Ma`deniyat taniw uzb

Oltinchidan – milliy madaniyat istiqboli to`g`risidagi I.Karimov kontseptsiyasining muhim 
xalqasi – milliy mustaqillikning asosiy sharti – milliy mafkuraning yaratilishi masalasidir.
Odamlar qaysi bir davrda va qaysi jamiyatda yashamasin nimagadir ishonishi, e`tiqod imoni 
qandaydir bir g`oyaga, mafkuraga tayanishi, faoliyat ko`rsatishi lozim. Dunyodagi har bir jamiyat, 
har bir davlatning o`ziga mos keladigan, uning uchun xizmat qiladigan, uning tub maqsadlari va 
manfaatlarini ifodalaydigan mafkurasi bo`ladi va bo`lishi kerak. U butun jamiyat, istiqbol 
taraqqiyotining o`q ildizini tashkil etadi. U barcha islohotlarning, xususan, madaniy-ma`rifiy 
yangilanish, ta`lim-tarbiya tizimining asosi, mezoni bo`lmog`i lozim. Shuning uchun ham 
yurtboshimiz mustaqillikning daslabki yillarida bu xususda shunday degan edi: “Oldimizda turgan 
eng muhim masala, bu milliy istiqlol mafkurasini yaratish va hayotimizda tadbiq etishdir”
6
. 
“Mafkura bo`lmasa odam, jamiyat, davlat o`z yo`lini yo`qotishi muqarrar... qaerdaki mafkuraviy 
bo`shliq vujudga kelsa o`sha erda begona mafkura xukumronlik qilishi tayin”
7
. 
Bu fikrlarda milliy g`oya, mafkurani maqsad, mohiyati to`laligicha ko`rsatilgan. Mafkura 
ommani, jamiyatni yo`naltiruvchi, birlashtiruvchi kuch, odamlar ongi, dunyoqarashi, mentalitetini 
takomillashtirish negizidagina mafkuraviy immunitetga erishish mumkin. Mafkura bir kunda yoxud 
bir yilda shakllanmaydi. Bu jarayon. U shakllanadi va shakllantirib boriladi. Uning shakllanishi va 
amaliyotida ma`naviy merosga murojaat etiladi. O`zligimizni anglash tuyg`usi, asriy ezgu-orzular, 
insoniy fazilatlarga tayaniladi. Shu negizda jamiyatning ma`naviy-axloqiy poklanishi, milliy 
madaniyatni tabora takomillashishga erishiladi. 
ettinchidan, I.Karimov mustaqillik va tsivilizatsiya maqomiga o`tish sharoitida milliy 
madaniyatlarning muloqati-ularni o`zaro hamkorlik, yaqinlashish, bir-birini ma`naviy jihatdan 
boyitish tamoyili, xulosasini ilgari surdi. Madaniyatlar muloqoti tarixiy jarayon. U hamma zamon 
va davrlarda amal qilgan. Ichki rivojlanish, geografik-mintaqaviy joylashish madaniyatlarning 
milliy xususiyatlarida ifodalangan bo`lsa, u yoki bu milliy madaniyatni o`xshash qirralari, jihatlari, 
tomonlari ham bo`ladi. Umuminsoniy qadriyatlar - madaniyat rivojining umumiy qonuniyatlari 
negizida shakllanishiga qaramay, u millat, milliy madaniyat qiyofasida gavdalanadi. Madaniyatlar 
muloqoti chegara bilmaydi. Ayniqsa, hozirgi texnik taraqqiyot bosqichida. Mintaqaviy muloqot shu 
hududdagi madaniyatlar rivojlanishi va bir-birini boyitishning muhim shartidir. Qadimdan bir 
ma`naviy, ruhiy iqlimda yashagan, turmush tarzi, urf-an`analari, dardi ezgulari yaqin bo`lgan 
xalqlarning oldi-berdisi, bordi-keldisi madaniy aloqaning ifodasidir. Shu ma`noda yurtboshimizni 
“Ota yurtimiz Turkiston-katta bir uy, buyuk bir ro`zg`or, buyuk bir oila. Bu oila farzandlari 
qanchalik yaqin va ahil bo`lsa, ro`zg`or ham shunchalik obod va to`kin bo`ladi”
8
deb tarixiy birlik 
tuyg`usini, “Turkiston-umumiy uyimiz” g`oyasini ilgari surdilar. Bu g`oya nafaqat iqtisodiy 
hamkorlikda, turli shakllarda kechayotgan madaniy aloqalarda amal qilmoqda. (Milliy madaniyat 
kunlari, ijodkorlar va san`atkorlarning uchrashuvlari, badiiy asarlarni tarjima va nashri, 
kinofestivallar o`tkazish v.b) shu niyatda “Markaziy Osiyo madaniyati” gazetasi tashkil qilindi va 
tarqatilmoqda. 
Madaniyatlar muloqoti-jahoniy hodisa. Har bir millat boshqa millatlar madaniyatiga 
murojaat etar ekan, albatta undan o`ziga yaqin qadriyatlarni topadi, ijod usullari va shakllarini 
o`zlashtiradi. Antik madaniyat, Uyg`onish davri madaniyati insoniyat mulkiga aylanganligi 
shundan. Frantsiyada Amir Temur muzeyining borligi, Luvr sahnasida o`zbek katta ashulalari 
olqishlanganligi, Hind diyori M.Turg`unboeva san`atiga ta`zim etganligi buning oddiy dalilidir. 
Bugungi kunda Yaponlarning o`zbek mumtoz musiqasiga, me`morchiligi udumlariga 
qiziqishi, Boburning “Boburnoma”si ikki jildda izohlari bilan yapon tilida chop etilganligi, 
6
И.Каримов, Ўзбекитсон: Миллий истиқлол иқтисод, сиёсат, мафкура, Т.:1993 й., 168-б. 
7
И.Каримов, жамиятимиз мафкураси халқни - халқ ,миллатни-миллат қилишга хизмат этсин, Т.: 1998 й., 4-б. 
8
И.Каримов, Туркистон умумий уйимиз Т. 1995 й. 16-бет 

---

32 
Mahmud Zamaxshariyning “Muqaddimat ul-adab” lug`atining nashrga tayyorligi-millatlar bir-
biridan o`rganishi yaqinlashuvi tabiiy jarayon ekanligini bildiradi. Yaponiyaning O`zbekistondagi
sobiq elchisi Kyoko Nakayama yurtimizga bag`ishlangan “O`zbekiston sakurasi” kitobida: 
“Yaponlar qalbini topishni istasangiz, uni O`zbekistonliklar qalbida ham topishingiz mumkin”, deb 
yozgan edi. Mana madaniyatlar muloqoti nima beradi.