Махсус қисм б и р и н ч и б ў л и м шахсга қарши жиноятлар I боб. ҲАётга қарши жиноятлар 97 м о д д а. Қасддан одам ўлдириш

Тақиқланган экинларни етиштириш деганда, экилган вақ­тдан бошлаб пишиш босқичигача бўлган давр ичида уларни пар­вариш қилишни (суғориш, чопиқ қилиш, ўғитлаш ва ҳоказоларни) тушуниш керак. Тақиқланган экинларни етиштиришни, уларни етиштириш технологиясининг ўсиши, янги навларини яратиш, улар ҳосилдорлигини ошириш, ноқулай об-ҳаво шароитларига чидамлилигини ошириш кабиларни эътиборга олиб квалификация қилиш керак.
Тақиқланган экинларни етиштириш, уларни ўзи ёки бошқа шахслар учун етиштирганлиги, пишиб етилганлигидан, ҳосил йиғиб олиш вақтидан қатъи назар, тугалланган жиноят деб топи­лади.
7. Айбдорнинг ҳаракатлари экин майдони ўлчамидан келиб чиққан ҳолда ЖК 270-моддасининг тегишли қисмлари билан ква­лификация қилинади, бунда ушбу модданинг 1-қисми билан ква­лификация қилиш учун экин майдонининг ўлчами 250 квадрат метргача бўлиши кўзда тутилади^[395]. Агар етиштирилиши тақиқлан­ган ўсимликларни экиш ва етиштириш келгусида наркотик мод­даларни ўтказиш мақсадини кўзлаб тайёрлаш, сақлаш, ташиш, жўнатиш, шунингдек, ўтказиш ёки сотиш билан боғлиқ бўлса, бундай ҳаракатлар ЖК 270-моддаси ва тегишли моддаларида на­зарда тутилган жиноятлар мажмуи билан квалификация қили­ниши лозим.
8. Тақиқланган экинларни етиштириш ёки экиш бундай ўсим­ликларни етиштириш махсус рухсат (лицензия) билан амалга оширилган тақдирда жиноий жавобгарлик истисно этилади. Тар­кибида гиёҳвандлик моддаси бўлган ўсимликлар ўстириш билан боғлиқ фаолиятни лицензиялаш Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги томонидан амалга оширилади. Бунда лицензиат зиммасига фаолиятни қатъий тартибда лицензия талаблари ва шартларига риоя қилган ҳолда амалга ошириш мажбурияти юк­ланади^[396]. Агар амалга ошириладиган фаолият лицензия доираси­дан четга чиқса, жавобгар шахс зарур шартлар мавжуд бўлганида, шарҳланаётган модда бўйича жиноий жавобгарликка тортилиши мумкин.
9. Жиноят субъектив томондан қасддан содир этилади. Айб­дор гиёҳвандлик моддалари бўлган экин ёки психотроп ўсимлик­ларини қонунга хилоф равишда етиштираётганлигини билади ва мазкур ҳаракатни хоҳлайди.
10. Жиноятни квалификация қилиш учун тақиқланган экин­ларни етиштиришнинг мотиви ва мақсади аҳамиятга эга эмас. Қонун жиноят таркибига гиёҳвандлик воситалари ёки психотроп моддалар бўлган ўсимликларни етиштиришдан мақсад шахсий истеъмол ёки сотиш эканлиги белгисини киритмайди.
11. Мазкур экинларнинг уларни ўтказиш учун эмас, балки хўжалик манфаатларида (тола, ёғ, уруғ олиш ва бошқа) фойдала­ниш учун экилгани ёки етиштирилгани қилмишнинг ижтимоий хавфлилигини йўқотмайди (бошқа шахслар бундан гиёҳвандлик воситалари олишда фойдаланиши мумкин). Шунинг учун бундай ҳолатларда қилмиш ЖК 270-моддаси бўйича квалификация қили­нади.
12. Тақиқланган ўсимликларни экиш ва етиштириш келгусида наркотик моддаларни ўтказиш мақсадини кўзлаб тайёрлаш, сақ­лаш, ташиш, жўнатиш, шунингдек, ўтказиш ёки сотиш билан боғ­лиқ бўлса, бундай ҳаракатлар ЖК 270-моддаси ва ЖК 273-модда­сида назарда тутилган жиноятлар мажмуи билан квалификация қилиниши керак^[397].
13. Мазкур қилмишни содир этиш чоғида ўн олти ёшга тўлган хар қандай жисмоний шахслар жиноят субъекти бўлишлари мумкин.
14. ЖК 270-моддасининг 2-қисмида:
а) илгари гиёҳвандлик воситалари ёки психотроп моддалар билан қонунга хилоф равишда муомала қилишдан иборат жино­ятни содир этган шахс томонидан;
б) бир гуруҳ шахслар томонидан олдиндан тил бириктириб;
в) ўртача катталикдаги экин майдонида содир этилган жино­ятнинг квалификация қилинган турлари учун жавобгарликни на­зарда тутади.
15. Тақиқланган экинларни етиштирган шахс илгари ЖК 127-моддаси 2-қисмида ёки 3-қисми “а”, “б”, “в” бандларида, ЖК 270-276-моддаларда белгиланган жиноятлардан бирини содир этган бўлса, судланганлик факти, илгари содир этилган жиноят мудда­тининг ўтиш вақти тугамаганлиги, қонунда белгиланган тартибда судланганлик бекор қилинмаган ва олиб ташланмаганлигидан қатъи назар, шарҳланаётган модданинг 2-қисми “а” банди бўйича квалификация қилиш керак.
(Бир гуруҳ шахслар томонидан олдиндан тил бириктириш тушунчаси тўғрисида ЖК 29-моддаси шарҳига қаранг.)
16. Ўртача ҳажмдаги майдонда тақиқланган экинларни етиштириш, экиш деганда, 250 квадрат метрдан 1000 квадрат метргача майдонда мазкур экинлар уруғини қадаш ёки уларни ўстириш тушунилади. Бунда ер майдони ҳажми фактик фойдала­нилган майдондан келиб чиқиб аниқланиши керак, яъни етишти­рилиши тақиқланган экинлар уруғи ўсаётган майдоннинг ўзи ту­шунилади. Экинлар етиштирилаётган ер майдонига гиёҳванд ўсимликлар ёки улар уруғлари мавжуд бўлмаган майдонларни қўшиш мумкин эмас, бу – қонунга зиддир. Шунинг учун етишти­рилаётган ер майдонини аниқлашда экин амалда экилган умумий майдонни ҳисобга олиш керак.
17. Агар айбланувчи тақиқланган экинларни турли майдон­ларда етиштирган бўлса, тергов ва суд органлари таркибида нар­котик модда бўлган ўсимликларни етиштириш мақсадини аниқ­лаши керак. Агар айбланувчи камида икки марта шу ўсимлик­ларни турли вақт, турли майдонларда эккан ёки етиштирган бўлиб, яна жиноят содир этишга қасд қилган бўлса, унинг қил­миши ЖК 270-моддаси 2-қисми “а” банди билан ёки шу модда­нинг тегишли банди ва қисми билан квалификация қилинади.