Mavzu №15 turg’unlik davrini kesish jarayononing tezligiga bog’likligi reja

Iqtisodiy turg’unlik davri. Kesish maromlari buyicha normativlarda turg’unlik davrini tanlash asosiga, berilgan ish joyining eng katta unumdorligi emas, balki operatsiyaning minimal tannarxi, ya`ni maxsulot birligiga tugri ketuvchi, mexnatning xaqiqiy va moddiylashgan eng kichik sarflari qUyilgan.

Detallarga ishlov umuman olganda eng katta unumdorlikning turg’unligida emas, balki imkoni boricha iqtisodiy turg’unlik davrida T_iqt bajarish tavsiya etiladi.

Iqtisodiy turg’unlik davri deb ishlov berishga ketgan sarflar singari maxsulot birligiga taxluqli bulgan kesuvchi asboblarni taomirlash va tiklashga ketgan minimal sarflar yig’indisiga aytiladi.

Boshqacha qilib aytganda iqtisodiy turg’unlik davri deb maxsulotning eng kichik tannarxiga muvofiq bulgan, turg’unlik davriga aytiladi.

Bir keskichli tokarlik ishlov berishda T_iqt aniqlash uchun formulani keltirib chiqamiz.

Korxona tannarxining elementlari birinchi yaqinlashishida 2 guruxga bUlinishi mumkin:

1) tannarx elementlari, buning qiymati kesish tezligiga bog’liq ravishda Uzgaradi (A_uzg).

2) tannarx elementlari, bular kesish tezligiga bog’liq emas:

Bitta detal tannarxi elementlarining birinchi guruxi quyidagi formula kurinishida ifodalanishi mumkin.
(143)

bu erda: E=a_{ish g}+a_{das g} ishlab chiqarishni ish xaqi va mashina vaqti bir minutining baxosi;

a_{ish g} - dastgoxchining bir minutiga qUshilgan ish xaqi (tiynda);

a_das - dastgoxning bir minutidagi ishlatilishiga bog’liq bulgan sarflar (tiynda);

S- kesuvchi asbobni turg’unlik davrida ishlatilishiga bog’liq bulgan sarflar (tiyinda);

n_T - turg’unlik davri mobaynida ishlov berilgan detallar miqdori.

Kesish tezligiga shuningdek turg’unlik davriga faqat Uzgaruvchi iyg’indisi (A_uzg) bog’liq bUldai, u xolda A_uzg qiymatining minimumiga muvofiq bulgan turg’unlik davri iqtisodiy buladi.

T turg’unlik davri orqali (143) formulaga kiruvchi T_as va n_T Uzgaruvchi qiymatlarni quyidagicha ifodalaymiz:
Biz

(144)

egamiz.

(30) formulaga (24) formuladagi T_as ni qUyib quyidagi topamiz:

(145)

(24) va (31) formulalardagi T_as va nlarni (29) formulaga qUyib soddalashtirishdan keyin quyidagi xosil qilamiz:

(146)

A_uzg qiymati (T)=0 bulganda minimumga erishadi.

(T) ni differentsialab va xosilani nolga tenglab qUyidagini topamiz:

(147)

yoki
(148)

bu erda:

I_T = ET_alm + S (149)
(33) va (34) formulalar boshqa kurinishda xam bulishi mumkin. z ni orqali almashtirib quyidagini topamiz:
(150)

E va S qiymatlarni aniqlashda tUxtalib Utamiz.

E qiymatiga dastgoxining ish xaqi a_ishg (kushimchalari bilan) va dastgoxni bir minut ishlatishga ketgan sarflar a_day kiradi. Bu sarflar elektroenergiyaning,moylovchi va artuvchi materiallarning narxlari, amortizatsion ajratmalar, oddiy taomirlash buyicha sarflardan tashqil topgan. xamma bu elementlar xaqidagi ma`lumotlar adabiyotlarda berilgan.

SHunday qilib, iqtisodiy turg’unlik davrining qiymati kupgina Uzgaruvchi omillarga bog’liq buladi va tabiy ravishda turli xil ishlab chiqarish sharoiti va turli xil keskichlar uchun doimiy bulishi mumkin emas.

CHunki katta keskichlar kichiklarga nisbatan qimmatroq buladi, bu S qiymatda eks etadi, u xolda keskich Ulchamlarini oshishi bilan iqtisodiy turg’unlik davri Usadi.

YUqori xaq tUlanadigan ishchilar uchun, shuningdek qimmatturuvchi (yirik) dastgoxlarda ishlashda bitta mashina minuti qiymati E yuqori va iqtisodiy turg’unlik davri kichik bulishi kerak.

Qattiq qotishma bilan qoplangan keskichlar tezkesar keskichlarga qaraganda qimmatroq turadi va qattiq qotishmali keskichlar uchun S qiymat muvofiq ravishda katta: lekin qattiq qotishmalar uchun z qiymat tezkesar keskichlarga uchun, nisbatan ancha kichik, u xolda u va boshqa keskichlar uchun T_ikt qiymat amaliy ravishda deyarli bir xil buladi. Bitta keskich bilan tokarlik ishlov berishda T_iq qiymat 30 dan 90 minutgacha bulgan chegarada buladi.