Мавзу 11. Лойиха тавакалчилигини бошкаруви, 11. 1Асосий тушунчалар: хатар ва ноаниқлик

Молиявий даромадларни ёъқотиш хатари, ҳодисани (суғурта қилиш) 
рўёбга чиқмаслик ёки иқтисодий фаолиятни тўхтатиб қўйиш оқибатида 
билвосита (иккинчи даражали) моддий зарар (ёъқотилган фойда) этказиш 
хавфи ҳисобланади. 
Инвестиция хатари - биржа бозори хавфи. Инвестицион 
таваккалчиликнинг моҳияти инвестиция капиталининг ёъқолиши хавфи ёки 
кутилаётган даромадлар билан ифодаланади. Инвестиция хавфининг қуйидаги 
турлари мавжуд: 
- капитал - қимматли қоғозларга бошқа активларга(кўчмас мулк) 
нисбатан инвестиция киритиш хавфи; 
- селектив - муайян захиралар, облигатсияларга инвестиция киритиш 
хавфи; 
- қимматли қоғозларни сотиб олиш муддати билан боғлиқ бўлган 
вақтинчалик муддат; 
- қонунчиликдаги ўзгаришлар (хусусийлаштириш қоидалари, солиқ 
қонунлари); 
- қимматли қоғозларнинг жорий қийматига таъсир кўрсатадиган банк 
депозитлари бўйича фоизлар ўзгаришидан келиб чиққан фоизли; 
- ликвидлик - қийинчиликлар ёки актсияларни сотиш имконияти ёъқлиги 
туфайли капитал ёъқолишидан; 
- кредит - қимматли қоғозлар бўйича фоизларни тўламаслик хавфи ёки 
акциялар баҳосидаги ўзгаришлар натижасида этказилган зарарлар. 
- лойиҳа - лойиҳанинг прогнозланган версиясига нисбатан зарар ёки 
ёъқотиш эҳтимоли. Бир қатор лойиҳа хавфи мавжуд: лойиҳа учун ягона хатар 
- ушбу лойиҳа компаниянинг ягона активи бўлган тақдирда, лойиҳа учун хавф 
туғдириш; компания ичидаги хатар - лойиҳанинг компаниянинг умумий 
таваккалчилигига таъсирини акс эттиради, лойиҳанинг компаниянинг 
даромадларидаги ўзгаришларга таъсири билан ўлчанади; бозор хатари (ёки 
бета риски) - бу диверсификатсия қилиш йўли билан бартараф этилиши 
мумкин бўлмаган лойиҳа хавфининг бир қисми, яъни турли инвестиция 
лойиҳаларининг инвестиция портфелига интегратсиялашуви. 
Инвестиция портфели - даромадларни ишлаб чиқариш мақсадида 
даромадли объектларга капитал маблағларини инвестициялаш учун инвестор 
томонидан инвестиция лойиҳаларида инвестиция лойиҳалари бўйича 

---

қимматли қоғозлар ва инвестициялар тўплами. Агар инвестиция портфели 
маълум даражадаги таваккалчилик даражаси ёки даромаднинг минимал хавфи 
учун мумкин бўлган энг юқори даромадни таъминласагина самарали 
ҳисобланади.