Марказий нерв системасини хусусий физиологияси Орка мия


УЗУНЧОК МИЯ ВА ВАРОЛИЙ КУПРИГИ (КЕЙИНГИ МИЯ)


Download 126.5 Kb.
bet4/12
Sana28.03.2023
Hajmi126.5 Kb.
#1301221
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
Markaziy nerv sistemasini xususiy fiziologiyasi

УЗУНЧОК МИЯ ВА ВАРОЛИЙ КУПРИГИ (КЕЙИНГИ МИЯ). Узунчок мия билан Варолий куприги кейинги мия деган умумий ном билан бирлаштирилади. Улар урта мия билан бирга мия стволини хосил килади. Мия стволининг таркибига бир талай ядролар хамда кутарилувчи ва тушувчи йуллар киради. Мия стволидаги турсимон тузилма – ретикуляр формация нинг мухим функционал ахамияти бор.
Мия стволи анатомик ва функционал жихатдан орка мия, мияча ва катта яримшарлар билан богланган. Мураккаб координацияли купгина харакат рефлексларининг дугалари (ёйлари) мия стволида туташади. Нафас олиш, юрак фаолияти, томирлар тонусини бошкарадиган хаёт учун мухим марказлар мия стволидадир. Хазм органлари ва бошка бир канча органларнинг функцияларини идора этувчи марказлар хам мия стволида.
Мия стволининг физиологиясини экспериментал йул билан урганишда учрайдиган катта кийинчилик шундан иборатки, хайвонларнинг мия стволи киркиб куйилганда турли функциялар бузилади, чунки хайвонларнинг хар хил турларида миянинг шунга мос келувчи булимлари турлича роль уйнайди. Модомики шундай экан, одам мия стволининг физиологиясини тушунмок учун турли касалликларда функциялар бузилишини клиникада кузатиш мухим ахамиятга эгадир. Турли касалликларда мия стволидаги ядролар ёки утказувчи йуллар зарарланади.
Кейинги миянинг утказувчи йуллари. Орка миядан бош мияга ва бош миядан орка мияга борадиган барча нерв импульслари Варолий куприги билан узунчок миядан утади. Бу импульслардан баъзилари кейинги мияда янги нейронга киради, бу нейрон эса импульсларни марказий нерв системасининг юкорирокдаги булимларига утказади. Голль ва Бурдах тутамларидан утадиган импульслар шундай булади. Бир канча утказувчи йуллар, масалан, латерал кортикоспинал тракт, Голль ва Бурдах ядроларидан бошланувчи афферент йуллар кейинги мияда кесишади (узунчок миянинг кутарилувчи йуллари медиал ковузлок сохасида кесишади). Утказувчи йуллардан баъзиларининг толалари киритма ва мотор нейронларда синапс хосил килиб, кейинги мияда тугайди. Масалан, импульсларни катта ярим шарлар пустлогидан бош мия нервларининг харакатлантирувчи ядроларига утказувчи кортико-бульбар тракт кейинги мияда тугайди. Орка мия нейронларининг холатини ва фаолиятини узгартирувчи импульсларни орка мияга утказадиган баъзи тушувчи йуллар кейинги миядан бошланади. Масалан кортико-спинал йуллар ва вестибуло-спинал тутам шундай.
Утказувчи йулларнинг кейинги миядаги йулини билиш кейинги миянинг турли кисмлари шикастланганда функцияларнинг бузилиш механизми хакида тасаввур олишга имкон беради. Кейинги миянинг бир томонлама зарарланганини курсатувчи характерли белги альтернацияловчи фалажлардир. Бу фалажлар шундан иборатки, кейинги миянинг зарарланган томонидаги бир ёки бир неча церебрал нерв (бош мия нерви) нинг харакат фалажи билан бир каторда гавданинг карама-карши томонидаги мотор функциялар ва сезувчанлик хам бузилади. Бунинг сабаби шуки, спинал йуллар ё орка миянинг узида, ёки кейинги мияда кесишади, бош мия нервлари эса бу ерда кесишмайди.
V-ХII церебрал нервларнинг ядролари билан богланган рефлектор дугалар кейинги мияда туташади. Шу бош мия нервлари оркали келувчи афферент импульслар кейинги мияда киритма ва мотор нейронларга утади.

Download 126.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling