Mavzu: №1. Moddiy nuqta kinematikasining elementlari Reja

 tezlanish beruvchi kuchga aytiladi.Ya’ni 
2
1
*
1
1
sek
m
kg
N

 
Nyutonning uchinchi qonuni.
 Bu qonun ta‘sir va aks ta‘sir qonuni nomi bilan yuritiladi.
Jismlar o’zaro moduli jihatidan teng, ammo yo’nalishi jihatidan qarama-qarshi kuchlar bilan 
o’zaro ta‘sirlashadi. 
 
F
1
 = -F
2
(2.2.6) 
Nyutonning ikkinchi qonuniga asosan birinchi jism 
1
1
1
m
F
a

,ikkinchi jism esa 
2
2
2
m
F
a

tezlanish oladi. (2.2.6) ni hisobga olsak, yuqoridagi ikki ifodadan quyidagini hosil qilamiz; 
2
1
2
1
m
m
a
a

yoki
2
2
2
1
m
m
а
а

(2.2.7) 
Demak, o’zaro ta‘sirlashuvchi ikki jism qarama – qarshi tomonlarga yo’nalgan va 
o’zlarining massalariga teskari proporsional bo’lgan tezlanishlar olar ekan. Bu qonunga reaktiv 
kuchlar harakatini misol keltirish mumkin. Nyuton qonunlaridan foydalanib, harakatdagi 
jismlarning fazodagi koordinatalarini hisoblash bilan bir qatorda jismga ta‘sir etayotgan kuchlarni 
ham aniqlash mumkin. 

2.3. Og’irlik kuchi.Butun olam tortishish qonuni
. Yer bilan bog’liq sanoq sistemasida 
massasi
m bo’lgan jismga qanday kuch ta’sir etadi: 
mg
F
P
G


(2.3.1) 
Og’irlik kuchi – bu kuch ta’sirida har qanday jism Yerga tortiladi.Bu kuch ta’sirida jismlar 
Yerga tomon bir xil 
2
/
81
,
9
sek
m
g

tezlanish bilan 
harakatlanadilar.Bu erkin tushish tezlanishi deb ataladi. 
Jismning og’irligi deb,Yerning tortishi tufayli jismlarning 
tayanchga yoki osmaga ta’sir etuvchi kuchga aytiladi.a)Tinch 
turgan jismga ta’sir etuvchi kuchlarning teng ta’sir etuvchisi nolga 
teng.Pastga yo’nalgan 
G
F -og’irlik kuchini 
N
F - reaksiya kuchi 
muvozanatga keltiradi. 

Jismlar orasidagi tortishish kuchlarining qonuniyatini 1687 yilda 
Nyuton tomonidan aniqlangan bo’lib,uni odatda butun olam 
tortishish qonuni deb ataladi.