Мамлакатимиз ўз мустаќиллиги йўлидан борар экан, демократик хуќуќий давлат ва ижтимоий йўналтирилган бозор иќтисоди асосидаги

Салбий омилларни чеклаш эса Херцберг кўрсатган гигиеник омиллар 
таъсирини иложи борича камайтиришда ифодаланади. Булар қаторига: ҳақ 
тўлашдаги адолатсизлик, қониқарсиз иш шароитлари, назорат шаклининг иш 
услубига мос келмаслиги, ортиқча маъмуриятчилик ва шу каби салбий сабаблар 
киради. 
Меҳнат самарадорлигини оширувчи қуйидаги услублар мавжуд: 
- Иқтисодий услублар (пул билан рағбатлантириш ёки мукофотдан 
маҳрум қилиш ва жарима солиш кабилар). 
- Мақсадни ифодаловчи услуб (ходимлар олдида аниқ ва тушунарли 
мақсадни қўйиш уларнинг фаоллигини оширади). 
- Меҳнат кўламини кенгайтириш ва бойитиш (меҳнатни кенгайтириш 
деганда ходим бажараётгандан кўра кўпроқ ҳажмда ишни бериш, бойитиш 
деганда эса бажарилаётган ишдан кўра мураккаброғини, қизиқарлироғини, 
янада аҳамиятлиси, савия жиҳатидан юқорироғини таклиф этишни назарда 
тутади). 
- Жалб этишни кучайтириш (ходимни бошқарув қарорлари қабул қилиш 
ва ижро этишга жалб этишни назарда тутади). 
Чет эл илғор фирмаларида меҳнатга янги мазмун бағишлаш энг самарали 
натижа бераётган мотивацион услублар қаторидан ўрин олади. Бу услуб 
партисипативлик тамойилига асосланган бўлиб, ходим билан иложи борича 
горизонтал алоқани кучайтиришни тақозо қилади. 

---

137 
(+) Мотивация 
10 
20 30 
40 50 
Ходимни тан олиш
Ижобий натижалар
Мақсаднинг мавжудлиги
Малакали раҳбар
Мустақиллик, эркинлик
Маош 
Яхши жамоа
Маълумотга эга бўлиш
Аниқ вазифалар қўйиш
Бошқа омиллар 
 
Демотивация (-) 
 
60 50 
40 30 20 10 
Танқид, тан олмаслик
Малакасиз раҳбар
Маълумотга эга бўлмаслик 
Ишнинг хаддан ташқари кўплиги (ёки
камлиги) 
Ишдаги муваффақиятсизлик 
Вазифаларнинг (мақсаднинг) аниқ эмаслиги 
Бошқа сабаблар