Маърузалар матни қарши-2012y

7.3. «Кейнс хочи». Ишлаб чиқариш ҳажмининг мувозанат
даражасига эришиш механизми
Е
(режалаштирилган У=Е
харажатлар)
Е=C+I+G+Xn



Режалаштирилмаган заҳираларнинг кўпайиши

E3
Е2 а

Режалаштирилмаган заҳираларнинг камайиши
Е1

A+ I+ G+Xn

45°
У
У1 У2 У3 (даромад, реал харажатлар)
7.3.1-чизма. Кейнс хочи (Кейнснинг макроиқтисодий мувозанат модели)
Режалаштирилган харажатлар чизиғи ҳақиқий ва режалаштирилган харажатлар бир-бирига тенг бўлган (Y=Е) чизиқни қайсидир а нуқтада кесиб ўтади. Юқорида келтирилган 7.3.1-чизмада товарлар ва хизматлар бозорида қисқа муддатли мувозанатга эришиш механизми тасвирланган бўлиб, у “Кейнс хочи” номини олган. Y=Е чизиқда ҳақиқий инвестициялар ва жамғармалар тенглиги сақланади. а нуқтада эса даромадлар режалаштирилган харажатларга тенг бўлади. Шунингдек, бу ерда режалаштирилган ҳамда ҳақиқий инвестицияларнинг ўзаро тенглигига эришилади. Яъни, макроиқтисодий мувозанат таъминланади.
Агарда, ишлаб чиқаришнинг ҳақиқий ҳажми (Y3) унинг мувозанат даражаси (Y2) дан кўп бўлса, истеъмолчилар маҳсулотларни ишлаб чиқарувчилар таклиф қилганга нисбатан кам сотиб олади (АDAS) кўрамиз. Талабнинг ошиши эса фирмалар заҳирасининг камайиши ҳисобига қондирилади. Натижада, ЯИМ аста секин Y1 дан Y2 га қараб ўсади ва яна АD=AS тенглигига эришилади. Бу эса айни пайтда Е=Y ва I=S айниятларга эришилганлигини англатади.
Миллий ишлаб чиқаришнинг мувозанат ҳолати (Y2), ялпи харажатлар компонентларининг ҳар бирининг (истеъмол, инвестиция, давлат харажатлари ёки соф экспорт) ўзгариши натижасида тебраниши мумкин. Ушбу таркибдаги бирорта омил миқдорининг ўсиши режалаштирилган харажатлар эгри чизиғини юқорига суради ва аксинча камайиши пастга сурилишга олиб келади.