M s h. Nurmatova, s h. T. Xasanova, D. E. Azimova ustaxonada amaliy

Q O G ‘O Z D A N B U K L A S H Y O L I B IL A N  
0 ‘Y I N C H 0 Q
Y A S A S H . (« O R IG A M I» U S U L I )
«Origami» s o 'z in in g kelib chiqishi yap o n tiliga m an su b b o 'lib, 
ikki ibora «ori» — b u klangan va «garni» — q o g 'o z degan m a ’nolarni 
anglatadi. O rigam i d eyilganda o d a t d a to 'rtb u rc h a k li q o g 'o z la rn i 
buklab turli b u y u m va o 'y in c h o q l a r n i yasash tushuniladi.
O rigam i sa n 'a t sifatida ilk m a r o t a b a IX—X II asrlarda Y a p o - 
niyada p a y d o b o'lgan. X IX as rn in g ikkinchi varmiga kelib, bu 
s a n 'a t Y evropa m a m lak atlarig a h a m tarqalib, rivoj t o p a boshladi. 
H a r q a n d a y buyu m larn i y a sa sh n in g izchil tizimiga ega c h i z m a
su ra tlar sifatida tasvirlash urfga kirdi.
Z e r o , ra sm la rg a q a r a b q o g 'o z b u k la m l a r i d a n tu rli b u y u m
o 'y i n c h o q l a r yasash 4 —5 yoshli b o l a l a r d a n to rtib m a k t a b n i n g
b o s h la n g 'ic h sinfi o 'q u v c h ila r in in g h a m t a s a w u r doirasini kengay- 
tirishi, ijodiy fikrlash qobiliyatlarini o'stirishi shubhasizdir. Bugungi 
kunga kelib, origam i a lo h id a a m a liy s a n ’at turi sifatida b u tu n
d u n y o d a keng o m m a la s h g a n .
«T o‘tiqush» ni origam i usulida yasash
1. K vadrat shaklida q o g 'o z o la m iz .
2. D iog an a lig a buklaym iz.
3. B uklangan jo y d a n b u r m a hosil qilamiz.
4. B u rm a b o 'y la b ikki uchi birlashtiriladi.
5. B u klangan q o g 'o z n in g h a r b ir u c h i orqaga qaytariladi.
6. Q a v ta rilg a n d a avvalgi d i a g o n a l i d a n oshib ketmasligi kerak.
7. Bosh b a r m o q orasiga kirgizib k o 'rsa tk ic h b a r m o q bilan b u k - 
lanadi va u n in g bosh qism i ta y y o rla n a d i.
Q u s h c h a n i n g u m u m iy shakli t a y y o r b o 'l d i, sh u
s h a k ld a n
o 'z in g iz x o h lag an q u s h c h a n g iz n i y asashingiz m u m k in . S hakldagi 
b o 'y a lg a n j o y la r qirqilsa, t o 't i q u s h d u m i , tu m s h u g 'id a n q a y c h id a
ozgina c h i m d ib , ichki t o m o n g a m a y d a b u r m a c h a la r hosil qilinib, 
k o'z i chizib q o'yiladi. T o 't iq u s h tayyor.
59

---

Kvadrat shaklidagi katta-kichikligi ixtiyoriy q o g 'o z n i olib, d i a ­
gonal b o 'y ic h a lining m ark a zin i aniqlaym iz. S o 'n g ra ten g ikkiga 
buklaymiz, qolgan burchagining biri olinib, m arkaz to m o n i b o 'y ic h a
b u k lan ad i, o rq a to m o n i h a m xuddi s h u n d a y buklanadi. B uklangan 
qism ini ichki t o m o n g a q a r a ta buklab, b o sh q a b u rc h ag in i 1 sm 
qayirib o linadi. pastki q o g 'o z n in g b u rc h ak larin i qayirib. buk lab
chiqiladi va che tid a g i b u r c h a k k a kirgizib qo'y iladi. O rq a t o m o n i
h am xuddi s h u n d a y bajariladi. M a n a , d o 'p p i m i z tayyor. en d i uni 
b ez atish im iz kerak. In gichka m o 'y q a l a m n i olib, o q rangga b o ti- 
ramiz, d o 'p p in in g to 'r t t o m o n ig a g arm dori shakli chiziladi. D o 'p p i -
larning gulidagi g a rm d o ri shaklining tasvirlanishi bolalar c h id a m li, 
q o 'r q m a s , m a t o n a t l i , sabrli bo'lishi kabi m a ’nolarni anglatadi.
Q izlarim iz d o 'p p ila rn i turli ranglardan foydalanib, h a r xil gullar 
bilan bezatib chiq ad ilar. Bu esa qizlarn in g d o im o guld ek o chilib, 
chiroyli b o 'lib yurishlarini ifodalaydi h a m d a bir y o 'la u la rn in g
boshlarini oftob issig'idan asraydi. Buvijonlarim izning aytishlaricha, 
bosh kiyimni j u d a ehtiyot qilish kerak. E skirganda h a m tash lab
y u b o r m a v , u n d a n y a n a r o ' z g 'o r d a y o r d a m c h i b u v u m s ifatida 
foydalanish m u m k in .
Q iz la rim iz n in g d o 'p p ila rig a gulni m a n a b u n d a y c h iza m iz : gul 
o 'r t a s ig a s a r iq ra n g li n u q t a q o 'y i b . a tro f ig a qizil r a n g d a gul 
yap ro q la rin i q o 'y a m iz .
Agar uyingizda d o 'p p i n g i z b o 'lsa , unga q arab gulni ch izsa n g iz 
h a m b o 'la d i. H a r xil ra n g d a n fo y d a la n a y o tg a n d a m o 'y q a l a m n i
yaxshilab yuvib, salfetkada artib o lishni u n u tm a n g . Q u y id a « O ri­
g am i», y a 'n i q o g 'o z n i b u k la s h o rqali d o 'p p i , baliq, t o 't i q u s h ,
jirafa yasashni b o s q i c h m a - b o s q i c h k o 'r sa tib o 'ta m iz . M a r h a m a t ,
o 'z u stingizda bir oz ishlab bosh qotirib ko'ring.