Mashinalaridan foydalanish, texnik

mexanizatsiyalashtirish tushuniladi. 
Kompleks mexanizatsiyalashtirishning moddiy-texnik asosi mashinalar 
tizimidan iborat bo‘ladi. 
 Mashinalar tizimi texnologik jarayon va ish unumi bo‘yicha o‘zaro 
bog‘langan, ishlab chiqarishning yagona tugal texnologik siklidagi barcha 
ishlab 
chiqarish 
jarayonlarining 
kompleks 
mexanizatsiyalashtirishni 
ta’minlaydigan mashinalar va transport vositalari majmui iborat. 
Mashinalar tizimi ishlab chiqarish jarayonlarining jami texnologik 
xususiyatlariga bog‘liq. SHuning uchun quyidagilarni farqlash kerak: 

---

112 
- qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishining alohida sohalari (dehqonchidik, 
parrandachilik, chorvachilik) uchun soha mashinalar tizimi; 
- ma’lum ekinlar (paxtachilik, g‘alla ekinlari, poliz-sabzavot ekinlari va b.) 
uchun mashinalar tizimi bo‘lishi mumkin. 
Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishdagi mashinalar tizimini vazifasi: 
- mahsulot ishlab chiqarishdagi barcha texnologik jarayonlarni kompleks 
mexanizatsiyalashtirishni; 
- barcha ishlarni agrotexnik muddatlarda yuqori sifatli bajarishni; 
- mehnat unumdorligini oshirish va mahsulot ishlab chiqarishga harajatlarni 
kamaytirishni; 
- ishchi kuchidan yil davomida tekis foydalanishni; 
- texnikadan samarali foydalanishni ta’minlashi lozim. 
Mashinalar tizimini ishlab chiqishda tuproqning va ekinlarning fizik-mexanik 
xossalari, joylarning past-balandliklari, ishlov beriladigan dalalarning katta-
kichikligi, ekin maydonlarining strukturasi, o‘simliklarning agrotexnikasi va 
biologik xususiyatlari hisobga olinadi. 
Nazorat savollari 
1. Texnologik jarayonlarni qurish umumiy prinsiplariga nimalar kiradi? 
2. Qishloq xo‘jaligi ishlarining sifat ko‘rsatkichlari necha guruhga bo‘lingan? 
Ularga misollar keltiring. 
3. Qishloq xo‘jaligi ishlarining sifatiga ta’sir etuvchi omillarni ayting. 
4. Respublika tumanlari paxta etishtirish bo‘yicha nechta mantaqalarga 
bo‘lingan? Ularning mohiyatini tushintiring.
5. Mashinalar tizimi deb nimaga aytiladi? Uning asosiy vazifalarini ayting 

---

113