Mavzu: Farg’ona viloyati arxitektura yodgorliklari

Xo‘ja Abu Turob buva ziyoratgohi

Dang'ara tumanining Tumor qishlog'ida joylashgan Ho'ja Turob ziyoratgoxining Jamol Qarshiy asaridagi Imom Abdullox Boxirga doir ma'lumotlar bilan bog'lab kelsalar-da, ammo mazkur mozorni aksariyat xollarda Imom Muxammad Boqirga nisbat byeradilar. Imom Abdullox Boqirning dafn etilgan qabri aniq bo'lsa-da, biroq musulmon dunyosida Xazrat Alining boshqa avlodlari singari Imom Muxammad Boqir bilan bog'liq bir necha ziyoratgoxlar mavjud bo'lgan. Shuningdek, Qo'qon shaxridagi Sarmozor qabristoni xam Imom Muxammad Boqir nomi bilan atalganligi xaqida ma'lumotlar uchraydi.Qolavyersa 1794 yili Qo'qon shaxrining Parpashabof maxallasida Mingoyim tomonidan qurdirilgan madrasa xam Imom Boqir deb atalgan edi.

Zulfiqor ota ziyoratgohi

Zulfiqor ota avliyosifat diniy ulamo bo'lgan. Asrlar davomida halq og'zida saqlanib kelayotganligi boisi shundan. Bu zot to'g'risida ikki hil farazlar mavjud bo'lib, birinchisi – 700 yil muqaddam yashab o'tgan deyilsa, ikkinchisi ancha ishonchliroq – 360 yil muqaddam yashagan deyiladi. Ishonchliroq deyishimizga sabab, qoratepalik Qurvonali Nuraliev Zulfiqor otaning shajarasini quyidagicha aytib byerdi: Hodi Halifa – Zulfiqor ota – Abduholiq – Abduraxmon – Mullajon – Oylarbibi – Ayubjon domla Aliev. Zulfiqor ota zamonasining o'qimishli kishilaridan bo'lgan. Uning “Shams-ul islom” nomli kitob yozganligi ma'lum. Ammo Zulfiqor otaning avlodlaridan biri – Abduraxmon domlaning Isomiddin Eshon ismli jiyani bu kitobni Qo'qonga olib borgan. Ushbu kitobning taqdiri shu bilan noma'lumligicha qoladi.

Moyqo‘l buva ziyoratgohi

Ziyoratgox Marg'ilon shaxar, Nadirmat MFY, Bobodexqon ko'chasi 12-uyda joylashgan. 1933 yililda qurilgan. Ziyoratgox milliy uslubda qurilgan maqbara, chillahona, ayvonlardan iborat. Naql qilishlaricha, bundan tahminan ikki yuz yil muqaddam yashab o'tgan Qirg'il ota yohud “Mushukni tiriltirgan to'ram” nomi bilan mashxur bo'lgan Xazrat Ubaydullox ibn Abdullox hoja dafn etilgan. Kirg'il Ob'ekt sharqdan g'arbga qarab cho'ziq joylashgan. Ushbu yodgorlikni vujudga kelishi antik xamda ilk o'rta asrlar davriga mansub bo'lib, aniq sanasi I-VII-VIII asrlarga ta'luqli xisoblanadi. Ya.G'ulomov tomonidan 1951 yili katta Farg'ona kanali qurilishida aniqlangan. Ya.G'ulomov tomonidan arheologik xulosalar tayyorlangan. 1975-yili N.G.Gorbunova Farg'ona viloyati arheologiya yodogorliklari tadqiqoti xuloslari va haritasiga qo'shgan.2013 yili O'zbekiston respublikasi Fanlar Akademiyasining Arheologiya institutining arheolog ekspediciyasi tomonidan qayta tadqiq etilgan. Bugungi paytda yodogorlik qattiq vayron bo'lgan. Bu yerlar ilgari tashlandiq joy bo'lib, marxum Abdurazzaqov Qo'chqorboy ota qabristonga borish yo'lining chetiga bog' yaratgan. Tepalik tarihi xaqida ma'lumot mavjud emas.