Mavzu: Ikkinchi sinfda musiqa o'qitishning maqsadi va metodikasi mundarija: kirish

1.1 O`quvchining musiqiy va badiiy faoliyatida ijodkorlikning o`rni
Maktab hayotining boshlang'ich davri 6-7 yoshdan 10-11 yoshgacha (1-4-sinflar) yosh oralig'ini egallaydi. Boshlang'ich maktab yoshida bolalar rivojlanishning sezilarli zaxiralariga ega. Ularni aniqlash va samarali foydalanish rivojlanish va tarbiya psixologiyasining asosiy vazifalaridan biridir. Bolaning maktabga kirishi bilan, ta'lim ta'siri ostida uning barcha ongli jarayonlarini qayta qurish boshlanadi, ular kattalarga xos bo'lgan fazilatlarga ega bo'ladilar, chunki bolalar ular uchun yangi faoliyatga va shaxslararo munosabatlar tizimiga kiritiladi. Bolaning barcha kognitiv jarayonlarining umumiy xususiyatlari ularning o'zboshimchaliklari, unumdorligi va barqarorligidir.
Bolada mavjud bo'lgan zaxiralardan mohirona foydalanish uchun bolalarni maktabda va uyda ishlashga imkon qadar tezroq moslashtirish, ularni o'qishga, diqqatlilikka, mehnatsevarlikka o'rgatish kerak. Maktabga kirish bilan bolada o'zini o'zi boshqarish, mehnat ko'nikmalari, odamlar bilan muloqot qilish qobiliyati, rol o'ynash xatti-harakati etarli darajada rivojlangan bo'lishi kerak.
Boshlang'ich maktab yoshida kognitiv jarayonlarning asosiy insoniy xususiyatlari (diqqat, idrok, xotira, tasavvur, fikrlash va nutq) mustahkamlanadi va yanada rivojlanadi, ularga bo'lgan ehtiyoj maktabga kirish bilan bog'liq. "Tabiiy" dan (L.S. Vygotskiyga ko'ra) bu jarayonlar boshlang'ich maktab yoshining oxiriga kelib "madaniy" bo'lishi kerak, ya'ni ixtiyoriy va vositachi yuqori ruhiy funktsiyalarga aylanishi kerak.²
Bolalar bilan tarbiyaviy ishning dastlabki davrida, birinchi navbatda, kognitiv jarayonlarning ularda eng rivojlangan tomonlariga tayanish kerak, albatta, qolganlarini parallel ravishda takomillashtirish zarurligini unutmaslik kerak.
Bolalarning maktabga kirish vaqtidagi diqqati o'zboshimchalik bilan bo'lib, kerakli hajmga, barqarorlikka, taqsimlanishga va o'zgaruvchanlikka ega bo'lishi kerak. Maktabgacha ta'limning boshida bolalar amaliyotda duch keladigan qiyinchiliklar diqqatni rivojlantirishning etishmasligi bilan bog'liq bo'lganligi sababli, birinchi navbatda, maktabgacha yoshdagi bolani o'rganishga tayyorlash, uni yaxshilash haqida g'amxo'rlik qilish kerak. Boshlang'ich maktab yoshidagi diqqat ixtiyoriy bo'lib qoladi, lekin ancha vaqt davomida, ayniqsa boshlang'ich sinflarda, bolalarda ixtiyoriy diqqat kuchli bo'lib qoladi va ixtiyoriy diqqat bilan raqobatlashadi. Bolalarda maktabning uchinchi sinfiga ixtiyoriy e'tiborning hajmi va barqarorligi, o'zgaruvchanligi va kontsentratsiyasi kattalardagi kabi deyarli bir xil. Kichik yoshdagi o'quvchilar ko'p qiyinchilik va ichki harakatlarsiz bir faoliyat turidan ikkinchisiga o'tishlari mumkin.
Bolada atrofdagi voqelikni idrok etish turlaridan biri ustunlik qilishi mumkin: amaliy, majoziy yoki mantiqiy.
Idrokning rivojlanishi uning tanlanganligi, mazmunliligi, ob'ektivligi va sezgi harakatlarining yuqori darajada shakllanishida namoyon bo'ladi. Boshlang'ich maktab yoshidagi bolalarning xotirasi juda yaxshi. Xotira asta-sekin o'zboshimchalik bilan bo'ladi, mnemonika o'zlashtiriladi. 6 yoshdan 14 yoshgacha ular bir-biriga bog'liq bo'lmagan mantiqiy ma'lumotlar birliklari uchun mexanik xotirani faol rivojlantiradilar. Yosh o'quvchining yoshi qanchalik katta bo'lsa, mazmunli materialni ma'nosiz eslab qolishning afzalliklari shunchalik ko'p bo'ladi.
Bolalarning o'rganishi uchun fikrlash xotiradan ham muhimroqdir. Maktabga kirishda u barcha uchta asosiy shaklda ishlab chiqilishi va taqdim etilishi kerak: vizual-samarali, vizual-majoziy va og'zaki-mantiqiy. Biroq, amalda, biz ko'pincha muammolarni vizual jihatdan samarali hal qilish qobiliyatiga ega bo'lgan bola, bu vazifalar og'zaki-mantiqiy shaklda emas, balki majoziy ko'rinishda taqdim etilganda, ular bilan juda qiyin bo'lgan vaziyatga duch kelamiz. Bu aksincha sodir bo'ladi: bola oqilona fikr yurita oladi, boy tasavvurga ega, majoziy xotiraga ega, lekin vosita ko'nikmalari va qobiliyatlari etarli darajada rivojlanmaganligi sababli amaliy muammolarni muvaffaqiyatli hal qila olmaydi.
Maktabda o'qishning dastlabki uch yoki to'rt yilida bolalarning aqliy rivojlanishidagi muvaffaqiyatlar sezilarli bo'lishi mumkin. Vizual-samarali va elementar fikrlash uslubining ustunligidan, kontseptsiyagacha bo'lgan rivojlanish darajasidan va mantiqda zaif fikrlashdan talaba aniq tushunchalar darajasida og'zaki-mantiqiy tafakkurga ko'tariladi. Agar J. Piaget va L.S. terminologiyasidan foydalansak, bu asrning boshlanishi bog'liq. Vygotskiy, operatsiyadan oldingi fikrlashning ustunligi bilan va oxiri - tushunchalarda operatsion fikrlashning ustunligi bilan. Xuddi shu yoshda bolalarning umumiy va maxsus qobiliyatlari juda yaxshi namoyon bo'ladi, bu ularning iste'dodliligini baholashga imkon beradi.
Musiqiy va badiiy faoliyat maktab o'quvchilari musiqaning tug'ilish jarayonini takrorlashlari, ularning fikricha, badiiy mazmunni yaxshiroq va to'liqroq ochib beradigan ekspressiv vositalarni, intonatsiyalarni ijodiy tanlashni mustaqil ravishda amalga oshirganda o'quv faoliyati shaklida amalga oshiriladi. asarning, muallifning (va ijrochining) ijodiy niyati. Shu bilan birga, talabalar asarga kirib boradilar, musiqiy ijodning mohiyatini, musiqiy bilimlarni o'rganadilar, voqelik hodisasini, uning muhim ichki aloqalari va munosabatlarini yaxlit, o'ziga xos qimmatli san'atda ochib beradilar, buning natijasida musiqa maktab o'quvchilariga ko'rinadi. mulohaza, badiiy asar, hayot dialektikasi.
Kichik yoshdagi o'quvchilar uchun o'qituvchi vazifasini bajaradigan boshqa odamlar, ayniqsa kattalar bilan muloqot doirasi va mazmunini kengaytirish namuna va turli bilimlarning asosiy manbai bo'lib xizmat qiladi. Muloqotni rag'batlantiradigan jamoaviy ish shakllari hech qanday joyda umumiy rivojlanish uchun foydali emas va boshlang'ich maktab yoshidagi kabi bolalar uchun majburiydir. Muloqot axborot almashinuvini yaxshilaydi, intellektning kommunikativ tuzilishini yaxshilaydi, bolalarni to'g'ri idrok etish, tushunish va baholashni o'rgatadi.
O'yin ob'ektiv faoliyat, mantiq va fikrlash usullarini yaxshilaydi, odamlar bilan ishbilarmonlik ko'nikmalarini shakllantiradi va rivojlantiradi. Bu yoshda bolalar o'yinlari ham har xil bo'ladi, ular yanada mukammal shakllarga ega bo'ladi, tarbiyaviy o'yinlarga aylanadi. Yangi olingan tajriba bilan boyitilgan o'zgarishlar, ularning mazmuni. Individual predmetli o’yinlar konstruktiv xarakter kasb etadi, ularda yangi bilimlardan, ayniqsa, tabiatshunoslik sohasidagi, shuningdek, bolalarning maktabda mehnat darslarida olgan bilimlaridan keng foydalaniladi. Guruh, jamoaviy o'yinlar intellektuallashtirilgan. Bu yoshda kichik o'quvchiga maktabda va uyda etarli miqdordagi o'quv o'yinlari bilan ta'minlanishi va ularni mashq qilish uchun vaqti bo'lishi muhimdir.
Yosh o'quvchilar uchun katta qiziqish uyg'otadigan o'yinlar sizni o'ylashga majbur qiladi, odamga o'z qobiliyatlarini sinab ko'rish va rivojlantirish imkoniyatini beradi, shu jumladan ularni boshqa odamlar bilan musobaqalarda. Bolalarning bunday o'yinlarda ishtirok etishi ularning o'zini o'zi tasdiqlashiga yordam beradi, qat'iyatlilik, muvaffaqiyatga intilish va bolalarning kelajakdagi kattalar hayotida kerak bo'lishi mumkin bo'lgan boshqa foydali motivatsion fazilatlarni rivojlantiradi. Bunday o'yinlarda fikrlash yaxshilanadi, jumladan rejalashtirish, bashorat qilish, muvaffaqiyat imkoniyatlarini tortish, muqobil variantlarni tanlash va shunga o'xshash harakatlar.
Bolalarning o'rganishga motivatsion tayyorgarligi haqida gapirganda, muvaffaqiyatga erishish zarurati, tegishli o'zini o'zi qadrlash va da'volar darajasini ham yodda tutish kerak. Bolada muvaffaqiyatga erishish zarurati, albatta, muvaffaqiyatsizlik qo'rquvidan ustun bo'lishi kerak. Qobiliyatlarni sinab ko'rish bilan bog'liq o'rganish, muloqot va amaliy faoliyatda, boshqa odamlar bilan raqobat bilan bog'liq vaziyatlarda, bolalar imkon qadar kamroq tashvishlanishlari kerak. Ularning o'z-o'zini baholashi adekvat bo'lishi va da'volar darajasi bola uchun mavjud bo'lgan real imkoniyatlarga mos kelishi muhimdir.
Boshlang'ich maktab yoshida bolaning xarakteri asosan shakllanadi, uning asosiy xususiyatlari shakllanadi, ular keyinchalik bolaning amaliy faoliyatiga va odamlar bilan muloqotiga ta'sir qiladi.
Bolalarning qobiliyatlari maktabda o'qish boshlanishi bilan shakllanishi shart emas, ayniqsa o'quv jarayonida faol rivojlanishda davom etadi. Yana bir narsa muhimroqdir: hatto maktabgacha yoshdagi bolalik davrida ham bolada kerakli qobiliyatlarni rivojlantirish uchun kerakli moyillik shakllanishi kerak.