Мавзу: Автомобил йўлларини эксплуатация қилишда ҳаракат хавфсизлигини таъминлаш р е ж а

• МАВЗУ: Автомобил йўлларини эксплуатация қилишда ҳаракат хавфсизлигини таъминлаш
• Р Е Ж А:

• 1.Йўлдаги сирпанчиқликнинг ва қоплама равонлигининг ҳаракат хавсизлигига таъсири.
• 2.Ҳаракат хавфсизлигини ошириш мақсадида ҳаракатни ташкил қилиш.
• 3.Пиёдалар ҳаракат хавфсизлигини таъминлаш.
• 4.Ҳаракат шароити ва йўл шароити ҳақида ҳайдовчиларга тезкор ахборот етказиш.
• 5.Ҳаракат хавфсизлиги таъминлаш тадбирлари. Йўл ҳаракатини ташкил этишнинг услубий асослари ва амалий тадбирлар.
• 6.Чорраҳаларда ва режадаги кичик эгриларда хавфсиз ҳаракатни тартибга солишнинг амалий тадбирлари.
• 7.Йўл ҳаракатини ташкил этишда йўл ҳаракати хавфсизлиги муҳандисларининг вазифалари. Автомобил йўлларининг таъмирланаётган бўлакларида ҳаракат хавфсизлигини таъминлаш.

• Қопламанинг сирпанчиқлиги ҳаракат хавфсизлигини таъминлашда асосий ТЭК бири ҳисобланиб, ТВ шинаси қоплама юзаси билан меъёрий тишлашишини таъминланиши йўл қопламасининг ғадир-будирлигига боғлиқдир. Автомобиль йўлларида эксплуатация давомида қопламанинг устки юзасида турли даражада емирилишлар юзага келиб, тишлашиш коэффициенти меъёрий талабларга жавоб бермай қолади.
• Йўл қопламасининг тишлашиш коэффициенти қуйидаги формула орқали аниқланади:
• бу ерда, -меъёрий тишлашиш коэффициенти.
• -ҳақиқий қопламадаги тишлашиш коэффициенти.

• Йўл қопламаси сирпанчиқлик меъзони тишлашиш коэффициенти ҳисобланади. Ғилдирак шинасининг йўл қопламаси билан етарли даражада тишлашмаслиги оғир оқибатларга олиб келувчи йўл-транспорт ҳодисаларига сабаб бўлади.
• Статистика шуни кўрсатадики, тишлашиш коэффициентининг паст кўрсаткичи оқибатида барча ЙТҲнинг баҳор-кузги мавсумидаги 70%и ва ёз мавсумида 30% и содир бўлади.
• Тишлашиш коэффициентини аниқлаш учун махсус асбоб-ускуналар ёрдамида турли лаборатория текширувлари ўтказилади. Тишлашиш коэффициенти меъёрий талабларга жавоб бермаса, тишлашиш коэффициентини ошириш мақсадида юзага ишлов бериш технологик жараёнлари бажарилади.

Ҳаракатланиш шартлари		Бўйлама тишлашиш коэффициенти φ
Енгил	Тўғри ёки 1000 м ва ундан ортиқ радиусли эгри, бўйлама оғиши 30 % дан кўп бўлмаган, кўндаланг профиль элементлари билан, мустаҳкамланган йўл четили, бир даражадаги кесишувларсиз, юкланиш 0,3 дан ортиқ эмас.	0,45
Қийинроқ	250...1000 м радиусли эгри, тушиш ва чиқишда 30...60 % оғиш; йўл қатнов қисми торайган зоналарда, юкланиш 0,3...0,5	0,45…0,5
Хатарли	Кўриш масофаси ҳисобланганидан кичик, оғишлар ҳисобланганидан ортиқ, бир даражадаги кесишувлар, юкланиш 0,5 дан юқори.	0,6

• Равонлик деб йўл тўшамасининг чегаравий диапазондаги тўлқин узунлигини 0,5-50 м оралиқда ҳақиқий текис юзага нисбатан оғишига айтилади.
• Бунда қоплама юзасини автомобил динамикасига, динамик юкланганликка ва ҳаракат қулайлигига таъсир қиладиган даражада, лойиҳавий юзага нисбатан оғиши тушунилади.

• Йўл қопламалари равонлигига қўйилган талабларни ишлаб чиқишда автомобилнинг ҳисобий тезликда рухсат этилган тебранишлар ампелетутаси ва тезланишга асосланади. Бу меъзонлар асосида автомобилнинг рухсат этилган у ёки бу тебранишлари баҳоланади:
• -юришнинг қулайлиги;
• -ҳайдовчи ва йўловчилар учун қулайлик;
• -автомобиль кузовида юкларнинг турғунлиги;
• -автомобилнинг рессори ва бошқа қисмларини ишончли ва узоқ муддат ишлашига.
• Асосий меъзон ҳайдовчи ва йўловчиларни қулайликлар билан таъминланиши ҳисобланади.