Majmua pdf


– paxlaviy Yozuvidagi harflarga o’xshashligini topdi. Keyinroq turkiy alifbodagi 23 harfning oromiy


Download 0.83 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/85
Sana26.01.2023
Hajmi0.83 Mb.
#1127786
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   85
Bog'liq
Yordamchi tarix (2)

– paxlaviy Yozuvidagi harflarga o’xshashligini topdi. Keyinroq turkiy alifbodagi 23 harfning
oromiy alifbosiga o’xshashligi aniqlandi. U turkiy tilning tovush qurilishiga mos xolda qayta
ishlangan va oromiy alifbosidagi bir necha belgilar bilan to’ldirilgan degan xulosaga keldi.
Oromiy Yozuvi mil.avv. I ming yillik boshlarida vujudga kelgan. Bu Yozuv dastlab Suriya va
Mesopotamiyada paydo bo’lgan. Dastlabki oromiy Yozuvi finikiya Yozuvidan deyarli farq
qilmagan. Keyinchalik mil.avv I ming yillik o’rtalarida oromiylar finikiya Yozuviga ayrim
o’zgartirishlar kiritganlar. Harflar soni qisqartirilib, shaklini ham soddalashtirganlar. Mil.avv.
VIII asrdan boshlab ko’pgina xalqlar : yaxudiylar, vavilonliklar, assuriyaliklar, forslar va
arablar oromiy Yozuvini o’z tillariga moslashtirganlar. 
Qozog’istonlik olim A.S. Omonjulovning fikricha, turkiy alifbo mil.avv. I ming yillikda
shakllanib bo’lgan edi. Bu fikrda jon bor. 1970 yil Olma-otadan topilgan (Issikdan) ashyoviy
dalillar buni isbotladi. Bu erdan topilgan chetlariga turkiy – runiy Yozuvlariga o’xshash belgilar
bitilgan kumush kosacha hammaning diqqatini tortadi. Qazilma raxbari ashyoviy dalillar
joylashgan qabr mil.avv. V – IV asrlarga tegishlidir. 1960 yillarda Turkiston shaxriga yaqin bir
joyda loyga bitilgan bitigtosh topiladi. Uchta belgini xisobga olmaganda bitik Urxun Yozuviga
mansub. Bu loy bitig o’ziga xos tumor bo’lgan. Xo’sh bu yangi belgilar qaerdan keldi. Bu
belgilar ijodkori noma`lum, lekin, bu belgilar o’sha davr bilan shug’ullanuvchi olimlarning
aytishicha Yunon alifbsidan olingan. 
E.D. Palivanov turk – Yunon Yozuvlarini turkiy muxitning o’zida paydo bo’lganligi
haqidagi fikrni bildiradi. 
Endi qadimgi turkiy yozuv haqida :
Qadimgi Turkiy Yozuvi 38 harfdan iborat bo’lib, 4 harf unli, 
q olgan 34 harf unsizdir. 
YAna
ba`zan a – e, o – u, u – yu harflari uchun bir harf qo’llanilgan. Bu qadimgi Yozuv
o’
ngdan
chapga qarab yozilgan va so’zlar orasiga ikki nu
q ta (
: ) 
qo’
yilgan. 
Demak, shuni xulosa qilishimiz mumkinki, qadimgi turk Yozuvi mil.avv.
V asrda paydo
bo’lgan va asosan oromiy Yozuvi asosida shakllangandir.

Download 0.83 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   85




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling