Markaziy osiyo xalqlari etnologiyasi

(juga
.) 
kiyilgan. Oyoqqa masi (maxsi), charm kalish va etik kiyilgan.
Ayollar esa uzun keng qilib tikilgan kichkina tik yoqali ko ‘ylak, 
pastga torayib boradigan ishton kiyib yurgan. Turm ushga chiqqan 
ayollam ing ko‘ylaklari oldi ko‘kragidan, qizlam iki esa yelkasidan 
tugmalanadigan qilib tikiladi. K o‘ylak ustidan uyda va ko ‘chada 
ko ‘pincha tugmalanm aydigan etagi tizzaga tushib turadigan, yengsiz 
kamzul kiyilgan.
Xitoyda ko‘ylak ham kiyilib, boshlariga do‘ppi yoki ro ‘mol 
o ‘ragan bo ‘lsa, qishda esa cheti m o‘ynali yapaloq telpak kiyilgan. 
BoyrOq ayollar bayram kunlari chitlari m ayda burm a rangdor toshlar 
bilan bezatilgan uchli yum aloq telpak - kimxob bo ‘rk bilan k o ‘chaga 
chiqqan bo ‘lsa, kam bag‘al ayollar esa telpaklarini m unchoq va 
tangachalar bilan bezatgan.
Farg‘ona vodiysi va yettisuv uyg‘urlarining kiyimlari bir-biridan 
ancha farq qiladi. Farg‘onalik uyg‘urlar yaktak va qavilgan paxtali 
chopon kiyadi, belbog‘lariga qinga solingan pichoq bilan nosto‘rva 
yoki nosqovoq osib oladi. Qishda esa chopon ustidan chakmak kiyadi.
Dunganlarda erkaklaming kiyimlari kurtka (guaza) va uzun 
chopondan iborat b o ‘lgan. Kurtka qora yoki k o‘k m atodan tikilgan. 
Keng ko‘ylak (sanza), bog‘ichli ishton (ko‘zi), oyoqlariga paypoq, 
chuqur, uzun, past poshnali tufli, boshlariga esa m o‘yna telpak, oq 
yoki kulrang yupqa namat qalpoq kiygan. Shan'si dunganlari yozda, 
ayvoni keng katta somon shlyapa kiyib yurgan va uning ostidan 
do‘ppi kiyib olgan.
Dungan ayollarining kiyimlari erkaklamikidan deyarli farq 
qilmagan. Ko‘ylaklaming rangi yorqin gazmollardan b o ‘lib, ancha 
uzun qilib tikilgan. Ishtonlaming poychasi qora shoyi yoki satin 
parcha qo‘yib tikiladi va ingichka lenta bilan bezatiladi. K o‘ylak va
212

---

ishton ustidan chopon hamda uning ichidan albatta, yengsiz nimcha 
(jinjizi) kiyilgan.
Hozirda koreyslar orasida milliy kiyimda yuradiganlar kamayib 
bormoqda, faqatgina qariya ayollarda, u ham bo‘lsa, ko‘pincha 
bayram-tantana kunlari bunday holatni kuzatish mumkin. Yoshi katta 
erkak va ayollar asosan, oq kiyimni yaxshi ko‘radi. Keksa xotinlar 
burmali odmi yupka, yenglari uzun oq kofta va kalta ko‘ylak kiyib 
yuradi hamda oq chesucha, shuningdek, gazlamadan ko‘p foydalanadi.
Koreys ayollari yenglari uzun oq kalta ko‘ylak, chotari va uzun 
burma yupka (chxima) kiyib yuradi. Mazkur yubkalaming rangi sariq, 
pushti va yashil rang gazlamadan tikiladi. Erkaklaming kiyimlari esa 
keng ishton (padzi) va ayollar ko‘ylagi singari tikilgan, lekin nisbatan 
uzun ko‘ylak hamda uning ustidan odmi matodan nimcha (chokki) 
kiyadilar. Koreys erkaklarining bosh kiyimlari orasida somon shlyapa 
(kat) ko‘p ishlatiladi. Ayollari esa boshyalang yoki ro‘mol hamda 
durra o ‘rab yuradi.
Markaziy Osiyo lo‘lilari o ‘zbek va tojiklaming kiyim-kechaklari 
va urf-odatlarini qabul qilgan. LoMilar kiyinishda yerli aholidan farq 
qilmaslikka intiladi. Erkaklari chopon (to‘n), etik, telpak, ba'zan esa 
belbog‘ o ‘rab yursa, ayollari esa mahalliy aholidek kiyinsa-da, lekin 
ulam ing ro‘mol o ‘rash uslublari faqat lo‘lilarga xos. Lo‘li erkaklar 
ham, ayollar ham asosan, qora va ko ‘k ranglami yoqtiradi.