Mavzu №15 turg’unlik davrini kesish jarayononing tezligiga bog’likligi reja

Tezlik - turg’unlik bog’liqligining ekstremal xarakteri. Baozi xollarda kesuvchi asbobning turg’unligi uning charxlashlar orasidagi ish uzoqligini emas, balki buyum (detal) miqdori n, qirindi xajmi Q yoki turg’unlik davrida ishlov berilgan buyum yuzasining maydoni S bilan xarakterlanadi.
Q=tSVT m(sm) (120),

S=SVT m(10sm)

BU erda t-kesish chuqurligi, m(mm);

S-bir aylanishga surish, m(mm);

V-Urtacha kesish tezligi, m/sek (m/min);

T-turg’unlik davri, sek(min).

(6) formulaga (7) formuladagi T qiymatni quyib quyidagini topamiz:

(121)

Q kattalik debet deb nomlanadi.

z kursatkichning barcha birdan katta qiymatlarida debet turg’unlik kabi z ning barcha musbat qiymatlarida kesish tezligini kamayishi bilan tUxtovsiz Usishi shart. Biroq, tekshirishlar shuni kUrsatadiki, debet va turg’unlik davrini kesish tezligiga bog’liqligi barcha tezliklarda xamisha birxil va bir maonoli xisoblanmaydi. Debet kabi turg’unlik davri xam kesish tezligini kamayishida oldin Usadi, maksimumga erishadi, sungra kamaya beradi. Debetning (va ishlov berilgan yuza maydoni) maksimumga erishgan kesish tezligi qiymatini eng kichik eyilish tezligi V ni deb ataymiz.

Bunga muvofiq T va Q ni kesish tezligiga bog’liqligi 89-shaklda kUrsatilgan egri chiziq bilan ifodalanadi. Turg’unlik davrining maksimumiga t=0 qiymat, debetning maksimumiga z=1 qiymat javob beradi.

Tajriba natijalarini taqqoslash shuni kUrsatadiki, tezkesar keskichlar uchun debetning egri chizig’i eng yuqori kesish tezligi zonasida joylashadi va debet maksimumi uglerodli keskichlarnikicha nisbatan yuqori buladi. Lekin, kichik kesish tezliklarida debet kabi uglerodli keskichlar uchun turg’unlik davri tezkesar keskichlarnikicha nisbatan yuqori buladi (90-shakldagi a va b nuqtalarga qara).

SHunga Uxshash kurinish qiyin ishlov beriladigan materiallarga tezkesar va qattiq qotishmali keskichlar bilan ishlov berish taqqoslanganda kuzatiladi, masalan molibden va konstruktsion pulat.

Birqancha tajribalarda tatqiqotchilar ikkita maksimumli debetning egri chizig’ini olishgan (shakl-91).

Birinchi tatqiqotchilar uchun mutlaqo tasodifiy xisoblanuvchi va T-V bog’liqlik bilan qarama - qarshilikda joylashuvchi debet Uzgarishining bu ajoyib xususiyatlarini, kesish xaroratini Uzgarishda mexanik xossalarini, qismon kesilayotgan qatlam va keskich kesuvchi qismini qattiqligini Uzgarish qonuniyatlari bilan tushuntiriladi. Kesuvchi asbob kesuvchi qismining va kesilayotgan metall qatlamning qattiqliklari orasidagi farq katta bUlsa, keskich turg’unligi shunchalik katta, uning eyilishi esa shunchalik kichik buladi. Aniq bir xaroratlarda bu farq maksimumga erishadi va bu kesish xaroratlariga kesuvchi asbobning minimal eyilishi va maksimal turg’unlik yoki eng katta debet javob beradi. T-V chiziq maksimumning mavjudligi shuningdek toblangan pulatlarni qattiq qotishmali keskichlar bilan tezkor yunishda topilgan edi.

Keskichlar kichik kesish tezligida tez Utmaslanadi, V=4 m/sek (235 m/min) yuqori tezlikda keskich turg’unligi maksimumga erishadi.

Bu xodisani tushuntirish, ishlov beriladigan material (toblangan uglerodli pulat) qattiqligini va kesuvchi qattiq qotishmali plastinkni kesish xaroratiga bog’liqligini 92- shakl beradi: yuqori tezlikga muvofiq bUluvchi 800 850S xaroratda qattiq qotishmali kesuvchi asbobning kesuvchi qismining qattiqligi biroz kamayadi, u xolda metalning kesilayotgan qatlami kabi toblashni yukotadi va ancha yumshoq bUlib qoladi. V=235 m/min tezlikda kesuvchi asbob kesuvchi qismi va kesilayotgan metall qatlami qattiqliklari orasidagi farq shu yuqori qattiqlikda keskich turg’unligini oshishi bilan tushuntiriladi.

Kup sonli tajribalar shuni kUrsatadiki, qattiq qotishmalar bilan pulatni yunishda T-V egri chiziqlar 0,5 - 1,0 m/sek (30-60 m/min) kesish tezligi va 300 - 1600 min bulgan katta turg’unlik davri zonasida maksimumga ega buladi.

Biroq, eng katta turg’unlik davrini yoki maksimal debetni beruvchi ish kichik kesish tezliklarda kup xollarda foydasiz xisoblanadi, chunki bunday maromlarda ishlov berish kam unumdorlikka ega. Minimal eyilish tezligidan kichik bulgan tezliklarda ish ayniqsa maqsadga muvofiq emas, chunki u faqatgina kam unumdorlikka ega bUlibgina qolmasdan, kesuvchi asbob turg’unligini xam pasaytirib yuboradi.

Kichik kesish tezliklarda qattiq qotishmalar va mineralokeramika bilan ishlov berish tez - tez kesuvchi asbob kesuvchi qismining materialini kesuvchi qirra bUylab murt eyilishni (uvalanishni) chaqiradi.

Amaliy jixotdan ishlov berishni debet egri chizig’ining pastlashib beruvchi (Ung) bUlagiga muvofiq bUluvchi tezliklarda Utkaziladi. Agar debet yoki turg’unlik egri chizig’i kesish tezligi funktsiyasi sifatida ikkita maksimum (ikki chUqqi) ga ega bUlsa, u xolda ishlov berishni kup xollarda tezliklar zonasida (91-shaklga qara) Ung chUqqining patslashuvchi bUlagiga muvofiq bUluvchi tezliklarda bajarish kUzda tutiladi. Bularga (1) va (2) formulalar bilan ifodalanuvchi bir maonoli bog’liqlik Urniga ega, kursatkich esa taxminan doimiyligicha qoladi.