Mavzu: Falsafa fanining predmeti va uning pedagoglar uchun nazariy va amaliy axamiyati. Reja

Tushuncha deb – olamdagi narsa va xodisalarning umumiy, muhim belgilarini inson ongida yaxlit ifodalaydigan tafakkur shakliga aytiladi.
Hukm deb - olamdagi narsa va hodisalar haqidagi tasdiq yoki inkor mazmunidagi bildirilgan fikrlarga aytiladi.
xar qadnday mushohadaning tartibi:

• 
  sub’ekt
  
• 
  predikat
  
• 
  kvantor so‘z
  
• 
  ayrim xollarda mantiqiy bog‘lovchilardan iborat bo‘ladi
  

hukmlar tuzilishiga ko‘ra:
sodda va murakkab turlarga bo‘linidi.
sodda hukmda bir sub’ekt (s)va bir predikat (p) bo‘ladi.
m: baliqlar (s) jabrasi bilan nafas oladi (p).
sodda hukmlar 3 turga bo‘linadi:

• 
  atributiv hukm
  
• 
  munosabatga doir hukm
  
• 
  mavjudlikka doir hukm
  

hukmlar birlashga klassifikatsiyasi bo‘yicha quyidagi turlarga bo‘linadi:

• 
  umumiy tasdiq a barcha s-p dir
  

m: hamma baliqlar suvda yashaydi

• 
  umumiy inkor e hech bir s-p emasdir
  

m: hech bir abiturient talaba emas

• 
  juziy tasdiq i ba’zi s-p dir
  

m: ba’zi talabalar sportchidir

• 
  juziy inkor o ba’zi s-p emasdir
  

m:ba’zi talabalar a’lochi emas
murakkab hukmlar bir necha sodda hukmlardan tashkil topadi. mur-b hukmlar tarkibida yo sub’ekt, yo predikat, yoki sub’ekt ham predikat ham birdan ortiq bo‘ladi.

m: buxoro, xeva, samarqand sharqning qadimiy shaharlaridir.

murakkab hukmlar 3 turkumka bo‘linadi:

• 
  bog‘langanhukm;
  
• 
  ayruvchi hukm;
  
• 
  shartli hukm
  

2. Axloqshunoslik fanining bahs mavzusi (predmeti)ni axloq, xulq,odob - tashkil etadi. axloqshunoslik (etika)ning ob’ekti – odam, inson, shaxs. etika fanining maqsadi:yuksak axloqiy fazilatli shaxslarni tarbiyalash.
etika - yunoncha “ethos” so`zidan olingan. odat, odob, rasm-rusum, fe`l-atvor ma`nolarini bildiradi. ushbu tushuncha arastu (e.a.384-322 yy) tomonidan axloqning sinonimi sifatida ishlatilgan.
axloq- arabchadan olingan bo`lib, xulq, odob, fe`l-atvor ma`nolarini anglatadi.
etika tushunchasi hozirgi adabiyotlarda kishilar muomalasida asosan quyidagi uch ma’noda qo’llaniladi:

• 
  kundalik hayot muomalasida etika - axloq, odob, xulq-atvor ma’nolarini anglatadi;
  
• 
  ma’lum bir ijtimoiy guruhlar, kasb - hunar yoki ixtisosliklar, chunonchi, savdogarlar etikasi, tadbirkorlar etikasi, o’qituvchilar etikasi, shifokorlar etikasi, rahbarlar etikasi va shu kabilarni bildiradi.
  
• 
  ko’pchilik holda kishilarning axloq - odobini, xulqini, fe’l - atvorini o’rganuvchi fanni etika, ya’ni axloqshunoslik deb yuritiladi.
  

axloq deb - kishilarning yurish -turushlari, o’zaro bir-biriga, mehnatga, oilaga, vatanga bo’lgan tarixiy muayyan munosabatlari, qoidalari va tamoyillarining jamiga aytiladi/
etika fanining asosiy funksiyalari: bilish, boshqarish, yo`naltirish, baholash. tarbiyalash.
xozirgi davrda etikaning turli global muammolari vujudga kelmoqda. ular:

• 
  xx va xxi asrda erishilgan fan-texnika yutuqlari (sovuq urush xavfi, urush qurollari)ni ishlab chiqarish korxonalari va sinov maydonlari ekologik buhronlarning manbaidir;
  
• 
  texnikaviy muhitda (noosferada) axloqiy muhitni (etosferani) barqaror etish:
  
• 
  biologik etika, ekologik axloq, o`lim jazosini bekor qilish muammolari ham global tabiatga ega
  

bugingi kunga kelib “etika” fanining tadqiqot doirasi shu qadar kengayib bormoqdaki, u deyarli barcha sohalarda jumladan, sog`liqni saqlash tizimida – tibbiyot etikasi va bioetika,, ekologiya sohasida - - ekologik etika va axloqiy makon kabi sohalarning yuzaga kelgani shukar jumlasidandir.jamiyatda ma`naviyatni yuksaltirishni “etika” fanisiz tasavvur qilib bo`lmaydi. mamlatamizda farzandlarimizni milliy tarbiya, axloq-odob asosida voyaga yetkazish dolzarb ahamiyat kasb etib kelgan.

2. etika fanida qo‘llaniladigan barcha tushunchalarni 3 guruhga bo‘lamiz:

1. ahloqiy bilish bilan real hayot o‘rtasidagi eng muhim aloqa va munosabatlarni in’ikos ettiruvchi, axloq ilmining mezonini ifodalovchi tushunchalar. ularni biz etikaning mezoniy tushunchalari yoxud kategoriyalari sifatida olib qaraymiz.
2. nisbatan qamrovchi tushunchalarni - axloqiy tamoyillar
3. axloqiy me’yorlar