Mass-spektrometrik analiz usullari

Moddaning mass-spektri asosida miqdor analizi. Tashqi 
standart usuli. Bu usulda analiz qilish zarur bo’lgan birikmaning standart 
eritmasi tayyorlanadi. Ma’lum hajmdagi standart eritma mass-
spektrometrga kiritiladi. Signalning intensivligini o’lchab asbobga 
kiritilgan standart birikmaning miqdori bilan uning signali orasidagi 
bog’lanish o’rnatladi. Keyin tajribaning biror sharoitini o’zgartirmasdan 
asbobga analiz qilinayotgan namuna eritmasining shuncha hajmi kiritiladi 
va analiz qilinayotgan birikma analiz qilinayotgan birikma signalining 
intensivligi o’lchanadi. Namunaning miqdori bilan qayd qilinayotgan 
signalning intensivligi orasidagi bog’lanish chiziqli bo’lgan konsentrasiya 
oralig’ida quyidagi oddiy formula yordamida namunadagi moddaning 
miqdorini hisoblash mumkin 
kS
M

(5.1)
Bu yerda M – asbobga kiritilgan eritmaning hajmidagi aniqlanuvchi 
moddaning miqdori, S – aniqlanayotgan modda signalining intensivligi, k 
– standart eritmadan asbobga kiritilgan birikmaning miqdorini uning 
signaliga nisbatiga teng bo’lgan faktor (koeffisiyent). 
st
st
S
M
k

Elektron zarb usuli bilan ionlashtirganda namunaning miqdori bilan 
uning qayd qilinadigan signalining intensivligi orasidagi bog’lanish keng 
konsentrasiya oralig’ida chiziqli (6 tartibgacha) bo’ladi. Boshqa 
ionlashtirish usullari ishlatilganda ionlar manbaida kechadigan 
qo’shimcha jarayonlar hisobiga chiziqli bog’lanish oralig’i tor bo’ladi. 
Bunday hollarda miqdoriy analiz o’tkazish uchun darajalash grafigi 
qurish zarur bo’ladi. Buning uchun asbobga analiz qilinayotgan 
birikmaning har xil aniq miqdorini o’z ichiga olgan hajmi bir xil bo’lgan 
standart eritmalarini kiritish kerak. Olingan signallarning intensivliklari 
asosida darajalash grafigi quriladi. Ideal holda bu chiziq to’g’ri bo’lib 
koordinat boshidan o’tishi kerak. 
Afsuski, tashqi standart usuli ko’pincha ancha xatoliklarga olib 
keladi. Bu asbobga kiritilayotgan namunalarning hajmi absolyut darajada 
bir-biriga mos kelmasligi, shuningdek mass-spektrometrning ish maromi 
analiz va darajalash o’tkazish vaqtida o’zgarishi bilan bog’liq. Turli 
linzalardagi kuchlanish qiymatining kichik o’zgarishi, gaz-tashuvchi 
oqimning o’zgarishi yoki splitter maromida ishlaganda oqimni bo’lishni 
doim bir xil bo’lmasligi, ionlar manbaidagi bosimning kichkina 

---

o’zgarishlari bilan bog’liq o’zgarishlar ikkita ketma-ket o’lchashni 
absolyut bir xil bo’lishini ta’minlamaydi. Kun mobaynida katta sondagi 
namunalarni analiz qilishda bu farqlar ortib boradi. Shu munosabat bilan 
ichki standart usulini ishlatish afzal hisoblanadi.