Mavzu: Farg’ona viloyati arxitektura yodgorliklari

Muhammad Jalil Podshohpirim ziyoratgohi

Akademik Yaxyo G'ulomov ushbu ziyoratgoH xaqda shunday yozadi: “Poshshoi pir mozori. Ush nom afsonaviy inson Poshshoi pir maqbarasi nomidan kelib chiqqan. Maqbara qabr turgan hona va ziyoratonadan iborat. Maqbara peshtoqi g'arbga solish. Ziyoratona gumbazining qurilish uslubi XVIII asrdagi madrasani eslatadi. Qabrga hona ikki chiqish yo'dan iborat: biri ziyorathona orqali, biri boshqa janubga yordam aloxida pastakkina hona orqali.Ko'rinishidan ushbu maqbaraga kirish yo'li ziyoratona qurilishi avvalo byerkitib yuborilgan. Maxalliy axoli maqbara qurilishini Amir Temurga bog'laydilar. Qabristoning katta maydonining ustki hosil sho'rhok yerdan iborat bo'lib, unda O'rta Osiyoda mo'g'ullar xukmronligi davriga hos pishiq g'isht parchalari mavjud”.
Ziyorona tarxi chortoqli ( 5,2 m) bo'lib, devor satxiga chuqur ravoqli to'qchalar ishlangan, qabr joyi hona tarxi esa to'g'ri burchakli .Ganch bilan suvalgan ikki xonaga yorug'lik geometrik shakldagi bezakdor panjaralar o'zgartirish ravoqli darchalardan tushadi. Ikki tavaqali yog'och eshiklar yuzaroq o'yma naqshlar bilan. Maqbara birgalikdasi somonli loysuvoq qilingan Muhammad Jalil Podshohpirim ziyoratgohi (Maqbara, bino-inshootlar, darvozaxona) — Oʻzbekistondagi madaniy meʼros obyekti. Diqqatga sazovor joy. Obyekt davri: XVI asr . Fargʻona viloyatining Buvayda tumanida joylashgan. Obyekt manzili: “Begabod” MFY . Koʻchmas mulkka boʻlgan huquq: Davlat mulki. Fargʻona viloyati madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida “Vaqf” xayriya jamoat fondiga tekin foydalanish shartnomasi asosida biriktirilgan. Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan — davlat muhofazasiga olingan.

Ziyrak momo ziyoratgohi

Bu yerli axoli Zuray momo, Zo‘rayk momo, ba'zilar Ziyrak momo, Zirakoy momo ham deyishadi. Ushbu ziyoratgoh haqida Anvar Obidjon shunday yozadi: “Qadimda ayollar ismini turli taqinchoq va bezaklar bilan atash xollari uchrab turgan. Shuni nazarda tutsak hamda bu ziyoratgoh o‘lkamizga islom dini yoyilishidan avval mavjud bo‘lganligini inobatga olsak “Zirak” haqiqatga eng yaqinidir”. Rivoyatlarga ko‘ra bu yerda mavjud bo‘lgan qadimiy shahar malikasi o‘ta ochiqqo‘lligi bois Tangri uning ziragi ko‘ziga o‘tkir nur ato etgan, boshqa rivoyatga ko‘ra malika vafot etishidan oldin suyukli ziragi bilan dafn etishni vasiyat qilgan. Bu joyni ziyorat qilgani kelgan ayollar ichida sahvatlilari bo‘lsa, ularning ziragi bir lahzaga chaqnab ketar ekan.