — 500 ml, poliglyukin — 1000 ml kasalxonaga kel- 
(irilganda ahvoli o‘ta og'ir, oqargan, puls 1 daqiqada 140 ta, arang 
seziladi, AQB 40/20 mm.sim.ust., qon zichligi 1,030, Hb 38 g/1, 
Ht 20. 
1. Diagnoz qo'ying va asoslang, tibbiy saralash o'tkazing. 
2. Qon yo'qotish hajmini aniqlang, transfuzion terapiya hajmini 
asoslang, transfuzion vositaiarni, uni yuborish yo‘li va tezligini tan- 
lang.