Mavzu: Hujayra biologiyasini o’rganishda qo’llaniladigan usullar. Hujayra tiplari Ko’riladigan masalalar

Uglevodlar. Prokariotlarning biologiyasida uglevodlar muhim ahamiyatga ega. Hujayraning ko’p qismlari uglevodlardan tuzilgan, ular energiya va uglerod manbai sifatida foydalaniladi. Uglevodlarning anchagina qismi polisaxaridlardan iborat. Prokariotlarga hoslaridan monosaxaridlarning turli hosilalari-fosfat efirlar, aminoqandlar, uron kislotalarning hosilalari bo’ladi. Bir necha tipda teyxo kislotalari, ulardan muhimlari ribitteyxo va glitserinteyxo kislotalari xisoblanadi.

Eukariot hujayra

Eukariot belgilarga ega bo’lgan hujayralarning qazilma holdagilarini yoshi 1,0-1,4 mlrd yildan oshmagan qazilmalarda topilgan. Eukariot hujayralardagi DNK ning qo’shaloqlanishi, oqsilni hosil qilishi kabi bioximiyaviy tomonlar ularni prokariot tuzilaishlilardan kelib chiqqan degan fikrga olib keladi.

Eukariot – hujayralar tuzilishi 2 xil bo’ladi.

Eukariot – hujayralar tuzilishi 2 xil bo’ladi.

• Ulardan birinchisi bitta hujayradan tashkil topadi va fiziologik jihatidan to’liq qimmatli individ hisoblanadi. Shu munosabat bilan ularda organlar vazifasini bajaradigan mayda tuzilmalar bo’ladi.

Bakteriya hamda sodda hayvonlarda “hujayra va organizm” tushunchalari bir biriga mos keladi bunda biz mustaqil hayot kechira oladigan hujayra organizmlar to’g’risida gapirishga haqlimiz. Bir hujayrali orhanizmlar olamida turli yashash muhitiga moslashgan juda murakkab shuningdek ancha sodda tuzilgan geterotrof va avtotrof , erkin va parazit, suvda hamda quruqlikda yashovchi formalarni uchratamiz.

• Ikkinchi hil eukariot hujayralarga ko’p hujayrali organizm hujayralaridir

Ular to’qimalarning muvofiqlashtiruvchi ta’siriga bo’ysingan holda tashkillanadi va vazifa bajaradi. Hujayralarning tashkil bo’lishidagi filogenetik jarayonlar asta-sekin murakablashishning murakkab yo’lini bosib o’tdi. Hozirgi vaqtda juda ko’p bakteriya va ko’k yashil suv o’tlarining tipik yadro va umumkompleks organoidlarga ega bo’lmagan turlari uchraydi. Ammo bularda ham yadroni asosini tashkil etuvchi DNK ning oqsil bilan brikmasi bo’ladi. Bu esa yadro va sitoplazma tizimlari shakillanishining ba’zi oraliq bosqichlarini progressiv rivojlanishiga olib keladi. Bakteria va ko’k-yashil suv o’tlarida shakillangan yadro bo’lmasada ularni sitologiyada o’rganish zarur.