Маркетинг асослари

Tovarni o’rganish (yangi tovarni rejalashtirish).

Tovarni diqqat bilan tahlil qilish butun marketing siklining boshlang’ich bosqichidir. Agar ishlab chiqarilgan tovar etarlicha o’rganilmagan bo’lsa, korxona muvaffaqiyatsizlikka uchrashi mumkin va aksincha, yaxshi o’tkazilgan tahlil dastlabki qadamlardayoq foyda keltiradi.

1‑rasm. Raqobatchi firmalar haqidagi axborotni yig’ish va qayta ishlash tizimi.

Tovarni ishlab chiqarishdan avval hech bo’lmaganda quyidagi savollarga javob topish lozim:

1. Mahsulotning sifati.
2. Mahsulotning yangilik darajasi.
3. Mahsulotning bozordagi imkoniyatlari.
Yangi tovar deganda mavjud mahsulotni yangilash yoki iste’molchi uchun ahamiyatga ega bo’ladigan darajada umuman yangi mahsulotning savdoga qo’yilishi ko’zda tutiladi. Яngilanish (modifikatsiya) - yangi modellar, uslublar, ranglar va sifatning yaxshilanishidir. Яngi tovarlar esa ilgari mazkur korxona yoki boshqa korxonalar tomonidan sotilmagan tovarlardir. Korxonalar bozorga yangi tovarlarni kiritayotib birdaniga bir necha maqsadlarni ko’zlaydilar:

• 
  ob’ektni kengaytirish va daromadlarni oshirish;
  
• 
  korxonaning ma’lum bir tovar yoki assortiment guruhi savdosining borishiga bog’liqligini kamaytirish;
  
• 
  mavjud tovar harakati tizimidan samarali foydalanish;
  
• 
  mavjud ishlab chiqarish chiqindilaridan foydalanish darajasini oshirish.
  

Yangi tovarni rejalashtirishda tovarni g’oya holatidan to to’la iste’mol jarayonigacha etkazish uchun ketadigan vaqtni hisobga olish zarur. Yangi tovarni rejalashtirish jarayoni etti bosqichni o’z ichiga oladi (2‑rasmga qarang).

2.3. Raqobat va bozor kon’yunkturasini o’rganish

Raqobat - bozor muhitining ajralmas tarkibiy qismidir. Raqobatchilar faoliyati haqidagi ma’lumotlarni yig’ish va ularni tahlil qilish muntazam ravishda o’tkazib turiladigan va anchagina ko’p mehnat talab qiluvchi ishdir. Axborot yig’ish va uni qayta ishlashning namunaviy tizimi 1‑rasmda ko’rsatilgan.

Bozordagi raqobatni tahlil qilishning birinchi bosqichi - bozorning raqobatchilik jarayonlariga jalb qilinganlik darajasini asosiy omillar tahlili asosida baholashdir. Bu omillar qatoriga quyidagilar kiradi:

• 
  raqobatchi firmalar soni va ularning quvvati;
  
• 
  raqobatchilar ishlab chiqarish‑bozor faolyatining diversifikatsiya darajasi;
  
• 
  talab hajmining o’zgarishi;
  
• 
  raqobatchilar strategiyasidagi tafovutlar.