MaâRİF (Mevlâna'nın Hocası) seyyid burhâneddin tiRMİZÎ Tercüme Ali Rıza karabulut

sığınırım" sözü de buna benzer "Kale'ye sığınıyorum" demektir. Ama insan bir 
asır boyu bu sözü söylese, Kale'ye sığınmadıkça bu sözün kendisine bir faydası 
olmaz, kişiyi düşmanın yaralamasından da korumaz. Bildiği ile amel etmeyen âlim, 
bana göre ibâdet etmeyen câhilden daha kötüdür. Hiç olmazsa bilgisi olmayan câhil, 
"Bileydim böyle bir iş yapmazdım" diye özür beyan eder.
(İki Şehir)
Konaklamak için iki şehir vardır. Biri yoksulluk, mihnet ve işkence ile dopdolu, 
öbürü ise bağış, ihsan ve devletle dopdolu bir şehir. Şimdi sen her iki şehrin de 
yolunu öğrendin, öğrendin ama mihnet ve işkencelerle dopdolu olan şehrin yolunu 
tutmuş oraya gidiyorsun, kapıdan girdin mi, görmüş olduğun dehşetten yakanı 
yırtmaya başlarsın, bu hareket, cevizin sesine benzer, ceviz kırılmadıkça ses verip 
durur, ama kırıldı mı sesi kalmaz, içi de boşalınca yok olup gider. Şimdi sana bir hal 
(manevî bir hayat) gerektir ki, ölümden sonra seninle beraber kalsın. Durum böyle 
iken eğer sen: "Biz, zahire göre hüküm veririz" dersen
60
; ayarı tam olan altınlar 
yerine, kalp altınları, geçmez altınları satın almış olursun. Zaten kalpazanların işi de 
hep böyledir, yüzünü parlatıp altın diye gösterip satarlar, halbu ki içi bakırdır. Şimdi 
sana zahiri görmekten başka, bir de bâtını görmek gerek. İşte bu esnada gönlün de 
görmeye başlar, o zaman sen "Biz, bâtına göre hüküm veririz" mertebesine 
ulaşırsın.
(Şeyh)
Şeyh olan kimsede öyle bir heybet ve öyle bir haşmet olmalıdır ki; şeytanlar ve 
vesveseler ordusunu bir hamlede ve bir lahzada bozguna uğratsın, vurup, kırıp 
geçirsin. Mürîdin bindiği ve onu aşağılıklardan en aşağıya atmak isteyen azgın nefis 
atını, o muazzam hey betiyle korkutsun. O'nun üzerine binerek, uyluklarının altına 
alıp tir-tir titretsin!
Şiir :
"Başını sonsuz devlete karşı eğip aşağı indir/ Ahmed'in ve bir olan Allah'ın 
emrine uy, buyruğuna baş eğ!
61
Sen, ne kadar başkalarından ilgi ve alakayı keser onlardan ne kadar gizlenmeye 
çalışırsan, şeyhin gözü o kadar senin üzerinde olur. Çünkü şeyh gayretlidir, kötü 
şeylere razı olmaz. Şeyhin saçı-başı büsbütün ağarmıştır, saçında hiç bir siyah kıl bile 
kalmamıştır. Eğer saçının bazı telleri siyah ise, henüz orta yaşlardadır. Eğer bir adet 
siyah tel kalmışsa, yaşının ortaçağını aşmamış olup tam olgunlaşmamıştır. Bu tür bal 
şerbeti kadehine kıl girer mi hiç?
Allah, kötü şeylere razı olmaz, şeyh de öyledir. Siyah saç halkın sıfatıdır. Eğer bir 
tek siyah saç kalmamışsa, gözünü şeyhten ayırma, böylece şeyh sana fazlaca ilgi 
göstersin. Eğer şeyhe karşı gözlerini yumar, başkalarına bakarsan şeyh; başkalarına 
karşı senin gözlerini yumdurur, çünkü o bakış, şeyhin bakışı değil, Hakkın nazarıdır. 
Şimdi nerede olursan ol, şeyhi sana karşı gözetleyici ve denetleyici olarak bil! Eğer 
60 Bu söz, Ihyâü'l-Ulum ve Fîhi Mâ Fîh'te hadis olarak geçmektedir. Hadisçiler ise, hadis olmasına şüphe ile 
bakmışlardır. 
61 Bu şiirin kime ait olduğunu tesbit edemedik. 

---

şeyh yokken onu gözetleyici ve denetleyici olarak bilmezsen, onu tanımamışsın 
demektir. Çünkü artık şeyhin kendi bakışı ve görüşü kalmamıştır, bakışı Hakkın 
bakışıdır, görüşü ise "Onlar Allah'ın nuru ile görürler" hadisinde olduğu gibi, 
Allah'ın görüşüdür.
62
Yüce Allah, Kur'an-ı Kerim'de: "Andolsun ki insanı biz yarattık, nefsinin