Mavzu: Investitsiyalarning iqtisodiy mazmuni va mohiyati. Reja

2. Kapital qurilishda loyihalashtirish, loyihalar sifatining kelgusi qurilish uchun ahamiyati. Qurilishda narxni shakllantirish.

Kapital kurilishda shartnomaviy narxlash O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 12 sentyabrь 2003 yildagi 395-sonli “Kapital kurilishda xujalik munosabatlari mexanizmini takomillashtirish chora-tadbirlar tugrisida”gi karoriga asosan amalga oshiriladi. Mazkur karorga asosan Uzbekistonda kapital kurilishdagi shartnomaviy narxlar yagona uslubiyati barcha mulk shakllari uchun kabul kilingan. SHartnomaviy narxlar - bozordagi mavjud sharoitlarni xisobga olgan material kiymatning kon’yunkturasi, ishlatiladigan mashina va mexanizmlar kiymati xamda pudrat tashkilotlarini foydasini anglatadi.

SHartnoma O’zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi, “Xo’jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatining shartnomaviy - huquqiy bazasi to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Qonuni hamda kapital qurilish sohasidagi boshqa me’yoriy-huquqiy hujjatlar talablariga muvofiq tuziladi.
Buyurtmachi va pudratchi tashkilotlarning kelishuviga asosan kurilishda kuyidagi ikki narx turi kulllanlishi mumkin:
- kat’iy va yakuniy shartnomaviy narx. Bunda kurilishning butun muddatiga kabul kilingan shartnomaviy baxo uzgarmaydi. Bunday baxolar asosan muddati bir yildan oshmaydigan kurilish ob’ektlari uchun tavsiya etiladi. Ushbu narxlar tarkibida prognoz uzgartirishlar kiritishni inobatga oluvchi pudratchi tashkilotlarning riski xam xisobga olinadi;
- ochik shartnomaviy narxlar. Bunday narxlar kurilish shartnomasi shartlari asosida kurilish materiallari, ish xaki tulovlari shartlari va boshka xarajatlarning vujudga kelishi xisobiga aniklashtiriladigan narxlarga aytiladi.
Kurilish maxsulotlarida shartnomaviy baxolarning kullash butun kurilish ob’ektiga aloxida ob’ektlarning shartnomaviy baxosi asosida kullash maksadga muvofikdir. Ayrim xollarda maxsus kapital kurilish ob’ektlarida shartnomaviy narxlar ish xajmiga mos xolda lokal smeta asosida xam shakllanishi mumkin.
SHartnomaviy narxlar kurilish buyurtmachisi va pudratchisining uzaro kelishuvchi asosida belgilanadi.
Kurilish shartnomasi investitsion faoliyat ishtirokchilarining uzaro munosabatlarini tartibga solib turadi, mazkur xujjat buyicha pudratchi buyurtmachi burtmasini belgilangan muddatlarda bajaradi.
Kurilishi shartnomasi ob’ektlarning kurilish davri uchun tuziladi va tomonlarning xukuk va majburiyatlarini aks ettiradi. SHartnomada kurilish kiymati, uning kelib chikish xisob-kitobi, fors-major xolatlari, tomonlar majburiyatlari kursatib utiladi.
SHartnoma uni imzolovchi ishtirokchilarning tashkiliy-xukukiy, texnologik majburiyatlarini belgilab beradi. Kurilish shartnomalari kuyidagi xususiyatlarni uz ichiga oladi: investitsion faoliyatda kurilish munosabatlari kuyidagilar asosida shakllanadi: tomonlarning mustakilligi, shartnoma predpmetini aniklash, tomonlar majburiyatlarini belgilash va boshkalar; shartnomaviy munosabatlarining bajarilishining xukukiy negizi, xujalik risklarini sugurtalash, kafolatlar takdim etish; buyurtmachi va pudratchining xukuklarini belgilab olish.