Ma’ruza 1 “Lokomotivlarga texnik xizmat ko`rsatish asoslari” faniga kirish Ma’ruza rejasi

Lokomotivlardan foydalanishning sifat ko’rsatkichlariga quyidagilar kiradi: tezliklar ko’rsatkichlari, poezdning o’rtacha og’irligi va tarkibi, lokomotivning sutka davomida o’rtacha bosib o’tgan masofasi va uning ishlab chiqaruvchanligi, lokomotivning xarakatdagi vaqti. Vaqtning sutkalik byudjeti.
Poezdlar xarakat tezliklari quyidagilarga bo’linadi: maksimal, hisobiy, yurish, texnik, uchastka va marshrut.
Xarakat tezliklarini oshirish xisobiga lokomotivlardan foydalanish parkini qisqartirishga erishiladi. Texnik tezlikning oshib borishidan kelib chiqib, lokomotivlar parkini qisqarishini ko’rib chiqish mumkin, lokomotiv-sutka:
(8.3)

bu yerda
	lokomotivning yil davomida umumiy liniyaviy bosib o’tgan masofasi, lokomotiv-kilometr;
	mos ravishdagi berilgan va haqiqiy texnik tezliklar, km/soat

Xar bir aylanish uchastkalarining toq va juft yo’nalishlari uchun aloxida poezdning o’rtacha brutto og’irligi belgilanadi, tonna
(8.4)

bu yerda
	brutto yuk aylanmasi, tkm brutto;
	poezdlarning umumiy bosib o’tgan masofasi, poezd-km

Poezdning o’rtacha netto og’irligi
(8.5)

bu yerda
	nettto yuk aylanmasi, tkm netto.

Poyezdning o’rtacha tarkibi bitta poezdga to’g’ri keladigan vagonlarning o’rtacha sonidan kelib chiqib aniqlanadi:
(8.6)

bu yerda
	vagonlarning umumiy bosib o’tgan masofasi. Vag-km;
	poyezdlarning umumiy bosib o’tgan masofasi, poezd-km

Poezdning o’rtacha netto og’irligini poyezdning o’rtacha tarkibi va vagonning dinamik bosimini bilish orqali aniqlash mumkin.
(8.7)
Texnik, uchastka tezliklari, poezdning o’rtacha og’irligi va tarkiblari ko’rsatkichlari terma, olib chiquvchi va uzatuvchi poezdlarni xisobisiz me’yorlanadi.
Lokomotivning o’rtacha sutka davomida bosib o’tgan masofasiyuk va yo’lovchi xarakatlari uchun aloxida temir yo’llar, MTUlar, ro’yxatga olingan deposi, lokomotiv brigadalariga xizmat ko’rsatish uchastkalari chegaralarida rejalashtiriladi. km/sut


(8.8)

bu yerda
	barcha lokomotivlarning poezd ishlaridan tashqari va surib borish ishlarida ishtiroklarini xisobisiz liniyaviy bosib o’tgan masofasi (sutka, dekada, oy), lokomotiv-km.
	xuddi shu davrlar uchun, mazkur lokomotivlarning umumiy lokomotiv – soatlari sarflari.
	poezd ishidan boshqa ishlarda band bo’lganlik xisobi olinmagan lokomotivlardan foydalanish parki, lokomotiv-sutka

Lokomotivning o’rtacha sutkalik bosib o’tgan masofasini oshirish lokomotivlardan foydalanish parkiga bo’lgan talabni kamayishiga olib keladi, lokomotiv-sutka


(8.9)
bu yerda , lokomotivning o’rtacha sutkada mos ravishda reja bo’yicha berilgan xamda xaqiqiy bosib o’tgan masofasi, km
Lokomotivning o’rtacha sutkada bosib o’tgan masofasi oshirilganda, lokomotivlarning bir qismi bo’shaydi, lokomotiv brigadalarining ishlab chiqarish qobiliyati ortadi, asosiy vositalardan nisbatan samarali foydalaniladi, yuklarni tashish bilan bog’liq bo’lgan foydalanish xarajatlari kamayadi va nixoyat tashish jarayonining samaradorligi ortadi.
Agar lokomotivning o’rtacha sutkalik bosib o’tgan masofasi zaxira bosib o’tish xisobiga ortgan bo’lsa, bularning xammasi o’rinli bo’ladi⁴.
Lokomotivning ishlab chiqaruvchanligi – bu lokomotivlardan foydalanish parkining o’rtacha sutka davomida bitta lokomotiviga to’g’ri keladigan tonna-kilometr brutto.(tkm)/lokomotiv-sutka:
(8.10)
Lokomotivning o’rtacha sutkalik vaqt byudjeti lokomotivning vaqt bo’yicha foydalanish sifatini belgilaydi va sutkalik vaqt byudjetini foyizlarda uning aylanmasini elementlari bo’yicha taqsimlaydi.
(8.11)

bu yerda
	lokomotiv tomonidan sutka davomida peregonlar bo’yicha xarakatlanishi uchun sarflanadigan o’rtacha vaqt, soat
	mos ravishda oraliq stansiyalarida, smenalar almashish punktlarida, xamda lokomotivlarning aylanish va ro’yxatga olingan stansiyalarida o’rtacha sutkasida turib qolishiga ketgan vaqt.

Lokomotivning o’rtacha xarakatda bo’lgan vaqti, soat
(8.12)

bu yerda
	peregonlar bo’yicha lokomotivning xarakatlanishiga ketgan umumiy lokomotiv-soatlari sarfi;
	lokomotivning sutka davomida qancha vaqt xarakatda bo’lganligi;