Ma’ruza №2. Mexatronika tizimlarining strukturasi va xususiyatlari. Reja

An`anaviy avtomatlashtirish vositalari bilan taqqoslaganda mexatronik uskunalarning asosiy afzalliklari:

• 
  Barcha elementlar va interfeyslarni yuqori darajada integratsiyalash, unifikatsiyalash va standartlashtirish natijasida tannarxning pastligi;
  
• 
  Intellektual boshqarish metodlarini qo`llash natijasida murakkab va aniq harakatlarni amalga oshirishning yuqori sifatiga erishish;
  
• 
  Yuqori ishonchlilik, uzoq chidamlik va jarayonga xalaqit qiluvchi ta`sirlardan himoyaning yuqoriligi;
  
• 
  Kinematik zanjirlarning soddalashtirilishi natijasida mashinaning massasi va gabaritlarini hamda dinamik xossalarini yaxshilash.
  
• 
  Modullar konstruktsiyalarini mujamsamlashtirish (kompaktlash) (mikromashinalar ishlab chiqish).
  

Takrorlash va mustaqil ishlash uchun savollar

1. 
   Mexatron tizimning tarkibi.
   
2. 
   Mexatron tizimning elektrmexanik va elektron qismlari qanaqa funktsiyalarni bajaradi?
   
3. 
   Mexatron tizimning kompyuterli boshqarish qurilmasi qanaqa funktsiyalarni bajaradi?
   
4. 
   Mexatron tizimning funktsional sxemasini tushuntiring.
   
5. 
   An`anaviy avtomatlashtirish vositalari bilan taqqoslaganda mexatronik uskunalarning asosiy afzalliklari.
   

1^ Tiristor (yun. thyra — eshik, kirish va rezistor) — elektrik ventil xossasiga ega boʻlgan kremniy monokristall asosidagi yarimoʻtkazgich asbob. Yarimoʻtkazgich elementi kremniy (bir oz bor, alyuminiy va fosfor qoʻshilgan) monokristall disk (plastinka)dan tayyorlanadi. Ishlash prinsipi kremniy monokristallning elektronteshikli oʻtish (elektron p oʻtkazuvchanlikdan teshikli r oʻtkazuvchanlikka oʻtish) xossasiga asoslanadi.

2^ Tranzistor (ing . transfer — koʻchirmoq va rezistor) — elektr tebranishlarni kuchaytirish, generatsiyalash (hosil qilish) va oʻzgartirish uchun moʻljallangan 3 elektrodli yarimoʻtkazgich asbob. Mikroelektronika qurilmalarining asosiy elementi. Amerika olimlari J. Bardin, U. Bratteyn va U. Shokli 1948 yilda ixtiro qilishgan