Mashinalaridan foydalanish, texnik

kartalar deb ataladigan maxsus jadvallar ko‘rinishida tayyorlanadi va bu 
ma’lumotlar fermer xo‘jaliklarining biznes rejasini tuzishda asosiy xujjat 
bo‘lib hisoblanadi. 
Texnologik kartalarda ko‘rsatilgan agrotexnik jarayonlar quyidagi: umumiy 
ishlar, urug‘ ekish va ko‘chat o‘tqazish, o‘simliklarni parvarishlash, mahsulotlarni 
yig‘ishtirib olish hamda kuzgi va qishqi ishlar kiradigan davrlardan iborat.
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini etishtirishda mineral o‘g‘itlar, yoqilg‘i 
moylash materiallari, kimyoviy va boshqa ashyolar miqdorini, texnologik 
jarayonlarni bajarishga ketgan mehnat sarflari, mexanizator va ishchilar soni va 
toifalari, qishloq xo‘jaligi mashinalari va agregatlariga bo‘lgan talab texnologik 
kartalar yordamida aniqlanadi [9]. 
SHuning uchun fermer xo‘jaliklarida texnologik kartalardan qishloq 
xo‘jaligi mahsulotlari etishtirish tadbirlarini rejalashtirishda va biznes rejalar ishlab 
chiqishda foydalaniladi. Etishtiriladigan har bir ekin turiga, ularni etishtirish 

---

110 
texnologiyalariga mos holda qishloq xo‘jaligi ekinlarini parvarishlash va mahsulot 
etishtirish bo‘yicha namunaviy texnologik kartalar ishlab chiqiladi.
Ushbu texnologik kartalar ilmiy-tadqiqot institutlari va joylardagi tajribali 
mutaxassislar tomonidan har 5 yilda yangilanib, unda so‘nggi yillarda 
mamlakatimiz 
qishloq 
xo‘jaligi 
mashinasozligi 
korxonalarida 
ishlab 
chiqarilayotgan, shuningdek, xorijiy davlatlardan olib kelinayotgan traktorlar 
hamda qishloq xo‘jaligi mashinalaridan unumli foydalanishga katta e’tibor 
beriladi. 
Har bir fermer xo‘jaligi mutaxassislari tomonidan biznes-reja tuzishdan 
oldin, namunaviy texnologik kartalar asosida xo‘jalikning tuproq-iqlim sharoitini 
hisobga olgan holda ekiladigan har bir ekin turi uchun amaliy texnologik kartalar
tuzib chiqiladi va xududning qaysi mintaqaga to‘g‘ri kelishi, hosildorlikni 
kanchalik bo‘lishiga qarab sarf xarajatlar hisoblanadi. 
Ma’lumki, mamlakatimizda paxta etishtirish bo‘yicha namunaviy texnologik 
kartalar 3 ta mintaqa bo‘yicha tuzilgan bo‘lib, amaliy texnologik kartalarni 
tuzishda xo‘jalik mutaxassislari uchun qo‘llanma vazifasini bajaradi. 
Respublika tumanlarining mantaqalar bo‘yicha taqsimlanishi keltirilgan.
Ammo paxta etishtiradigan fermer erlarini u yoki bu mintaqaga kiritish birmuncha 
shartli xarakterga egadir. CHunki, bir tumanning hududida ham tuprog‘i turli 
mintaqalarga taalluqli bo‘lgan erlar mavjud. Mintaqalar o‘ziga xos xususiyatlariga 
qarab quyidagi turlarga bo‘linadi: