- Энг баланд тўлқин (34 м) Тинч океаннинг шимолий қисмида қайд қилинган.
- Тропик ва мўтадил кенгликларда довуллар тез-тез кузатилади.
- Даҳшатли тўлқинлардан бири сунами (японча - ажал ва вайроналик келтирувчи тўлқинлар) зилзила ва ҳаракатдаги вулқонлар таъсирида ҳосил бўлади.
- Очиқ океанда баландлиги 1 м дан ошмайди. Лекин қирғоққа келганда 10 м, айрим пайтларда 50 м га 39 кўтарилади.
- Тезлиги соатига 700-800 км ни ташкил этади. Жуда катта иқтисодий ва маънавий зиён келтиради.
Денгизлар, кўллар, дарёлар-гидросферанинг таркибий қисмлари - Дарё, кўл, ботқоқлик, муз ва ерости сувлари гидросферанинг қуруқликдаги сувларидир.
- Улар умумий гидросфера сувларининг 3,5 % қисмини ташкил этади. Шундан 2,5 % и чучук сувлардир.
- Дарёларнинг зичлиги, серсувлиги иқлимга ва релефга боғлиқ.
- Ёғинлар кўп ёғадиган ҳудудларда Амазонка, Конго, Миссисипи, Хуанхе, Волга каби дарёлар ҳосил бўлган.
- Кам ёғин ёғадиган чўлларда дарёлар бўлмайди. Сирдарё, Амударё, Нил каби транзит дарёлар чўлларни кесиб ўтади.
Денгизлар, кўллар, дарёлар-гидросферанинг таркибий қисмлари - Кўллар катталиги, чуқурлиги, оқар ёки оқмаслиги, шўр ёки чучуклиги ва келиб чиқишига кўра хилма-хилдир.
- Дунёдаги энг катта кўл Каспий кўли (376 минг км2) бўлиб, у ва Оролни катталиги учун денгиз деб аташган.
- Берк ҳавзада жойлашган Каспий, Орол, Иссиқкўл ва Балхаш оқмас кўллар ҳисобланади.
- Дунёдаги энг чуқур кўллар Байкал (1 620 м) ва Танганика (1 470 м) оқар кўлларидир. Балхаш кўлининг ярми чучук, ярми шўр. Рудолф кўли ва Ўлик денгиз (270‰) шўр кўллардир.
- Келиб чиқишига кўра, кўллар 23 тектоник (Байкал, Танганика, Няса), музлик ҳосил қилган (Финландиядаги кўпчилик кўллар), тоғлардаги морена, вулқонли, қайир, сунъий, карст кўлларга бўлинади.
Денгизлар, кўллар, дарёлар-гидросферанинг таркибий қисмлари
Do'stlaringiz bilan baham: |
