Ma`ruza №1 Mavzu: Xomashyolarga ishlov berish. Reja: 1

Atmosfera bulg'anishi oqibatlari
1. Atmosfera bulg‘anishining odam organizmiga ta’siri. Odam umri davomida o‘rtacha 600 mln marta nafas oladi va 600 minq m 1 havoni iste’mol qiladi. Shuning uchun havodagi ozgina miqdordagi ifloslanish ham odam sog‘lig‘iga jiddiy zarar etkazadi. Atmosfera ifloslanish ta’siridan ko'pincha quyidagi kasalliklar kelib chiqadi: yuqori nafas organlari qatori, o'pka emfizemasi, angina, faringit, pnevmoniya, bronxit, astma, tonzilit, tuberkulyoz va o ‘pka raki.
2. Atmosfera bulg'anishning o'simliklarga ta’siri. Bulg'anishning to'g'ridan-to'g'ri yoki sababli mexanizmi bo'ladi. To'g'ridan-to'g'ri mexanizmda bulg'ovchilar o'simlik funksional faoliyatini boshqaruvchi organizmlariga ta’sir etadi. Natijada o'simlik rivojlanishining bir oz o'zgarishidan tortib ulaming qisman yoki to'la so'lishiga (o'lishiga) olib keladi. Masalan, havoda S0 2 ning konsentratsiyasi 260 mg/m3 bo'lganda xvoyli daraxtlar (archa, qaragay va boshq.) bir necha soatdayog' quriydi, konsentratsiya 1,82-5,2 m g/m 3 da esa o'simlikning xronik zaharlanishi yuz beradi. Sababli mexanizmida esa bulg'anish suv, tuproq va quyosh radiatsiyasiga ta’sir etadi. Masalan, qattiq moddalar o'simlik barglari va tanasiga o'm ashib nur, suv, gazlaming hujayraga o‘tishini pasaytiradi. Natijada fotosintezga salbiy ta’sir etadi.
Iqtisodiy zarar. Sanoat hududlarida qishloqdagiga nisbatan metallar korroziyasi 4-5 marta tezroq sodir bo'ladi. Atmosfera bulg'anishi qurilish binolari, san’at va arxitektura' yodqorliklarmi emiradi. Atmosfera bulg'anishidan yiliga moddiy zarar: AQSH da 30 mlrd dollar, Fransiyada 260 mlrd frank, Angliyada esa 250 mln flint sterlinq atrofida bo'lar ekan. Atrof-muhitni bulg'anishdan himoya qilish uchun hozirda AQSHda yiliga o'nlab milliard dollar
sarf etilmoqda.
b. Kimyoviy ishlab chiqarishda chiqindi gazlami tozalash
Gaz sistemalar bulg'ovchilar qattiq yoki suyuq bo'lsa geterogen, gaz bo'lsa gomogen bo'ladi:
a) geterogen sistemadagi gazlami tozalash. Geterogen gaz sistemalar ikki katta guruhga — mexanik va kondensatsiyalanganga bo'linadi. Mexanik sistemalar qattiq jismlami maydalash, suyuqlami sochish yoki boshqa jarayonlarda hosil bo'ladi. Bunda qattiq yoki suyuq zarralar gazga aralashib ketadi. Kondensatsiyalangan gaz sistemasida gaz bilan gaz, qattiq yoki suyuq modda ta ’sirlanishidan hosil bo'ladi. Birinchi holatda tutun, ikkinchi holatda esa tuman hosil
bo'ladi. Masalan,