Marketing alifbosi

T/r	Sotuvchi tashkilot
Marketingli tashkilot
Umumiy talablar
1.	Korxona ehtiyojlarini hisobga olish	Xaridor va iste’molchi ehtiyojlarini hisobga olish
2.	Asosiy lavozimlarni muhandislar egallaydilar	Asosiy lavozimlarni ularda ijtimoiy omillar ustuvorlik qiladigan iqtisodchilar, sotuvchilar egallaydilar
3.	Nimani ishlab chiqarishga muvaffaq bo`linsa, shu sotiladi	Nima sotib olinsa, shu sotiladi
4.	Tor assortiment	Keng assortiment
5.	Asosiy maqsad – ichki omillar (tannarxni pasaytirish)	Maqsadlarni tashqi omil – bozor ko`rsatadi
Istiqbolli rejalashtirish ufqlari
6.	Uzoq muddatli maqsadlar mavjud emas	10-15-20 yillga uzoq muddatli maqsadlar (mulkdor o`z ishini bolalariga qoldirmoqchi – uzoq muddatli motivatsiya)
7.	Natijalar (samaradorlik) sakrovchan	5 yillik o`rta muddatli maqsadlar
8.	Vaziyatli tahlil mavjud emas	1-1,5 yillik qisqa muddatli konyunkturaviy maqsadlar (har yildan keyin barcha uchchala maqsadlar aniqlashtiriladi)
Asosiy e’tibor
9.	Xaridor ehtiyojlaridan qat’iy nazar islabchiqarish xarajatlarini pasaytirish	Bo`lajak xaridorlarning istiqboldagi manfaatlarini hisobga olish
Ilmiy tadqiqotlar
10.	Chiqarilayotgan mahsulotni raqobatni inobatga olmagan holda takomillashtirish	Ishlanmalarning ob’ektiv mezonlarini belgilash uchun bozorni, xarodorlarni, raqobatchilarni tahlil qilish. Raqobatbardosh mahsulotni yaratish
Narx siyosati
11.	Ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olish asosida	Raqobatchilar xatti-harakatini hisobga olgan holda marketingli
Yangi tovarlarni ishlab chiqish
12.	Ishlab chiqarish xarajatlarini qisqartirish. Yetakchi rol konstruktorlar-texnologlarga tegishli	Xaridorlar ehtiyojlari va boshqa bozor omillari, raqobatchilarni tahlil qilish. Bunda ishlab chiqarish xarajatlarining ortishi boshlanishi mumkin. Yetakchi rol dizaynerlarga tegishli
Ishlab chiqarish jarayoni
13.	Qattiq. Nima ishlab chiqarish kerakligi bilan belgilanadi	Maksimal darajada egiluvchan (bozor ehtiyoji va hajmi bilan belgilanadi)
Qadoq
14.	Faqat tovarni saqlash vositasi sifatida qaraladi	Talabni shakllantirish vositasi, sotish rag`bati va eng oxirgi navbatda – idish

Eksport marketingining o`ziga xos xususiyatlari bormi?

“Ichki” marketing (mahalliy bozorda faoliyat yuritishda) va eksport marketing o`rtasida tub farqlar mavjud emas. U va bu holatda ham marketing faoliyatining xuddi o`sha tamoyillaridan foydalaniladi.

Biroq xorijiy bozorlar faoliyatining o`ziga xos xususiyatlari va ularda ishlash sharoitlari tufayli vujudga keladigan o`ziga xoslik, eksport marketingiga mahalliy korxonalar tomonidan hisobga olinishi zarur bo`lgan chizgilarni beradi.
Birinchidan, tashqi bozorlarda muvaffaqiyatli faoliyat yuritish uchun anchyin ko`p va maqsadga yo`naltirilgan kuch sarflash, ichki bozordagiga nisbatan marketing tamoyillari va uslublariga ko`proq rioya etish zarur. Tashqi bozorlar ularda taklif etilayotgan tovarlar, ularning servisi, reklama va boshqalarga yuqori talablar qo`yadi. Bu ancha yuqori raqobat (kapitalistik davlatlardagi u yoqda tursin, xatto Sharqiy Yevropa malakatlarida ham) va “xaridor bozori” ning ustunligi, yani taklifning talabga nisbatan ancha yuqori bo`lishi bilan izohlanadi.
Ikkinchidan, tashqi bozorlarni, ularning imkoniyatlarini o`rganish – eksport marketing faoliyatidagi ushbu boshlang`ich nuqta – ichki bozorni o`rganishga qaraganda (garchi oxirgi holatda ham, bu unchalik sodda vazifa emas), ancha murakkab va ko`p mehnat talab qiluvchi jarayon. Shundan korxona-eksportyorlar tomonidan tegishli tadqiqotchilik tuzilmalarini yaratish va (yoki) eksport amalga oshirilayotgan yoki amalga oshirilishi ko`zda tutilayotgan mamlakatda muayyan haq evaziga tovar bozorlari (bozori) to`g`risidagi axborotni yetkazib beruvchi ixtisoslashgan firmalar-konsultantlarni izlash zarurati yuzaga chiqadi.
Uchinchidan, tashqi bozorda samarali faoliyat yuritish uchun marketing uslublaridan ijodiy va egiluvchan tarzda foydalanish lozim. Bu yerda standart yondoshuvlar mavjud emas. Xorijiy xaridorlar bilan to`g`ridan-to`g`ri aloqalarni ushlab turish yoki agentlik firmalari orqali harakat qilish; tovarlar eksporti yoki ularni ishlab chiqarish huquqiga eksportni olib borish; savdolarda mustaqil yoki konsortsiumlar tarkibida ishtirok etish, lizingdan (tovarlarni ijaraga berishdan) eksportni rag`batlantirish vositasi sifatida foydalanish yoki an’anaviy sotish usulidan foydalanish – bularning barchasi va eksportni rivojlantirishning boshqa shakllari, bozorlar rivojlanishi konyunktura va bashoratlarini, u yerda vujudga kelgan amaliyotni, eksport qilinayotgan tovarlarning tabiatini hisobga olgan holda qo`llaydilar.
To`rtinchidan, jahon bozori (shuningdek xaridor) talablariga amal qilish, nafaqat u yerda qabul qilingan tovarlarni sotish qoidalariga rioya qilishni anglatadi. Bu yerda eksport uchun shunday tovarlarni ishlab chiqish va ishlab chiqarish hal qiluvchi rol o`ynaydiki, ular bozorga chiqqandan bir necha yillar o`tsa ham, yuqori raqobatbardoshligi bilan ajralib turadi.

^ (1,2,3,4,7,11) – bu yerda va keyinchalik har bir bobning boshlanishida to`plam bobi shakllanishiga asos bo`lgan manbalar ko`rsatib boriladi.