Mavzu 24 oshqozon va 12 barmoqli ichak yara kasalligi. Mashg‘ulot maqsadi

YAra kasalligi rivojlanishiga ko‘maklashuvchi kasalliklar: 
 Srunkali obstruktiv bronxit, bronxial astma, o‘pka emfizemasi; 
 Surunkali yurak qon-tomir kasalliklari; 
 Jigar sirrozi; 
 Me’da osti bezi kksalliklari. 
 Ushbu kasalliklar natijasida gipoksemiya, me’da shilliq qavati ishemiyasi, uning himoya omillari 
faoliyatitning pasayishiga sabab bo‘ladi. 
Bundan tashqari hozirgi kunda yara kasalligi kelib chiqishiga genetik omillarning 
ahamiyati katta. YAra kasalligining genetik markerlariga quyidagilar tegishli: 
 Me’da bezlari tarkibidagi qoplama hujayralarining ko‘p miqdorda bo‘lishi va uning natijasida 
shirasi tarkibida xlorid kislotaning turg‘un yuqori bo‘lishi. 
 Qon zardobidagi pepsinogen I, II va me’da shirasi tarkibidagi pepsinogenning “ulsirogen” 
fraksiyasining yuqori bo‘lishi. 
 Ovqat qabul qilishga javoban gastrinning ko‘p miqdorda ajralishi. 
 O (I) qon guruhi, YAK rivojlanish havfini 35% oshiradi. 
 HLA – antigen V
15
, V
5
, V
35
ning aniqlanishi. 
 α
1
-antitripsin faolligining pasayishi va α
2
- makroglobulin deffitsiti. 
 So‘lakda agglyutinogenlarning (me’da shilliq qavatining himoya omili) bo‘lmasligi. 
 Fukoglikoproteinlar – asosiy gastroprotektorlarning genetik etishmasligi. 
 Sekretor immunoglobulin A ning sekretsiyasining buzilishi va boshqalar. 

---

Patogenezi. 
Klassik tassavurlarga ko‘ra yara kasalligi me’da va 12 b.i. shilliq qavatining agressiv va 
himoya mexanizmlari orasidagi mutanosiblik buzilishidan kelib chiqadi.
Agresiiya omillari:

Xlorid kislota me’da tanasi va tubida joylashgan qoplovchi hujayralar tomonidan sekretsiya 
bo‘ladi. Xlorid kislotasi sekretsiyasining boshqaruvida har xil kimyoviy va neyrogumoral omillar 
qatnashadi. Xlorid kislotasi sekretsiyasini gastrin va adashgan nervning postganglionar nerv 
tolalari stimulyatsiya qiladi. Xlorid kislota sekretsiyasining asosiy stimulyatori - ovqat qabul 
qilish hisoblanadi. 

Gastrin, xlorid kislotaning eng kuchli stimulyatori bo‘lib, meda tubi va buyin qismining pilorik 
bezlarida joylashgan G hujayralarining sekretor granulalaridan qonga o‘tadi. Gastrin va adashgan 
nerv ta’siri o‘zaro bog‘liq bo‘lib, adashgan nervning qoplama xujayralari M- xolinoritseptorlar 
stimulatsiyasiga G- hujayralardan gastrin ajralishiga sabab bo‘ladi. Bu o‘z navbatida me’daning 
semiz va enteroxromaffinsimon hujayralaridan gistamin sekretsiyasiga olib keladi.

Xlorid kislotasi sekretsiyasidagi gistaminning roli N
2
- gistamin blokatorlar kashfiyot qilingandan 
so‘ng aniqlanadi. Ushbu dori vositalar medaning qoplama hujayralarida joylashgan N
2
retseptorlarga gistamin ta’sirini ingibitorlaydi. Gistamin sAMFni oshiradi, proteinkinazani 
faollashtiradi va bu xlorid kislotasi sekretsiyasini ko‘payishiga olib keladi. Gastrin bevosita 
qoplama 
xujayralarga 
ta’sir ko‘rsatgan xolda shu sekretsiyani ko‘paytiradi va 
enteroxromafoginsimon xujayralardan gistamin ajralishini kuchaytiradi.