Маъруза №1 Мавзу: Тиббий билимлари тизимида биологиянинг урни. Хаётнинг молекуляр асослари


Профаза. (лот. Pro-олдин, fasis-пайдо булиш демакдир.)


Download 161.5 Kb.
bet13/16
Sana13.04.2023
Hajmi161.5 Kb.
#1354968
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
Bog'liq
маъ китоб 1

Профаза. (лот. Pro-олдин, fasis-пайдо булиш демакдир.). Митознинг бошлангич даври булиб, бунда интерфазада куз илгамас ипчалар шаклида булган хроматинлардан секин-аста спиралланиш натижасида йугонлашиб оддий микроскопда куриш мумкин булган хромосомалар шакллана бошлайди. Профазанинг охирида ядроча материали хромосомаларга утиб кетади (ядрочалар йуколиб кетади) ва ядро кобиги эриб кетади. Профазанинг дастлабки даврида хромосомаларнинг редупликацияси (иккиланиши) юз беради, бунда хроматидалар ёнма-ён жойлашиб, бир-бири билан марказий белбог-центромераси билан туташиб турган булади.
Метафазада (грекча мета-ташкари, кеийн дегани) хромосомалар хужайранинг экватор кисмига терилади ва уларнинг центрамерларига урчук иплари бирлашади. Метафаза пластинкаси хосил булади.
Анафаза (грекча ана-юкорига дегани). Анафазада хар бир хромосомадаги жуфт хромосома бир-биридан ажралади. Уларнинг центриолалари хам ажралади. Хосил булган киз хромосомалар тезлик (1 мкм/мин) билан хужайра кутбларига тортилиб кетади.
Телофаза (гр. Телос-охири деганидир). Телофазада булинаётган хужайранинг урта кисмиа скиклик пайдо була бошлайди. Хромосомадаги хромотин иплар деспираллашиб интерфаза холидаги куринишга келади. Хужайрада ядроча пайдо булади ва ядро кобиги пайдо булади. хужайрадаги ботиклик янада чукурлашиб бориб уни иккига булади, яъни цитокинез (цитотомия) юз беради. Шундай килиб, бир хужайрадан 2та хужайра хосил булади.

  1. Организм даражасида купайиш. Мейоз ва унинг биологик мохияти.

Юкорида айтилганидек, организмларда турли хил купайиш усуллари учрайди ва уларни асосан жинссиз ва жинсий купайишга булиш мумкин.
Жинссиз купайиш. Энг содда купайиш йули булиб, унда факат битта оргнаизм иштирок этади. Жинссиз купайишнинг бир катор усуллари бор. Булар: булиниш, эндогения, шизогения, спора хосил килиш, куртакланиш, вегетатив купайиш кабилардир.
Булиниш. Юкорида куриб утганимиздек, бир хужайрали организмлар учун хосдир. Бу усул митоз йули билан амалга ошиб, хосил булган икки киз хужайра (организм) уртасида генетик ахборот тенг таксимланади.
Эндогения. Бу ички куртакланиш демакдир. Бунда бир она организмда унинг хужайра кобиги ичида иккита киз хужайра шаклланади. (масалан, токсоплазма паразити шу усулда жинссиз купаяди).
Шизогония. Куп марта булиниш йули билан амалга ошадиган жинссиз купайишдир. Бунда даставвал хужайранинг ядроси бирин-кетин куп марта булинади, сунг хужайра цитоплазмаси хар бир майда кисмни (ядрочаларни) ураб олади, натижада жуда куплаб киз хужайралар пайдо булади. масалан, безгак плазмодийсининг купайиши.

Download 161.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling