247
17
Aniq integral tadbiqlari
Najmiddinova Shahnavoz
Namangan viloyati
Norin tumani
20-maktab
shahnavoznajmiddinova@gmail.come
Telefon: +998999171997
Annotatsiya: Ushbu maqola o’quvchilarni matematika faniga qiziqishini
oshirish,
matematik savodxonligini yanada boyitish haqida.
Kalit so’zlar: Kesik konusning hajmi, Konusning hajmi, Shar segmentining hajmi,
Silindrning hajmi, Sharning hajmi.
Yuzlarni integrallar yordamida hisoblash.
Masala. Rasmdagi
ABCD shakl yuzi
S hisoblansin.
∆
ravshanki, bu
shaklning S yuzi
aBCb va
aADb egri
chiziqli trapetsiyalar yuzlarining ayirmasiga teng:
𝑆 = ∫ 𝑓
�
(𝑥)𝑑𝑥 − ∫ 𝑓
�
(𝑥)𝑑𝑥 = ∫ (𝑓
�
(𝑥) −
�
�
�
�
�
�
𝑓
�
(𝑥))𝑑𝑥. (1)
Javob: 𝑆 = ∫ (𝑓
�
(𝑥) − 𝑓
�
(𝑥))𝑑𝑥.
�
�
▲
1-rasm
(1) formula 𝑓
�
(𝑥) ≥ 𝑓
�
(𝑥) shartni qaanoatlantiradigan uzluksiz funksiyalar
uchun to’g’ridir.
Misol. 𝑦 = 𝑥 to‘g‘ri chiziq va 𝑦 = 𝑥
�
+ 2𝑥– 2 parabola bilan chegaralangan
shakl yuzini hisoblang.
1)
𝑦 = 𝑥 va 𝑦 = 𝑥
�
+ 2𝑥– 2 chiziqlarning kesishish nuqtalarini topamiz:
2)
𝑦 = 𝑥
�
+ 2𝑥– 2 = 𝑥 tenglamadan 𝑥
�
= −2, 𝑥
�
= 1
Demak chiziqlar (1; 1), (– 2; – 2) nuqtalarda kesishadi. Ravshanki, (– 2; 1) oraliqda
𝑦 = 𝑥 funksiya grafigi 𝑦 = 𝑥
�
+ 2𝑥– 2
funksiya
grafigidan
yuqorida yotadi (1-rasm).
U holda (1) formulada
a=– 2,
b=1, 𝑓
�
(𝑥) = 𝑥,𝑓
�
(𝑥) = 𝑥
�
+
2𝑥– 2 desak, izlanayotgan yuz (1) ga
ko‘ra 𝑆 = ∫ (𝑥 − (𝑥
�
+ 2𝑥– 2))
�
��
𝑑𝑥 = ∫ (−𝑥
�
− 2𝑥 +
�
��
Do'stlaringiz bilan baham: