Ma’ruza. Kirish. Mashinalar puxtaligi asoslari fanining tarihi, maqsad va vazifalari. Asosiy tushunchalar va atamalar

Mashina detallarining chidamliligi

Mashinalarning ishlash muddati har xil bo‘ladi. Masalan, ayrim traktorlarning ilk bor buzilguncha ishlash muddati quyidagichadir: YuMZ-6L - 400 soat; T-4A - 120 soat; TTZ-80.11 - 300...320 soat. Respublikamizda keng tarqalgan traktorlarning ishlash muddati taxminan 150...350 moto-soatni tashkil etadi. Reklama ma’lumotlariga ko‘ra, AQShda ishlab chiqariladigan traktorlarning xizmat muddati O‘zbekiston traktorlarinikidan qariyb ikki marta ortiqdir. Biroq, AQShda va O‘zbekistonda traktorlarni ishlatish sharoitlari bir-biridan ancha farq qilishini hisobga olish kerak. O‘zbekistonda traktorlarning o‘rtacha yillik ishlashi 1300 moto-soatga yetadi, AQShda esa traktorlar yiliga 520 moto-soat ishlaydi, xolos.

Toliqib yeyilish. Toliqib yeyilish nazariyasiga ko‘ra, yeyilish jarayoni tutashuvchi sirtlar ko‘p marta deformasiyalanishi natijasida ulardagi mikronotekisliklarning asta-sekin parchinlanishi va toliqib yemirilishidan iboratdir.

Toliqib yeyilish. Toliqib yeyilish nazariyasiga ko‘ra, yeyilish jarayoni tutashuvchi sirtlar ko‘p marta deformasiyalanishi natijasida ulardagi mikronotekisliklarning asta-sekin parchinlanishi va toliqib yemirilishidan iboratdir.

Atrof-muhitning adsorbsion - kimyoviy ta’sir ko‘rsatishi bu jarayonni jadallashtiradi, sirtqi qatlamdagi materialning plastik deformasiyalanishi va keyin mo‘rtlashishi natijasida yemirilishini osonlashtiradi.

Materialning yemirilishigacha bo‘lgan sikllar soni n friksion bog‘lanishning buzilish turiga bog‘liq bo‘ladi. Masalan, mikroqirqilish bo‘lganda materialning ajralishi bir karra ta’sirda (n = 1) ro‘y beradi, plastik urinishda - materialning yemirilishi ko‘p karra ta’sirda (1

Abraziv ta’sirida yeyilish. Mamlakatimizda mashinalar havoda chang ko‘p bo‘lgan sharoitda ishlaydi. Shu sababli mashina detallarining taxminan 80 foizi abraziv ta’sirida yeyilish natijasida ishdan chiqadi.